بواسیر یا هموروئید در زنان باردار؛ علت و درمان بیرون زدگی مقعد در بارداری
آیا این مطلب برای شما مفید است؟
از هموروئید در بارداری چه می‌دانید؟ آیا با عوارض این بیماری در دوران بارداری آشنایید؟ بنظر شما، مهمترین درمان بواسیر در بارداری چیست؟
این بیماری، یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها و عوارض دوران بارداری محسوب می‌شود. این بیماری غالبا نیاز به درمان‌های تخصصی نداشته و بجز در موارد محدودی، سلامت جنین را تهدید نمی‌کند.
در ادامه این مقاله، به معرفی بیماری هموروئید در بارداری خواهیم پرداخت و روش‌های پیشگیری و درمان این بیماری را، بررسی میکنیم.
بواسیر یا هموروئید چیست؟
هموروئید یا بواسیر، شبکه‌ای از سیاهرگ‌ها است که در صورت وجود فشار، متورم می‌شوند، این بیماری را هموروئید می‌گویند.
این عارضه در برخی از بیماران، به شکل داخلی بوده و رگ‌های متورم شده، به صورت برجستگی در روده بزرگ ظاهر می‌شوند. همچنین، در دیگر افراد، به صورت بالشتک‌های متورم شده و از مقعد بیرون می‌زند.
انواع بواسیر در زمان بارداری
بواسیر در دوران حاملگی می‌توانند به دو شکل زیر ظاهر شوند:
-
بواسیر داخلی
این نوع بواسیر در ابتدای مقعد شکل می‌گیرند و قابل لمس نیست. بواسیر داخلی ممکن است به دلیل عدم درمان و یا وارد کردن فشار زیاد هنگام زایمان، به بواسیر خارجی تبدیل شوند. -
بواسیر خارجی
این نوع هموروئید در بخش خروجی مقعد قابل لمس و مشاهده است و با توجه به وجود اعصاب فراوان در این ناحیه، ممکن است فرد با چار شدن به آن درد و ناراحتی بیشتری را احساس کند.
علل بیرون زدگی مقعد در بارداری چیست؟
همانطور که قبلاً گفتیم، بواسیر در دوران بارداری (Hemorrhoids During Pregnancy) بدنبال فشار و آسیب به سیاهرگ‌های مقعد به وجود می‌آید. مهمترین علل بواسیر بارداری عبارتند از:
- زور زدن شدید مادر در هنگام اجابت مزاج
این امر باعث وارد شدن فشار زیاد به رگ‌ها و متورم شدن آنها می‌شود.
- عدم تحرک، نشستن زیاد و طولانی مدت مادر
مادران در طول بارداری خود معمولا کم تحرک می‌شوند و این مسئله می‌تواند یکی از دلایل ابتلا به بواسیر باشد.
- یبوست
یبوست نیز یکی از عوامل ایجاد این عارضه است، زیرا منجر به کاهش دفعات مدفوع می‌شود و مدفوع سفت و خشک و سخت می‌شود.
- اسهال شدید اسهال شدید نیز می‌تواند منجر به بروز این عارضه شود.
- رشد زیاد شکم و سنگینی جنین
رشد رحم و یزرگ شدن شکم در دوران بارداری به ورید‌های لگن و پایین تنه فشار وارد می‌کند و باعث تورم و گشاد شدن رگ‌ها می‌شود که سبب ایجاد هموروئید می‌شود.
- بیماری‌های زمینه‌ای مادر
بیماری‌هایی مانند کولیت، بیماری کرون، باکتری‌های معده و سایر عوارض گوارشی که در اثر بارداری و استرس روحی و جسمی تشدید شده و منجر به یبوست می‌شوند.
- تغییرات هورمونی مادر و اثرات نامطلوب آن بر دستگاه گوارش و روده
افزایش هورمون پروژسترون در دوران بارداری باعث شل شدن و تورم دیواره عروق وریدی می‌شود. این هورمون با اثر بر ماهیچه‌های صاف، حرکت دستگاه گوارش را کند می‌کند. همین امر به ایجاد بواسیر منجر می‌شود.
- چاقی و اضافه وزن مادر
- رابطه جنسی مقعدی در دوران بارداری
- عدم مصرف آب کافی
پیشنهاد میکنیم حتما بخوانید
علائم هموروئید یا بواسیر در حاملگی
مهمترین علائم بواسیر در دوران بارداری، شامل موارد زیر است:
- خونریزی از رکتوم
خونریزی رکتوم خونریزی است که در بخش انتهایی روده بزرگ یا همان رکتوم اتفاق می‌افتد و یکی از دلایل آن هموروئید است.
- توده یا تورم دردناک در مقعد
فرد با ابتلا به این مشکل در ناحیه مقعد خود احساس وجود توده سفت و متورم که با درد همراه است را تجربه می‌کند.
- خارش یا سوزش مقعد
یکی از علائمی آزار دهنده‌ای که فرد مبتلا به هموروئید ممکن است آن را تجربه کند، احساس خارش یا سوزش در درون و یا خارج ناحیه مقعد است.
- درد و ناراحتی در هنگام اجابت مزاج
بواسیر به دلیل متورم بودن باعث می‌شود که فرد زور زدن برای اجابت مزاج، درد و ناراحتی را احساس کند.
روش‌های تشخیص هموروئید در دوران بارداری
وجود این بیماری معمولا با استفاده از روش‌های زیر تشخیص داده می‌شود:
- معاینه فیزیکی تشخیص این بیماری معمولاً با بررسی علائم اولیه و معاینه مقعد انجام می‌شود. برای بررسی، پزشک معمولاً از روش معاینه با انگشت استفاده می‌کند. از آنجایی که بافت هموروئید با بافت سایر نواحی مقعد متفاوت است، معمولاً تشخیص بیماری مشکل نیست.
- دستگاه آنوسکوپ .در برخی موارد، مقعد با استفاده از دستگاهی به نام آنوسکوپ بررسی می‌شود
- کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی در صورت لزوم پزشک برای تشخیص علت این بیماری کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی را نیز تجویز می‌کند.
روش‌های درمان بواسیر در زنان باردار
در حال حاضر، دارو‌های مختلفی برای درمان هموروئید در بارداری وجود دارند. اما از آنجایی که بارداری دوران حساسی است، درمان این بیماری بسته به شرایط مادر و سن حاملگی، بایستی کاملاً تحت نظر پزشک انجام شود.
در ادامه به بررسی روش‌های درمان این بیماری می‌پردازیم؛
-
لیزر بواسیر در بارداری
در این روش، بیرون زدگی روده، یا همان بالشتک‌های هموروئیدی توسط لیزر برش داده شده و از مقعد خارج می‌شود.
لیزر درمانی بهترین و سریع‌ترین روش برای از بین بردن هموروئید در دوران حاملگی است. این تکنیک درمانی، در کلینیک به صورت سرپایی و بدون نیاز به دریافت داروی بیهوشی انجام می‌گیرد.
طبق تحقیقت انجام شده، اشعه لیزر، هیچ عوارضی را برای مادر و جنین به همراه نخواهد داشت. همچنین در کمتر از نیم ساعت انجام شده و بعد از آن هم نیاز به بستری و یا مراقبت‌های ویژه نیست.
همچنین بسیاری از مادران، پس از درمان با این روش، قطع سوزش و درد ناحیه مقعد در هنگام اجابت مزاج را گزارش می‌کنند. -
شیاف آنتی هموروئید
شیاف آنتی هموروئید، درمان قطعی این بیماری نیست. اما می‌تواند درد، خارش و التهاب هموروئید را کاهش دهد. تا به امروز، تأثیرات این شیاف به طور دقیق بر روی جنین، مشخص نشده است. بنابراین باید قبل از مصرف آن حتماً با پزشک مشورت کنید و از تجویز خودسرانه دارو جدا خودداری کنید.
-
پماد آنتی هموروئید
یکی از روش‌های تسکین علائم بواسیر در زمان بارداری، مصرف پماد است. مهمترین پمادی که برای درمان توصیه می‌شود، پماد آنتی هموروئید است. این پماد را می‌توان بدون نسخه از داروخانه تهیه کرد اما از آن جایی که تحقیقات کافی در مورد تأثیر محتویات این پماد برای مادر و جنین انجام نشده است. بهتر است، قبل از مصرف آن، با پزشک خود مشورت کنید.
-
جراحی
در این روش زائده هموروئیدی با استفاده از تیغ جراحی بریده شده و از مقعد خارج می‌شود. جراحی را باید در بیمارستان و تحت بیهوشی انجام داد.
به دلیل ممنوعیت استفاده از دارو‌های بیهوشی در مادران باردار، جراحی بواسیر، تا قبل از زایمان توصیه نمی‌شود.
احتمال بروز بواسیر در چند ماهگی از حاملگی وجود دارد؟
امکان ابتلا به هموروئید بارداری، در هر زمانی وجود دارد. حتی برخی از مادران، ممکن است پس از زایمان به این بیماری مبتلا شوند.
اما طبق مطالعات انجام شده، بیشتر مادران در سه ماهه سوم بارداری، علائم این عارضه را تجربه می‌کنند.
علت این امر، بزرگی شکم و افزایش ترشح هورمون پروژسترون است. همچنین، مشکلات گوارشی و یبوست‌های مکرر مادر نیز، باعث ایجاد این عارضه می‌شود.
آیا می‌توان از ملین‌ها در هموروئید بارداری استفاده کرد؟
کنترل یبوست، برای بهبود اجابت مزاج و بهبود مشکلات هموروئیدی، ضروری است. استفاده از ملین‌ها، از در دسترس‌ترین روش‌های رفع یبوست در بارداری و سفتی شکم محسوب می‌شود. اما آیا استفاده از این ملین‌ها، برای بواسیر یا هموروئید در حاملگی مجاز است؟
اکثر ملین‌ها در طول دوران بارداری بی‌خطر هستند و توسط پزشکان تجویز می‌شوند. اما برخی از ملین‌ها، محتوی مقادیر بالای قند و سدیم می‌باشند و ممکن است به صورت ناخواسته باعث افزایش فشار خون مادر باردار شوند.
همچنین مصرف ملین‌های نمکی حاوی منیزیم، پتاسیم و فسفات در مادران مبتلا به نارسایی کلیه، توصیه نمی‌شود.
در این میان، برخی از ملین‌ها ممکن است باعث بروز عوارض جانبی شوند. برای روغن کرچک به علت احتمال ایجاد انقباضات رحمی زودرس، در خانم‌های باردار نباید مصرف شود.
عوارض بیماری هموروئید در زمان بارداری
با اینکه هموروئید یک بیماری شایع در دوران بارداری است و در مراحل اولیه به راحتی قابل درمان است، اما عدم توجه به این امر و پیشرفت بیماری عوارض و خطرات زیادی را به همراه دارد.
از جمله این عوارض عبارتند از:
- کاهش گلبول‌های قرمز و کم خونی شدید مادر در این مرحله، علائمی همچون ضعف، خستگی و عدم تحمل فعالیت بروز می‌کند.
- ایجاد عفونت‌های ادراری اگر هموروئید از نوع داخلی باشد، بدلیل عدم تخلیه مناسب مدفوع، پس از مدتی از مقعد نشت می‌کند. این امر می‌تواند زمینه ایجاد عفونت‌های ادراری را فراهم کند.
چه زمانی بواسیر در بارداری به جنین آسیب می‌رساند؟
هموروئید در دوران حاملگی، به تنهایی سلامت جنین را تهدید نمی‌کند. اما در موارد زیر، بایستی حتماً اقدام درمانی مناسب توسط پزشک، انجام شود:
- خونریزی شدید مادر
- امکان گسترش عفونت ناشی از نشت مدفوع
- عدم تشخیص به موقع و پیشرفت بیماری
- مقاومت بدن مادر به درمان‌های دارویی
- افزایش فشارخون مادر ناشی از بواسیر
چه زمانی باید برای درمان بواسیر در بارداری باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت پیشرفت بیماری، اقدامات درمانی تخصصی‌تری لازم است.
بنابراین توصیه میکنیم در صورت مشاهده هر یک از علائم مذکور، بلافاصله برای تشخیص و درمان به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
از خوددرمانی یا مصرف دارو‌های گیاهی بدون مشورت پزشک خودداری کنید! هر گونه خوددرمانی می‌تواند به جنین آسیب برساند.
روش‌های خانگی درمان بواسیر در حاملگی
بسیاری از مادران باردار ترجیح می‌دهند، تمام مشکلات خود را با روش‌های خانگی و سنتی درمان کنند. متأسفانه هیچ روش طب سنتی و خانگی برای از بین بردن هموروئید در بارداری وجود ندارد و تمام درمان‌های ذکر شده خانگی، تنها می‌تواند تا حدودی در رفع علائم بیماری مؤثر باشد.
پس به شما پیشنهاد میکنیم، قبل از هر تصمیمی، با پزشک خود مشورت کنید تا سلامت جنین خود را به خطر نیندازید.
در ادامه با چند درمان خانگی برای بیماری هموروئید در بارداری، آشنا می‌شویم:
- رژیم غذایی سالم داشته باشید. اولین گام برای رفع هموروئید در بارداری، پیشگیری از یبوست است. به همین منظور، خوردن غذا‌های سرشار از فیبر مانند میوه‌ها و سبزیجات و غلات کامل، ضرورت دارد.
- آب کافی بنوشید. برای ر‌هایی از اجابت مزاج دردناک، آب کافی بنوشید. توصیه میکنیم در ساعات اولیه صبح، یک لیوان آب ولرم بنوشید تا دستگاه گوارش برای دریافت و هضم مواد غذایی بعدی آماده شود.
- بهداشت فردی خود را رعایت کنید. بعد از هر بار اجابت مزاج (به آرامی و از جلو به عقب) ناحیه اطراف مقعد را کاملاً تمیز و خشک کنید.
- از حمام آب گرم استفاده کنید. روزانه حدود ۳ مرتبه و هر بار به مدت ۱۵ دقیقه در حمام آب ولرم بنشینید. (مصرف بتادین در دوران بارداری، سلامت جنین را تهدید می‌کند)
- فعالیت روزانه منظم داشته باشید. در صورت عدم دستور پزشک برای استراحت مطلق، پیشنهاد می‌شود که مادران باردار، از ورزش و فعالیت منظم روزانه، غافل نشوند. انجام ورزش‌های سبک مانند پیاده روی و یوگا، به بهبود علائم این بیماری کمک می‌کند.
- از کمپرس سرد استفاده کنید. اگر درد شدید و غیر قابل تحملی دارید، می‌توانید از کمپرس یخ برای کاهش درد ناشی از هموروئید، استفاده کنید. در صورت نداشتن کمپرس سرد، یک قطعه یخ را در پارچه‌ای نازک بپیچید و آن را در فواصل منظم بر روی مقعد خود قرار دهید.
- از ماساژ مقعد استفاده کنید. ماساژ ناحیه متورم می‌تواند به افزایش خونرسانی و روند بهبودی بواسیر یا هموروئید در بارداری کمک کند. برای اینکار، با ۲ انگشت خود، اطراف مقعد را به ارامی ماساژ دهید. البته دقت کنید که بر این نقاط، فشاری وارد نکنید.
- از لباس زیر مناسب استفاده کنید. استفاده از لباس مناسب، از ایجاد عفونت و پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند. به همین منظور از لباس‌های گشاد و نخی استفاده کنید و لباس زیر خود را حداقل یکبار در روز عوض کنید.
توجه: شایان ذکر است که درمان‌های خانگی تنها زمانی قابل استفاده است که بواسیر یا هموروئید در بارداری، در مراحل اولیه باشد. اگر این بیماری در مراحل پیشرفته باشد، بنا به صلاحدید پزشک، اقدامات درمانی تخصصی‌تری مورد نیاز است.
درمان‌های گیاهی هموروئید در زمان بارداری
روش‌های طب سنتی و درمان‌های گیاهی، اغلب پایه علمی نداشته و صرفاً بعنوان کنترل‌کننده علائم و موقت، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
با این وجود برخی از این درمان‌ها، می‌توانند با عوارضی در مادر و جنین همراه باشد. بنابراین، به جای درمان‌های خودسرانه، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
در ادامه برخی از درمان‌های گیاهی که برای کمک به بهبود این مشکل به کار برده می‌شدند را معرفی کرده‌ایم:
- درمان بواسیر با عسل و روغن زیتون استعمال این ترکیب، در کاهش درد شدید مؤثر نیست؛ اما با داشتن خاصیت ضد التهابی، خروجی مقعد را نرم کرده و از سوزش و خارش در این ناحیه، پیشگیری می‌کند.
- روغن سیاه دانه برای هموروئید امروزه از سیاه دانه برای درمان بسیاری از بیماری‌های دستگاه گوارش از جمله گاز معده، اسهال، یبوست و هموروئید استفاده می‌شود.
- روغن نارگیل این روغن دارای خواص ضد التهابی قوی است که می‌تواند التهاب و تورم ناحیه مقعدی را کاهش دهد. وجود ترکیبات ضد درد در روغن نارگیل، عوارض ناشی از بیماری هموروئید را کاهش داده و به نرم شدن بافت آسیب دیده مقعد، کمک می‌کند.
- سرکه سیب در مورد استفاده از سرکه سیب به عنوان یک درمان گیاهی برای هموروئید، باور‌های مختلفی وجود دارد. برخی از بیماران می‌گویند که سرکه سیب می‌تواند باعث تسکین فوری بواسیر و کاهش خارش و درد شود.
علاوه بر این، برخی از پزشکان استفاده از این ماده را توصیه نمی‌کنند، زیرا می‌تواند باعث سوختگی پوست و تشدید مشکلات با استفاده زیاد شود. - روغن چای سبز برخی افراد می‌گویند که خواص ضد عفونی‌کننده و ضد التهابی روغن درخت چای می‌تواند تورم و خارش ناشی از این بیماری را کاهش دهد. البته تا به امروز، هیچ یک از تحقیقات علمی، تأثیر عصاره گیاه چای بر هموروئید را تصدیق نکرده است.
- درمان گیاه آلوئه ورا ژل گیاه آلوئه ورا سرشار از ویتامین A,E,C,B,D و مواد مغذی از جمله زینک، منیزیم و پتاسیم است و مصرف آن برای کاهش یبوست و کاهش علائم بیماری هموروئید، مفید است.
روش‌های پیشگیری از ابتلا به بواسیر در بارداری
اقدامات پیشگیری از ابتلا به بیماری هموروئید در بارداری، شامل کنترل یبوست و کاهش فشار وارد بر مقعد است.
در ادامه به مهمترین روش‌های پیشگیری از این بیماری اشاره میکنیم:
- مصرف فیبر به جرات می‌توان گفت که یبوست، مهمترین دلیل ابتلا به هموروئید است. بهترین راه پیشگیری از یبوست، مصرف فیبر‌های غذایی است. بدین منظور، مصرف روزانه حداقل ۵ وعده میوه و سبزیجات، توصیه می‌شود.
- نوشیدن آب آب و مایعات کافی می‌تواند با نرم کردن مدفوع از یبوست جلوگیری کند. مصرف حداقل ۱۰ لیوان آب در طول روز برای زنان باردار الزامی است.
- ورزش کردن به زنان باردار توصیه می‌شود برای جلوگیری از یبوست، حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنند. ورزش می‌تواند حرکات روده را تنظیم کرده و از یبوست جلوگیری کند.
- وزن متعادل داشتن اضافه وزن و چاقی باعث بیماری‌های مختلف نمی‌شود. به زنان باردار توصیه می‌شود تا وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنند.
- پرهیز از از زور زدن در هنگام اجابت مزاج زور زدن در هنگام دفع، می‌تواند احتمال هموروئید را افزایش دهد. همچنین، بلند کردن هر گونه جسم سنگین، در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
- عدم تأخیر در اجابت مزاج تأخیر در اجابت مزاج، باعث خشک‌تر شدن و فشرده‌تر شدن مدفوع در روده می‌شود. این امر در نهایت به ایجاد این عارضه منجر می‌شود.
سوالات متداول
-
آیا امکان لیزر بواسیر در بارداری وجود دارد؟
همانطور که گفتیم، درمان با لیزر، برای مادر و جنین کاملاً بی‌خطر است. چرا که نور لیزر، تنها به لایه‌های اپیدرم و درم نفوذ می‌کند و بر ارگان‌های داخلی بدن، بی‌تأثیر است.
بعلاوه از آنجا که فرآیند درمان با لیزر، سر پایی و بدون بیهوشی انجام می‌گیرد، هیچ عارضه جانبی برای جنین به همراه ندارد. -
آیا بواسیر یا هموروئید در بارداری خطرناک است؟
این بیماری به تنهایی سلامت مادر و جنین را تهدید نمی‌کند. اما اگر با سایر علائم و عوارض تهدید‌کننده مانند خونریزی، عفونت و یا افزایش فشار خون همراه باشد، می‌تواند خطرناک باشد. -
آیا باردار شدن با وجود ابتلا به بواسیر ممکن است؟
بارداری، با وجود ابتلا به هموروئید، مشکلی ندارد. اما بهتر است بیماری در مراحل اولیه درمان شود و اقدام به بارداری صورت گیرد. -
راه‌های درمان بواسیر خونی در بارداری چیست؟
بواسیر خونی، به ویژه در هموروئید خارجی به وضوح مشاهده می‌شود. اولین اقدام پس از مشاهده خون در مدفوع، مراجعه به پزشک متخصص است.
در گام بعدی، کنترل یبوست و عدم فشار بر ناحیه تحتانی بدن، به منظور جلوگیری از تشدید علائم توصیه می‌شود. نوشیدن آب کافی، فیبر خوراکی (میوه و سبزی‌ها) برای تنظیم عملکرد دستگاه گوارشی لازم است.
همچنین بدلیل از دست دادن خون در مادر، مصرف گوشت قرمز، ویتأمین‌های گروه A و B و مکمل‌های آهن در صورت تجویز ضروری است. -
آیا در بارداری می‌توان از شیاف آنتی هموروئید استفاده کرد؟
شیاف آنتی هموروئید در برخی از مادران مبتلا به هموروئید تجویز می‌شود. مگر آنکه مادر، در معرض خطر‌هایی همچون زایمان زودرس و یا سقط باشد. -
آیا در بارداری می‌توان از پماد آنتی هموروئید استفاده کرد؟
بله، یکی از روش‌های تسکین علائم بواسیر در بارداری، مصرف پماد است. مهمترین پمادی که برای درمان توصیه می‌شود، پماد آنتی هموروئید است. این پماد را می‌توان بدون نسخه از داروخانه تهیه کرد اما از آن جایی که تحقیقات کافی در مورد تأثیر محتویات این پماد برای مادر و جنین انجام نشده است. بهتر است، قبل از مصرف آن، با پزشک خود مشورت کنید. -
آیا ابتلا به بواسیر یا هموروئید ارتباطی با جنسیت جنین دارد؟
بیماری هموروئید، ناشی از فشار بر سیاهرگ‌های مقعد است و از شایع‌ترین عوارض بارداری محسوب می‌شود. همچنین ابتلای مادر به هموروئید بارداری، هیچ ارتباطی با جنسیت جنین ندارد. -
بروز بواسیر در ماه آخر بارداری به چه علت است و چگونه درمان می‌شود؟
در سه ماهه آخر بارداری، فشار رحم بر قسمت تحتانی دستگاه گوارشی افزایش یافته و باعث ایجاد هموروئید در مادر می‌شود. درمان آن هم، بر حسب نوع و شدت بیماری و شرایط مادر، متفاوت خواهد بود.
