مراحل زایمان طبیعی
برای رسیدن به این باور که زایمان طبیعی ترس ندارد لازم است که درباره مراحل زایمان طبیعی اطلاعات کافی داشته باشید تا بدانید که در هر نقطه از زایمان باید چه انتظاری داشته باشید. قبل از زایمان خودتان را در مراحل مختلف تجسم کنید تا راحت تر ترستان از بین برود. مطلب راههای غلبه بر ترس از زایمان را بخوانید. زایمان ممکن است پروسه طولانی و دردناکی باشد که به 3 مرحله یا فاز تقسیم می شود:
مرحله اول زایمان: از زمان شروع دردهای زایمانی تا باز شدن کامل دهانه ی رحم
مرحله دوم زایمان: از باز شدن کامل دهانه ی رحم تا خروج نوزاد
مرحله سوم زایمان: از خروج نوزاد تا خروج جفت
مرحله اول زایمان طبیعی: دردها
مراحل درد زایمان طبیعی خود شامل 3 قسمت است: دردهای ابتدایی، دردهای فعال و مرحله انتقالی.
وقتی درد زایمان شروع شد چیکار کنیم؟
شناخت درد زایمان کار آسانی است، وقتی انقباضات هر 5 دقیقه یک بار و حدود 60 ثانیه شد با مامای همراه یا دکتر تماس بگیرید. در مرحله اول معمولا شما در خانه هستید می توانید موارد زیر را امتحان کنید:
آرام راه بروید و حرکت کنید.
مایعات زیاد و خوراکی های سالم بخورید.
دوش آب گرم بگیرید و تمرین تنفس کنید.
اگر مایلید از پاراستمول برای کاهش درد استفاده کنید.
از همسرتان بخواهید که کمرتان را آرام ماساژ دهد.
سعی کنید دراز نکشید و نخوابید.
در زایمان طبیعی از واژن، انقباضات دهانه رحم را باز می کند و میزان باز شدن معمولا با سانتی متر بیان می شود. که اگر دهانه رحم به طور کامل باز شود 10 سانتی متر می باشد. اگر بارداری اولتان باشد مرحله اول زایمان حدود 8 تا 18 ساعت طول خواهد کشید و اگر قبلا زایمان کرده باشید، ممکن است بین 5 تا 12 ساعت باشد. البته در زایمان تسریع یافته ممکن است این زمان کمتر از 2 ساعت باشد.
شدت انقباضات در هر فرد متفاوت است. حتی برای یک فرد در بارداری های مختلف هم ممکن است تفاوت داشته باشد. پس آنطور که دیگران برای شما از دردهای زایمان توصیف می کنند، ممکن است برای شما زمین تا آسمان فرق کند. ولی در نهایت علائم کلی آن میتواند هر یک از این موارد باشد: درد ناحیه زیر شکم و کمر، ایجاد فشار روی لگن، سفت شدن شکم و نرم شدن دوباره آن، درد مشابه پریود، حرکات موجی از بالای رحم تا پایین. مورد دیگری که لازمه به آن اشاره کرد، تفاوت انقباضات براکستون هیکس با انقاباضات زایمان است. انقباضات براکستون هیکس را در طول بارداری تجربه کردید اما انقباضات زایمان بسیار شدید تر و منظم تر است و با تغییر پوزیشن و حرکت قطع نمی شوند.
دردهای ابتدایی زایمان (فاز نهفته)
اولین فاز زایمان طبیعی شامل انقباضات منظمی است که کم کم شدید و طولانی می شود. این انقباضات به کشاندن نوزاد به سمت سرویکس کمک می کند. وقتی دهانه سرویکس حدود 4 سانتی متر باز شد یعنی شما وارد مرحله اول زایمان شدید. باز شدن دهانه رحم در این فاز بسیار کندتر از مرحله ی بعدی است. این مرحله معمولا از همه مراحل قابل تحمل تر است و از آن جایی که این قسمت حدود 6 ساعت طول می کشد، بسیاری از خانم ها ترجیح می دهند این مرحله را در منزل بسر ببرند.
دردهای فعال زایمان (فاز فعال)
از زمانیست که دهانه رحم 4 سانتی متر باز شده تا هنگامی که به 7 سانتی متر برسد. وقتی که دهانه رحم 6 سانتی متر باز شده باشد، انقباضات بسیار قوی تر شده و دفعات آن ها نیز به تدریج افزایش می یابد و زمان بیشتری به طول می انجامد. برای مثال هر دو دقیقه یک انقباض 60 ثانیه ای ممکن است رخ دهد. در این مرحله احتمالا احساس گرما می کنید. دهانتان خشک می شود، کمی خسته می شوید و کمرتان نیز درد می گیرد. بهتر است مرتب تغییر وضعیت بدهید ولی به پشت نخوابید. مرتب ادرار کنید (ساعتی یک بار) و در صورت امکان حوله گرمی به کمرتان بگذارید. صورتتان را بشویید (برای رفع احساس گرما) و نفس های عمیق بکشید.
مرحله انتقالی زایمان (ادامه ی فاز فعال)
زمانی است که دهانه رحم 8 سانتی متر باز شده تا وقتی که به 10 سانتی متر برسد. این مرحله به عقیده بسیاری از زنان دردناک ترین مرحله است و خوشبختانه کوتاه ترین مرحله (معمولا 20-90 دقیقه طول می کشد). در این مرحله احساس دفع خواهید داشت و این نشان می دهد که سر جنین به راست روده شما فشار می آورد و نزدیک زایمان هستید. سایر علامت های مرحله ی انتقالی زایمان عبارتند از:
تحریک پذیری، نشانه خونی، لرز، تهوع و استفراغ، گرفتگی پاها و تعریق (البته ممکن است هیچ یک از این علامت ها را نداشته باشید.) سعی کنید بدنتان را شل کنید و نفس هایتان را سریع کنید. اگر احساس گیجی می کنید درون دست های بسته تنفس کنید. مرتب تغییر وضعیت دهید و در صورت نیاز هیچ اشکالی ندارد که سروصدا کنید. ناگهان یک احساس کاملا متفاوتی خواهید داشت فشاری در لگنتان حس می کنید و تمایل غیر قابل کنترل برای زور زدن به پایین به شما دست می دهد. اما اگر دهانه ی رحمتان 10 سانتی متر باز نشده باشد نباید زور بزنید چرا که باعث صدمه به دهانه رحم خود می شوید.
مرحله دوم زایمان طبیعی: تولد نوزاد
در این مرحله شما را به اتاق زایمان که تخت زایمان طبیعی در آن قرار دارد راهنمایی می کنند (گاهی با ویلچر می برند.) تخت زایمان طبیعی شبیه به تختی است که در مطب ماما یا پزشکان دیده اید، بیشتر شبیه به صندلی بزرگ و بلندی است، دو پایه در انتها دارد که پاها را روی آنها قرار می دهند.
تخت زایمان طبیعی
ناحیه تناسلی با مواد ضدعفونی کننده شسته می شود و روی شکم و پاهایتان پارچه های استریلی پهن می گردد. هنگامی که دهانه ی رحم 10 سانتی متر باز شد، ماما یا پزشکتان به شما می گوید که می توانید به طرف پایین زور بزنید (معمولا به طور ناخود آگاه چنین احساسی را خواهید داشت) بهتر است زور زدن همراه با یک بازدم آهسته باشد. بیش از 5 تا 6 نفستان را حبس نکنید. در صورتی که بعد از 30 دقیقه پیشرفتی نکردید و جنین نزول نکرده است (پایین نیامده است)، وضعیت سرپا نشستن نیز می تواند کمک کند. پایین آمدن جنین در مجرای زایمانی به کمک فشارهای شما و انقباضات ماهیچه های شکمی و دیافراگم (عضله کف قفسه سینه) صورت می پذیرد. هرچند این مجرا حدود 10 سانتی متر بیشتر نیست ولی ممکن است 20 دقیقه تا دو ساعت (در زایمان های مشکل) طول بکشد. پوزیشن ها نقش مهمی رو در روند زایمان در این مرحله اجرا می کنند.
هنگامی که سر جنین کاملا پایین آمد و به پرینه فشار آورد، اپیزیاتومی می تواند انجام گیرد. آخرین انقباض قبل از اینکه سر نوزاد به سمت سرویکس بیاید، احتمالا باعث یک احساس سوزش و کشیدگی می شود. در این مرحله بهتره روی تنفس تمرکز کنید و وارد کردن فشار را کم کنید و اجازه دهید نوزاد خودش بیرون بیاید. این کار باعث میشه احتمال پارگی در ناحیه پرینه کمتر شود و نیازی به بخیه نداشته باشید. بعد از سر نوزاد، یک شانه و سپس شانه بعد و بلافاصله بقیه بدن به دنیا می آید. قسمت مشکل زایمان در درجه اول همان سر می باشد. زایمان شانه ی اول نیز مقداری ایجاد درد می کند اما بقیه بدن تقریبا به بیرون لیز می خورد.
خب خلاص شدید و نوزاد عزیزتان به دنیا آمد. معمولا دهان و بینی نوزاد تمیز می شود و شما برای اولین بار صدای گریه او را می شنوید (که هیجان انگیز ترین مرحله زایمان و حتی عمرتان می باشد!) در این مرحله نوزاد هنوز از طریق بند ناف به شما متصل است. ماما یا پزشکتان بند ناف را در دست می گیرد و هنگامی که ضربان آن تمام شد اول با دو پنس آن را بسته و می برد سپس یک گیره پلاستیکی در فاصله 2-3 سانتی متری شکم نوزاد، بر روی بند ناف می بندند و بقیه آن را می برند. بهتر است درباره مراقبت از بند ناف نوزاد اطلاعات کاملی داشته باشید تا از عفونت و عوارض بعد از آن جلوگیری شود.
درد زایمان طبیعی معادل چیست؟
از عجایب خلقت است که پس از آن همه سختی، درد، خستگی و احتمالا بی خوابی، با تولد نوزاد تقریبا همه ی دردها از بین می روند. به خصوص هنگامی که نوزاد کوچک و قشنگتان را (که 9 ماه در انتظار دیدارش بودید) می بینید. البته توجه دارید که کل مدت دردهای ناراحت کننده زایمان طبیعی شاید به اندازه مدت یک دندان درد ساده هم نباشد! ولی متاسفانه همیشه آن چنان از درد زایمان طبیعی و شدت و مدت آن انتقاد شده است که باعث وحشت مادران جوان می گردد.
مرحله سوم زایمان طبیعی: خروج جفت
جفت جنین عضوی است که در طول حاملگی به دیواره رحم متصل است و از طریق بند ناف به جنین وصل شده است. مسئولیت تغذیه و اکسیژن رسانی به جنین و دفع ضایعات جنین به عهده ی جفت می باشد. پس از تولد نوزاد، انقباض رحم متوقف می شود و می تواند پس از 9 ماه فعالیت کمی استراحت کند. پس از چند دقیقه دوباره منقبض می شود. این انقباضات جفت را از دیواره ی رحم جدا کرده و آن را به بیرون هدایت می کنند که معمولا با خروج مقداری خون نیز همراه می باشد. از دو روش برای زایمان جفت می توانید استفاده کنید: روش طبیعی و روش دارویی. در روش طبیعی با وارد کردن فشار، جاذبه زمین، انقباضات و تحریک نوک سینه جفت به دنیا می آید و نیازی به تزریق اکسی توسین ندارد. که حدود یک ساعت باید طول بکشد نه بیشتر. اما در روش دارویی در ران مادر اکسی توسین تزریق می شود و روند زایمان جفت را سریع تر می کند اما ممکن است عوارضی مثل استفراغ و افزایش فشار خون را به وجود بیاورد.
تعداد بخیه در زایمان طبیعی
پس از خروج جفت، ماما یا پزشکتان اقدام به ترمیم اپیزیوتومی می کند (در صورتی که انجام شده باشد) بخیه ها با نخ های قابل جذب زده می شود که در عرض 15-20 روز جذب می شوند. تعداد بخیه ها هم بستگی به مقدار برش دارد. اینکه تحت چه شرایطی لازم است اپیزیوتومی انجام شود را در مطلب اپیزیوتومی چیست بخوانید.
نوزادتان کاملا معاینه شده و به شما داده می شود. بهتر است هرچه زودتر او را شیر دهید. این کار ارتباط عاطفی نوزاد و مادر را تقویت می کند، جریان شیر زودتر برقرار می شود، از زردی نوزاد جلوگیری می کند و هم رحم زودتر به حالت اولیه بر می گردد (به علت هورمون های مترشحه در اثر مکیدن پستان). بهتر است با علائم زردی در نوزادان آشنا باشید. حداقل تا دو ساعت در زایشگاه خواهید ماند و در صورتی که رحم منقبض و خونریزی تان تحت کنترل باشد شما را به اتاقتان در بخش منتقل می کنند.
منبع: یک زن
