در این مطلب چه چیزی مطالعه می‌کنید
بارداری و صاحب فرزند شدن قطعا دورانی شیرین و خاطره انگیز برای هر یک از خانم‌ها تلقی می‌شود. حال بارداری گرچه لذت بخش است اما با استرس و اختلالات روانی نیز همراه خواهد بود.
یکی از اختلالاتی که مادران باردار را درگیر می‌سازد، افسردگی است. افسردگی در حاملگی می‌تواند پدید آورنده مشکلات زیادی در دوران بارداری باشد.
حال افسردگی در بارداری چه نشانه‌هایی دارد؟ آیا با جنسیت جنین مرتبط است؟ چگونه آن را تشخیص دهیم؟ در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با ارائه توضیحاتی کامل و جامع به تمامی این پرسش‌ها پاسخ دهیم و اطلاعات لازم درباره افسردگی در دوران بارداری را بیان کنیم.
افسردگی بارداری چیست؟
افسردگی بارداری نوعی اختلال خلقی و روانی رایج بوده که بسیاری از افراد آن را تجربه می‌کنند. در صورت بروز افسردگی فرد به صورت مداوم احساس غم و اندوه داشته و از زندگی لذت نمی‌برد.
در واقع در دوران افسردگی افکار منفی به سراغ خانم‌ها آمده و احساس رضایت بخشی نسبت به خود و شرایط فعلی‌شان نخواهند داشت. حال افسردگی در بارداری می‌تواند به یک عارضه خطرناک نیز تبدیل شود.
چرا که گاهی در حالت حاد رخ داده و ممکن است مادر تمایل به خودکشی داشته و یا از جنین منتفر شود. دوران بارداری بسیار استرس زا است و از لحاظ احساسی و روانی فشار زیادی به خانم ها وارد می‌کند.
همین مسئله سبب ایجاد تغییراتی در خلق و خوی آن‌ها شده و در نتیحه دچار افسردگی خواهند شد. به همین دلیل این عارضه امروزه بسیار شایع است و از هر ۱۰ زن باردار یک نفر به آن دچار می‌گردد.
اما مسئله زمانی حاد‌تر می‌شود که افسردگی در باراری با حس عذاب وجدان نیز همراه باشد. چرا که مادران تصور می‌کنند بارداری باید شادترین دوران زندگی آن‌ها باشد و از اینکه رضایت چندانی ندارند دچار عذاب وجدان خواهند شد. اینگونه ممکن است وضعیت روحی آن‌ها روز به روز وخیم‌تر شود.
علائم افسردگی در بارداری
افسردگی در دوران بارداری می‌تواند با علائم بسیاری همراه باشد. برخی مادران باردار به این علائم تونه چندانی نداشته و تصور می‌کنند چون در دوران بارداری هستند تجربه چنین حالاتی کاملا طبیعی است.
اما اگر حتی پنج مورد از علائم زیر را در خود مشاهده می‌کنید، احتمال ابتلای شما به افسردگی بارداری وجود داشته و می‌بایست یه پزشک مراجعه نمایید:
- احساس غم و اندوه فرد مبتلا به افسردگی در اکثر ساعات روز احساس غم و اندوه داشته و خوشحالی و رضایت زیادی را تجربه نخواهد کرد.
- اختلال در خواب افسردگی در بارداری با اختلال در خواب نیز همراه است. به طوری که گاها فرد بیش از اندازه استراحت می‌کند یا اینکه بالعکس خواب کافی ندارد.
- بی علاقگی فرد افسرده دچار بی علاقگی عجیبی می‌شود. برای مثال فعالیت‌هایی که قبلا به آن‌ها علاقه مند بوده است را دوست ندارد و به هیچ کاری حس یا تمایل خاصی ندارد.
- کاهش تمرکز افسردگی سبب اختلال در حافظه شده و اینگونه باعث کاهش تمرکز ذهن می‌شود.
- نا امیدی مادران افسرده همواره دچار نا امیدی شده و علاقه زیادی به جنین خود ندارند. ناامیدی در آن‌ها به قدری افزایش می‌یابد که ممکن است افکار مرگ یا خودکشی نیز داشته باشند.
- اضطراب افسردگی در بارداری سبب می‌شود افراد تنش و اضطراب زیادی را تجربه کرده و آرامش چندانی نداشته باشند.
- احساس گناه دیگر حالتی که مادران باردار افسرده تجربه می‌کنند داشتن احساس گناه است. آن‌ها تصور می‌کنند افسرده شدن در بارداری نشان دهنده این است که به عنوان یک مادر مسئولیت پذیر نبوده و جنین خود را آنگونه که باید دوست ندارند. به همین دلیل همیشه احساس عذاب وجدان و گناه خواهند داشت.
- تغییر عادات غذایی تغییر در عادات غذایی نیز از دیگر علائم افسردگی است. در واقع افسرده بودن در دوران بارداری سبب می‌شود افراد دچار افزایش یا کاهش اشتهای غیر طبیعی شوند.
علل افسردگی در دوران حاملگی
افسردگی در دوران حاملگی دلایل مختلفی داشته و علت بروز آن می‌تواند در هر فردی متفاوت باشد. مهمترین دلایل بروز این اختلال عبارت‌اند از:
- نتیجه مثبت آزمایش قطعا قرمز شدن خط بیبی چک یا دریافت جواب آزمایش مثبت در خصوص بارداری برای هر فردی شوکه کننده است. در نتیجه این مسئله گاها می‌تواند ترس، وحشت و استرس را به همراه داشته و سبب بروز افسردگی در مادران شود. مخصوصا اگر فرد برای بارداری آمادگی نداشته یا برای اولین بار بارور شده باشد.
- ترشح هورمون‌ها در دوران بارداری هورمون‌های مختلفی مثل پروژسترون و استروژن در بدن مادر ترشح می‌شوند. هرچقدر این هورمون‌ها بیشتر ترشح شوند برای جنین و مادر بهتر خواهد بود. اما ترشح هورمون می‌تواند سبب خستگی، غم و اندوه، احساس پوچی، بی علاقگی و ... در مادر شده و افسردگی را به همراه داشته باشد.
- ترس یکی از مهمترین دلایل افسردگی در دوران بارداری ترس و هراس از مدیریت امور است. پس از باردار شدن مادر نمی‌تواند به فعالیت شغلی‌اش ادامه دهد، درگیر اتفاقاتی پیش بینی نشده می‌شود و به طور کلی کنترل امور از دست او خارج خواهد شد. در نتیجه همین ترس از آینده می‌تواند در او یائس و ناامیدی ایجاد کرده و سبب بروز افسردگی شود.
- تعیین جنسیت قطعا جنسیت جنین برای مادران باردار بسیار مهم است. همچنین گاها همسر و خانواده اصرار دارند که جنین حتما جنسیت خاصی داشته باشد. اینگونه تا مشخص شدن جنسیت جنین مادر استرس و اضطراب شدیدی را تجربه کرده و بدتر از آن، اگر جنسیت جنین چیزی نباشد که مد نظر داشته است احتمال افسرده شدن او بیشتر می‌شود.
- آزمایشات نگران کننده دیگر مسئله‌ای که سبب افسردگی در بارداری می‌شود آزمایشات نگران کننده‌ای هستند که برای اطمینان از سلامت جنین انجام می‌شوند. برای مثال جواب آزمایشات غربالگری چه مثبت باشد و چه منفی برای مادر استرس ایجاد می‌کند. حال زیر اکثر جواب آزمایش‌ها نوشته می‌شود: این آزمایشات پاسخ قطعی ندارند و در این خصوص مسئولیتی نمی‌پذیریم. همین یک جمله استرس مادر را دو چندان می‌کند!
- کمبود محبت از جانب همسر زنان باردار معمولا دچار تغییرات گسترده‌ای در ظاهرشان می‌شوند که همین به خودی خود سبب بروز افسردگی خواهد شد. حال مردان نیز ممکن است به علت بروز اینگونه تغییرات و همچنین عدم برقراری ارتباط جنسی از همسرشان فاصله گرفته و دیگر مانند قبل به او توجه نکنند.
این مسئله می‌تواند روحیه مادر باردار را تضعیف کرده و سبب یأس و ناامیدی او شود. مردان در دوران بارداری می‌بايست توجه بیشتری به همسر خود داشته و به او نشان دهند که با وجود تغییرات ظاهری‌اش هنوز هم زیبا و دوست داشتنی است. - خستگی هفتمین علت افسردگی در بارداری خستگی مادر بوده که بسیار طبیعی است. یک مادر باردار ماه‌هاست که وزن جنین را تحمل می‌کند، مدت‌هاست که خواب خوش و با آرامش نداشته است، به شدت اضافه وزن پیدا کرده، در ناحیه شکم و لگن احساس درد دارد، مرتبا باید برای دفع ادرار اقدام کند، یا نمی‌تواند خوب غذا بخورد یا هم به دفعات زیاد دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شود و همه این سختی‌ها را فقط و فقط زنی درک می‌کند که تجربه بارداری داشته است. در نهایت نیز همه این مشکلات دشت به دست هم داده و سبب خستگی و افسردگی مادر می‌شوند.
برای درمان افسردگی در بارداری به کجا مراجعه کنم؟
اگر شما نیز به عنوان یک مادر باردار افسردگی را تجربه می‌کنید، باید فورا به پزشک مراجعه کرده و تحت درمان قرار بگیرید. چرا که این عارضه می‌تواند خطرات و مشکلات زیادی را ایجاد کرده و سبب تضعیف روحیه شما شود.
برای درمان این عارضه می‌بايست به مشاور یا روانشناس مراجعه کنید. یک رواندرمان متخصص می‌تواند با تجویز بهترین روش‌های درمانی، افسردگی شما را در کوتاه‌ترین زمان بهبود بخشد.
روش‌های درمان افسردگی در بارداری
روش‌های زیادی برای درمان افسردگی وجود دارد. پزشکان متخصص با توجه به شرایط روحی و جسمی شما بهترین روش را انتخاب و تجویز خواهد کرد. در زیر به معرفی بهترین روش‌های درمان این عارضه پرداخته‌ایم:
-
روان درمانی شخصی
یکی از بهترین روش‌ها برای بهبود این عارضه روان درمانی شخصی است. در این روش روانشناس به شما توصیه‌هایی می‌کند که با انجام آن‌ها از شدت افسردگی‌تان کاسته می‌شود و رفته رفته بهبود می‌یابید. این توصیه‌ها می‌توانند همانند موارد زیر باشند:- مثبت اندیش باشید.
- برای امور روزانه برنامه ریزی کنید.
- مصرف ویتامین‌ها( تحت نظر پزشک) هم در درمان شما موثر است.
- پیاده روی روزانه داشته باشید.
- برای درمان افسردگی در حاملگی فعالیت‌هایی که به آن‌ها علاقه مندید را انجام دهید. مثلا نقاشی بکشید، آشپزی کنید و از انجام هرکاری که حالتان را بهتر می‌کند دریغ نکنید.
- ۸ ساعت خواب شبانه داشته باشید.
- مسافرت بروید، حتی یک مسافرت کوتاه هم حالتان را بهتر می‌کند.
- هر روز یک استحمام کوتاه داشته باشید.
- به وضعیت ظاهری خود توجه بیشتری کرده و سعی کنید همیشه آراسته و مرتب باشید. آراستگی روحیه‌اتان را تقویت می‌کند.
-
شرکت در گروه‌های حمایتی
دیگر راهکار موثر برای درمان افسردگی در دوران بارداری شرکت کردن در گروه‌های حمایتی میباشد. این گروه‌ها متشکل از مادران بارداری هستند که افسردگی دارند یا قبلا آن را تجربه کرده‌اند. در گروه‌های حمایتی می‌توانید بدون خجالت یا سرزنش از مشکلاتتان صحبت کنید.
گفتگو با مادرانی که مشکلاتی مشابه شما دارند قطعا حالتان را بهتر می‌کند. چرا که آن‌ها به خوبی می‌توانند وضعیت شما را درک کنند. شما می‌توانید از روانپزشک خود بخواهید که این گروه‌ها را به شما معرفی کند. البته این روش بیشتر به خانم‌هایی توصیه می‌شود که دچار افسردگی خفیف شده‌اند. -
نوردرمانی
نوردرمانی یا فتوتراپی یکی از جدیدترین روش‌های درمان افسردگی در دوران حاملگی بوده که امروزه بسیار رایج شده است. در این روش با استفاده از اشعه نور و دستگاه‌های مختلف افسردگی مورد درمان قرار می‌گیرد. -
مصرف دارو
چهارمین راهکار که در بهبود افسردگی موثر است مصرف دارو میباشد. برخی داروها وجود دارند که به تقویت روح و روان افراد کمک کرده و علائم افسردگی را کاهش می‌دهند. البته در درجه اول توصیه می‌کنیم اگر افسردگی حاد ندارید به سراغ داروها نروید و سعی کنید به روش‌های طبیعی این عارضه را درمان کنید.
چون مواد موجود در داروها از طریق جفت به جنین نیز منتقل شده و ممکن است تاثیرات منفی بر روی او داشته باشند. همچنین بدون مشورت با پزشک هیچ دارویی مصرف نکنید. -
رژیم غذایی مناسب
رژیم غذایی نیز در درمان افسردگی بارداری موثر است. برخی مواد غذایی می‌توانند در تقویت روحیه شما تاثیرگذار بوده و نشاط آور باشند. البته حتما با یک متخصص تغذیه مشورت کنید تا مناسب‌ترین رژیم غذایی را برای شما در نظر بگیرد. -
طب سوزنی
استفاده از راهکارهای طب سوزنی نیز می‌تواند به بهبود افسردگی شما کمک کند. البته این کار باید حتما با مشورت پزشک صورت گیرد. -
گیاه درمانی
برخی گیاهان دارویی وجود دارند که سبب آرامش اعصاب شده و استرس و اضطراب را نیز کاهش می‌دهند. در نتیجه اینگونه افسردگی را نیز درمان می‌کنند. البته بازهم تاکید می‌کنیم که بدون مصرف پزشک از آن‌ها استفاده نکنید. چون ممکن است برخی عوارض جانبی را برای مادر و جنین به همراه داشته باشند.
کدام مادران باردار بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی در بارداری هستند؟
بعضی از مادران به علت دارا بودن برخی فاکتورهای منفی، بیش از سایرین در معرض ابتلا به افسردگی قرار می‌گیرند. به طور کلی احتمال بروز افسردگی بارداری در افراد زیر بالاتر است:
- افرادی که سابقه افسردگی خانوادگی دارند.
- افرادی که مورد سو استفاده جنسی، کلامی و ... قرار گرفته‌اند.
- افرادی که در خانواده و محیط پرتنش و استرس زا زندگی می‌کنند.
- کسانی که تجربه سقط جنین داشته‌اند.
- کسانی که قبل از بارداری نیز به افسردگی دچار بوده‌اند.
- کسانی که بارداری را در سنین بسیار کم تجربه می‌کنند.
- مادرانی که قبلا بارداری پرخطر داشته‌اند.
- خانم‌هایی که در ارتباطات خود با خانواده و اطرافیان دچار مشکل شده‌اند.
افسردگی مادر در بارداری چه تاثیری بر جنین دارد؟
افسردگی در بارداری می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر روی جنین بگذارد. به همین دلیل از عارضه‌های خطرآفرین محسوب شده و درمان زودهنگام آن اهمیت فراوانی دارد. عوارض افسردگی مادر برای جنین عبارت‌اند از:
- کاهش غیرطبیعی تحرک جنین
- احتمال سقط جنین در ۳ ماهه اول بارداری
- تولد جنین نارس
- عدم دریافت مواد مغذی توسط جنین
- رشد کم جنین و طبیعی نبودن وزن او
- تاثیرات منفی بر حافظه و هوش جنین
نکات مهم درباره افسردگی در دوران بارداری
در خصوص افسردگی در بارداری برخی نکات مهم وجود دارند که در بهبود هرچه سریع‌تر شما موثرند. این نکات را در زیر ذکر نموده‌ایم:
- انتظارات غیر منطقی از خود نداشته باشید. درمان افسردگی زمان می‌برد و نباید انتظار داشت سریع به وضعیت قبل بازگردید.
- درمان افسردگی بارداری را جدی بگیرید. چون در غیر این صورت ممکن است به افسردگی پس از زایمان نیز دچار شوید.
- از بیان احساسات منفی یا مثبت خود خجالت نکشید و هر چند مدت یک بار در خصوص آن‌ها با نزدیکانتان صحبت کنید.
- انجام فعالیت‌های زیاد که سبب خستگی‌اتان شوند اصلا پیشنهاد نمی‌شود. بهتر است انجام برخی امور را به اعضای خانواده واگذار کنید.
- با خودتان مهربان باشید و سعی نکنید به تنهایی از پس درمان این عارضه بر بیایید. بلکه از دیگران هم کمک بگیرید.
- دیدن برنامه یا سریال‌های شاد و مفرح بسیار توصیه می‌شود. چون هرچقدر روحیه شادتری داشته باشید افسردگی‌اتان نیز سریع‌تر بهبود می‌یابد.
سوالات متداول
-
افسردگی در دوران حاملگی معمولا از چه زمانی شروع می‌شود؟
افسردگی می‌تواند در ۳ ماهه اول، دوم و سوم بارداری رخ دهد. اما احتمال بروز آن در ۳ ماهه ابتدایی بارداری بیشتر است. -
افسردگی در بارداری تا کی باقی می‌ماند؟
معمولا پس از زایمان بهبود می‌یابد. اما در برخی موارد حاد ممکن است فرد حتی پس از زایمان نیز افسردگی را تجربه کند. -
آیا مصرف داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری مجاز است؟
بله، اما این کار باید حتما با مشورت و صلاحدید پزشک انجام شود. در غیر این صورت می‌تواند عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. -
آیا افسردگی بارداری با جنسیت جنین ارتباطی دارد؟
این مسئله از نظر علمی تایید نشده است و می‌توان گفت که بروز افسردگی ارتباط خاصی با جنسیت جنین ندارد. -
افسردگی در ماه‌های اول بارداری به چه دلیل است؟
دلیل بروز افسردگی در ماه‌های اول حاملگی، شنیدن خبر باردار شدن و ترشح هورمون‌ها میباشد. -
آیا باید افسردگی در بارداری را جدی گرفت؟
بله، این مسئله می‌تواند عوارض فراوانی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد و نادیده گرفتن آن با عواقب جبران ناپذیری همراه خواهد بود. -
آیا افسردگی بارداری تا پس از زایمان باقی می‌ماند؟
در اکثر موارد خیر، اما اگر حاد باشد و در طول بارداری برای درمان اصولی اقدام نشود، ممکن است مادر پس از زایمان نیز آن را تجربه کند.
