علی رغم آنکه سالهاست عمل اهدای جنین به زوجین نابارور در کشور انجام می‌شود، اما هنوز بسیاری از اجرای این عمل، قوانین مرتبط به آن و چند و چون اجرایش آگاه نیستند.
اهدای جنین یک روش درمان نازایی است که بر اساس آن اسپرم مرد و تخمک زن گرفته شده و در محیط آزمایشگاه در مجاورت یکدیگر قرار داده می‌شوند و حداکثر تا چهار روز از زمان لقاح و تقسیمات اولیه جنین به رحم زن متقاضی، منتقل می‌شود.
اهدای جنین به عنوان یک شیوه درمان ناباروری، زمانی انجام می‌شود که زوجین دارای سلول جنسی سالم و مناسب برای تولیدمثل نمی‌باشند؛ ولی زن قادر به گذراندن موفقیت‌آمیز دوره‌ی بارداری منجر به زایمان است.
اهدای جنین انسان اولین بار در سال ۱۹۸۳ میلادی در کالیفرنیا انجام شد؛ نخستین تولد فرزند به شیوه‌های مزبور در ایران در بیمارستان «افشار» یزد در سال ۱۳۶۹ گزارش داده شد. موسسه «رویان» نیز نخستین تولد فرزند به شیوه مزبور را در سال ۱۳۷۲ به انجام رساند.
به موجب قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور که در سال ۸۲ به تصویب مجلس رسید و در سال ۸۳ آیین نامه اجرایی آن تدوین شد، کلیه مراکز تخصصی درمان ناباروری ذی صلاح مجاز خواهند بود با رعایت ضوابط شرعی و شرایط مندرج در این قانون نسبت به انتقال جنینهای حاصله از تلقیح خارج از رحم زوجهای قانونی و شرعی پس از موافقت کتبی زوجین صاحب جنین به رحم زنانی که پس از ازدواج و انجام اقدامات پزشکی ناباروری آن‌ها (هر یک به تنهایی یا هر دو) به اثبات رسیده، اقدام کنند.
تقاضای دریافت جنین اهدایی باید مشترکا از طرف زن و شوهر تنظیم و تسلیم دادگاه شود و دادگاه در صورتی که زوجین بنا به گواهی معتبر پزشکی، امکان بچه‌دار شدن نداشته باشند و زوجه استعداد دریافت جنین را داشته باشد، زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند، هیچ یک از آن‌ها مهجور نباشند، هیچ یک از زوجین مبتلا به بیماریهای صعب‌العلاج نباشند، هیچ یک از زوجین معتاد به مواد مخدر نباشند و تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند، مجوز دریافت جنین را صادر می‌کند.
وظایف و تکالیف زوجین گیرنده جنین و طفل متولد شده از لحاظ نگهداری، تربیت، نفقه و احترام نظیر وظایف و تکالیف اولاد پدر و مادر است. بررسی صلاحیت زوجین متقاضی در محاکم خانواده، خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی صورت می‌گیرد و عدم تایید صلاحیت زوجین قابل تجدیدنظر است.
به گزارش ایسنا، در آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور آمده است که مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری موظفند از جنینهای اهدایی از سوی اهدا کنندگان مسلمان و غیر مسلمان به طور جداگانه و رعایت تناسب دینی و مذهبی زوجهای متقاضی با جنین اهدایی در زمان انتقال نگهداری کنند. ضمن اینکه اطلاعات مربوط به جنینهای اهدایی، جزو اطلاعات به کلی سری طبقه‌بندی می‌شوند.
این مراکز همچنین وظیفه دارند رای قطعی مرجع قضایی را از متقاضی دریافت و نگهداری کنند و گواهی و معرفی نامه لازم مبنی بر تایید سلامت جسمی و روانی برای متقاضیان دریافت جنین طبق مقررات قانون آیین نامه اجرایی را صادر کنند و مهم‌تر از همه آنکه باید دریافت، نگهداری و انتقال جنینهای اهدایی در شرایط کاملا محرمانه انجام شود.
صدور گواهی عدم توانایی باروری و همچنین توانایی زوجه در زمینه دریافت و نگهداری جنین، پس از انجام تست‌ها و آزمایشهای دقیق پزشکی در مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری انجام می‌شود.
به گزارش ایسنا، هر یک از مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری می‌توانند بانک جنین طبق دستورالعملهای وزارت بهداشت دایر کنند. این بانک طبق مقررات مندرج در قانون و این آیین نامه، مسئول دریافت و نگهداری جنین و انتقال آن‌ها به زوجین نابارور است.
مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت نیز موظف است طبق دستورالعملهای یاد شده بر نحوه دریافت، نگهداری و انتقال جنین نظارت دقیق اعمال کند.
ارائه مدارک و اطلاعات مربوط به اهدا کنندگان و دریافت کنندگان جنین اهدایی تنها با رعایت قوانین مربوط به حفظ و نگهداری اسرار دولتی و به مراجع قضایی صلاحیت‌دار مجاز انجام می‌شود.
به گزارش ایسنا، راه‌های متعددی برای درمان و رفع مشکل ناباروری و به نوعی تحکیم بنیان خانواده در سالهای اخیر بوجود آمده است که اهدای جنین به زوجین نابارور نیز یکی از این راه‌ها به شمار می‌رود که اگر چه کمی متفاوت‌تر و غیر معمول‌تر بوده، اما با کش و قوس‌های شرعی و قانونی امکان بهره‌مندی زوجهای ایرانی را فراهم کرده که در صورت استفاده درست می‌تواند روشی موثر مورد باشد.
منبع: شفاف
