آیا این مطلب برای شما مفید است؟
وجود هر حالت غیرعادی، می‌تواند یک زن باردار را با چالشی جدید و نگرانی‌های تازه روبرو کند. یکی از این موارد، ترشحات واژن در بارداری است. اگر چه قبل از بارداری و در فاصله بین دو قاعدگی، مشاهده ترشحات واژن تجربه مشترک اکثر خانم‌هاست، اما در دوره حاملگی، به دلیل تفاوت در حجم، غلظت، بو و رنگ می‌تواند نگران کننده باشد؛ به خصوص که پای سلامت جنین نیز در میان است.
به همین دلیل تلاش کرده‌ایم در این مطالب به سؤالاتی نظیر: علت ترشحات واژینال در بارداری چیست؟
آیا این ترشحات طبیعی هستند یا می‌توانند علامت خطر باشند؟
از چه ترشحاتی در این دوره باید ترسید؟ انواع ترشحات واژن و روش‌های درمان آن در بارداری چگونه است؟ و... پاسخ دهیم. پس تا پایان همراه ما باشید.
ترشحات واژن در بارداری
تغییرات هورمونی جزء جدایی‌ناپذیر دوران حاملگی است؛ در واقع، تشکیل جنین و رشد آن، با افزایش ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون همراه است. عاملی که زمینه‌ساز بروز تغییرات کلی و جزئی زیادی در بدن خانم‌ها می‌شود. مشاهده ترشحات واژن در بارداری نیز تحت تأثیر این عامل، ممکن است حساسیت و نگرانی شما را برانگیخته کند!
با شروع بارداری و قطع شدن قاعدگی، ماهیت ترشحات واژن تغییر می‌کند و ممکن است یکی از ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- از نظر بو: با یا بدون بو
- از نظر قوام: غلیظ، مایع یا دَلَمه بسته (شبیه کشک)
- از نظر خطر: بی‌خطر یا علامت هشداردهنده یک بیماری
- از نظر رنگ: دارای رنگی شفاف، سفید، کرم، زرد، مایل به سبز یا خونی
توصیه می‌کنیم در طول بارداری، به تغییر در ترشحات از ناحیه واژن دقت کنید، تا متوجه هر گونه شرایط غیر عادی شوید. این کار باعث می‌شود، با مراجعه به موقع به پزشک و پیگیری تخصصی از بروز مشکلات جدی که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد، پیشگیری کنید.
آیا ترشحات واژن در بارداری طبیعی است؟
بهتر است برای درک طبیعی بودن ترشحات واژن کمی به عقب برگردیم:
- در طی تخمک‌گذاری، تخمک از تخمدان آزاد می‌شود. در این فرایند با پاره شدن غشای تخمک، مقداری مایع از آن آزاد شده و آماده لقاح می‌شود. همزمان، مخاط غلیظی که کانال دهانه رحم را پر می‌کند، چسبناک‌تر از قبل می‌شود. این امر موجب می‌شود، اسپرم به راحتی به لوله رحم نفوذ و در طول آن حرکت کند. به همین دلیل است که متوجه مقدار زیادی ترشح مخاطی شفاف در ناحیه واژن می‌شوید.
- بعد از ادغام و پیوند تخمک با اسپرم، حرکت آنها به داخل رحم که در نهایت، به لانه‌گزینی یا لقاح در لایه داخلی رحم ختم می‌شود، اتفاق می‌افتد. لانه‌گزینی ممکن است باعث دیده شدن رگه‌هایی از خون در ترشحات شود.
- در زمان دخول نیز، آسیب به رگ‌های خونی دیواره واژن نیز اتفاق رایجی است. به همین علت، ممکن است بعد از رابطه جنسی ترشحاتی به رنگ قهوه‌ای یا قرمز بسیار روشن که حاکی از وجود لخته‌های خون است، مشاهده کنید.
همان‌طور که خواندید، در هیچ یک از موارد بالا پدیده‌ای غیر معمول رخ نمی‌دهد و تمام تغییرات ناشی از آن، که در ترشحات واژن خود را بروز می‌دهند، کاملا طبیعی هستند. و اما بعد از لقاح، شروع بارداری و قطع شدن دوره قاعدگی:
- واژن در دوران بارداری کشیده یا به نوعی منبسط می‌شود، دیواره آن ضخیم و ترشحات آن فراوان‌ترند. این ترشحات مخاطی به رنگ سفیدِ شیری یا متمایل به زرد و بدون بوی نامطبوع هستند. اگر چه مقدار آنها ممکن است زیاد باشد، ولی با داشتن ویژگی‌هایی که به آن اشاره کردیم، کاملا طبیعی بوده و جای نگرانی وجود ندارد.
در چه صورت ترشحات واژن در بارداری غیر طبیعی است؟
یکی از سؤالات رایج در میان خانم‌های باردار، شناخت و تشخیص ترشحات غیر طبیعی واژن است. برای دادن پاسخ روشنی به این سؤال، ابتدا خصوصیات ترشحات طبیعی واژن را باید بشناسیم که شامل مخاطی و شفاف، بدون بوی نامطبوع، مایل به زرد یا سفید، بدون خارش، سوزش یا قرمزی اندام تناسلی هستند
در صورتی که ترشحات واژن در بارداری فاقد این ویژگی‌ها باشد، غیر طبیعی بوده و نیاز به رسیدگی پزشکی دارد. از جمله موارد غیر طبیعی ترشحات واژینال عبارتند از:
- بوی نامطبوع و تُند
- رنگ تیره، خاکستری، خونی و...
- مایع یا آبکی بودن، بیش از حد غلیظ شبیه بافت پنیر
- خروج همراه با درد، سوزش، خارش، قرمزی یا التهاب در دستگاه تناسلی
ترشحات واژن در اوایل بارداری چگونه است؟
هر خانم بعد از بلوغ، به طور طبیعی ممکن است شاهد اثر مایعی شفاف روی لباس زیر خود باشد، این مایع نشانه تخمک گذاریست. با آغاز بارداری بدن دچار تغییراتی هورمونی می‌شود که با افزایش حجم ترشحات واژن همراه است. البته مقدار کم آن هم نباید باعث نگرانی شود. به‌طور کلی، تجربه تغییرات در ترشح واژینال، از زنی به زن دیگر و از بارداری به بارداری دیگر متفاوت است.
در برخی موارد با انجام عمل لقاح، لانه‌گزینی با لکه‌بینی (وجود خون به مقدار کم) همراه است که معمولا رنگ ترشح واژن را به صورتی یا قرمز کمرنگ تغییر می‌دهد. این موضوع نیز کاملا طبیعی است؛ مگر در مواردی که خونریزی شدید باشد. در این حالت خطر سقط جنین اولین احتمال است.
ترشحات واژن در بارداری از هفته چندم آن شروع می‌شود؟
ترشحات واژن بین 1 تا 2 هفته بعد از لقاح خود را نشان می‌دهند؛ تغییر در ترشحات را حتی با وجود اینکه هنوز هم قاعدگی به‌طور کامل قطع نشده، می‌توانید حس کنید. رفته رفته با پیشرفت بارداری و رشد جنین، ترشحات واژینال یا لکوره بیشتر شده و در روزهای پایانی حاملگی، به اوج خود می‌رسد.
انواع ترشحات واژن در بارداری
ترشحات واژینال در بارداری انواع مختلفی دارند؛ برخی از آنها کاملا طبیعی و برخی خطرناکند. با توجه به اینکه تغییر رنگ، اولین وجه تمایز میان آن‌هاست، ما انواع آن را بر اساس رنگ به شرح زیر تقسیم‌بندی کرده‌ایم:
- شفاف یا متمایل به سفید شیری به شرط اینکه بدون بو یا با بوی ملایمی باشد، کاملا طبیعی و نشانه‌ای از سلامت فرد میباشد. در بعضی افراد ترشح مایل به زرد است؛ در این حالت اگر بوی نامطبوعی وجود نداشته باشد، این رنگ نیز طبیعی است.
البته، اگر قبل از سه ماهه سوم بارداری احساس می‌کنید، حجم این مایع شفاف و ژله مانند به قدری زیاد است که دائما لباستان را خیس می‌کند، جهت بررسی خطر زایمان زودرس، باید به پزشک مراجعه کنید. - صورتی برای ترشحات صورتی واژن معمولا دو حالت وجود دارد؛ اگر در روزهای ابتدایی بارداری (لانه‌گزینی تخمک) یا در روزهای نزدیک به زایمان (آمادگی بدن برای تولد نوزاد) یا بعد از رابطه جنسی آن را تجربه می‌کنید، کاملا طبیعی است.
این رنگ زمانی هشدار دهنده است که خبر از سقط جنین و یا حاملگی خارج از رحم می‌دهد. بنابراین، در صورتی که وجود ترشحات صورتی واژن در بارداری (یا اصطلاحا لکه‌بینی)، بیش از دو روز به طول انجامید، جهت بررسی سلامت جنین و تشخیص خطر عفونت واژن، به پزشک مراجعه کنید. - قهوه‌ای در روزهای ابتدای بارداری اگر در ترشحات واژن، رنگ قهوه‌ای مشاهده کردید، نگران نباشید. این رنگ ناشی از خون قدیمی است که ممکن است در اثر رابطه جنسی و آسیب به بافت دیواره واژن ایجاد شده باشد. به‌طور کلی، این نوع ترشح در تمام طول بارداری نباید باعث استرس و نگرانی‌تان شود، مگر اینکه رنگ آن قهوه‌ای تیره باشد.
- سفید با بافتی شبیه کشک
اگر مایع ترشح شده ساختاری یکدست نداشته و بافتی شبیه کشک یا پنیر دَلَمه داشته باشد، خبر از عفونت قارچی می‌دهد. عفونت‌های قارچی یا برفک، در اغلب موارد با خارش، سوزش و درد، خصوصا هنگام رابطه جنسی همراهند. - خاکستری بیماری واژینوز باکتریال که در گروه عفونت‌های واژن قرار می‌گیرد، معمولا باعث تغییر رنگ مایع ترشح شده از واژن به رنگ خاکستری، همراه با بویی شبیه ماهی می‌شود. این بو در هنگام برقراری رابطه جنسی، شدت بیشتری دارد و می‌تواند آزاردهنده باشد. علت آن، بر هم خوردن تعادل باکتری‌ها در واژن است.
- سبز یا زرد رنگ عفونت‌های مقاربتی خود را با تغییر رنگ ترشحات واژن به سبز یا زرد نشان می‌دهند. یک زن باردار در صورت ابتلا به بیماری مقاربتی، باید خوش شانس باشد که علائمی مانند قرمزی یا التهاب دستگاه تناسلی، ترشح سبز یا زرد و... را مشاهده می‌کند؛ زیرا در اغلب موارد بیماری‌های مقاربتی خاموش هستند! یعنی بدون علامت به پیشرفت خود در بدن ادامه می‌دهند.
این بیماری‌ها علاوه بر مادر، سلامت نوزاد را تهدید می‌کنند؛ گاهی سال‌ها بعد از تولد، عوارض آن در کودک به صورت اختلال در سیستم عصبی، اختلال در رشد، نقص سیستم ایمنی و... بروز پیدا می‌کند. ناباروری در زنان از دیگر عوارض و خطرات جبران‌ناپذیر این دسته بیماری‌هاست. - قرمز رنگ قرمز ترشحات واژن، همان خون است. علامتی خطرناک که نیاز به فوریت‌های پرشکی دارد. با وجود اینکه بین 7 تا 24 درصد خانم‌های باردار در سه ماهه اول حاملگی خونریزی را تجربه می‌کنند، اما همیشه به علت عفونت یا لانه‌گزینی نیست. خونریزی شدید، وجود لخته‌های خون، درد شکم و گُرگرفتگی، احتمال حاملگی خارج از رحم، زایمان زودرس (در اواخر حاملگی) یا سقط جنین را تشدید می‌کند.
علل ترشحات واژن در بارداری
با توجه به ماهیت ترشحات واژینال در بارداری می‌توان به وجود برخی بیماری‌ها در بدن مادر مشکوک شد. علل این ترشحات می‌تواند طبیعی یل غیر طبیعی باشد و در یکی از موارد زیر قرار بگیرد:
- بارداری اولین دلیل ترشحات واژینال، خود حاملگی است. همان‌طور که در روزهای مختلف چرخه قاعدگی وجود ترشحات واژن معمول است؛ در دوران بارداری نیز پدیده‌ای کاملا رایج و طبیعی میباشد. مایع ترشح شده که با نام لکوره نیز شناخته می‌شود، شفاف، بدون بوی تند یا ناخوشایند و به رنگ سفید یا زرد است. تنها تفاوت ترشح بارداری با دوره عادت ماهانه، افزایش مقدار و حجم آن در اثر تغییرات هورمونی شدید است.
- پیشگیری از عفونت رحم و واژن یکی از دلایل مهم افزایشِ میزانِ ترشحات واژن در بارداری، کاهش خطر ابتلا به عفونت است. در واقع، این مایع مخاطی مانند یک سپر مانع از ورود باکتری‌های مضر و عفونت‌ها به واژن و رحم می‌شود.
- آمادگی برای زایمان در هفته‌های آخر بارداری و نزدیک به تولد نوزاد، میزان ترشحات واژن به بالاترین میزان خود می‌رسد؛ این مخاط چسبناک که معمولا به رنگ صورتی ملایم است و حالتی ژله‌ای دارد، تولد نوزاد و عبور او از کانال زایمان را آسان می‌کند.
- افزایش گردش خون با حاملگی و افزایش سطح هورمون‌های زنانه، جریان خون در لگن و ناحیه تناسلی نیز بیشتر می‌شود؛ همین امر ترشح واژینال را تحت تأثیر خود قرار داده و در نتیجه، افزایش مقدار آن را به دنبال خواهد داشت.
- عفونت قارچی ترشحاتی که به رنگ سفید بوده و ساختاری شبیه به پنیر دلمه یا کشک دارند، از علائم بیماری برفک هستند. برفک در بارداری بسیار شایع است و به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود. اگر چه علائم خارش، قرمزی ناحیه تناسلی و بوی شدید تُرشِ ترشحات در آن کاملا مشهود است، اما گاهی به دلیل نداشتن علامت‌های ظاهری، به موقع تشخیص داده نمی‌شود.
- بیماری مقاربتی هنگامی که مایع ترشح شده از واژن بوی ماندگی شبیه ماهی، کف آلود و به رنگ خاکستری یا سبز باشد، علامت یک بیماری عفونی است. درد، تحریک پوستی، زخم، عصبی بودن بیش از حد و بزرگ شدن غدد لنفاوی در کشاله ران (اینگوینال) از دیگر نشانه‌های ابتلا به آن است.
در چنین شرایطی این عفونت از بیماری‌های مقاربتی مانند سیفلیس، سوزاک، تریکومونیازیس، کلامیدیا و... ناشی می‌شود. بیماری‌هایی که خطرناکند و باعث اختلال رشد جنین و زایمان زودرس می‌شوند.
روش‌های درمان ترشحات زیاد واژن در بارداری
با بروز اولین تغییرات غیرعادی در ترشحات واژن، به پزشک مراجعه کنید. وی با بررسی پرونده پزشکی و معاینه تخصصی، به علت‌یابی دقیق می‌پردازد. بعد از تشخیص صحیح، یکی یا هر دو راه‌های درمانی زیر را به کار می‌برد:
- درمان غیر دارویی اگر در مراحل اولیه بیماری باشید یا عامل غیر طبیعی بودن موکوس (یا مایع مخاطی واژن) جدی نباشد، پزشک با ارائه توصیه‌های بهداشتی و پیشنهاد یک رژیم غذایی سلامت، به شما کمک می‌کند به شرایط عادی برگردید. توجه داشته باشید، به علت وجود جنین، درمان‌های غیر دارویی بر تجویز دارو ارجحیت دارند.
- درمان دارویی اگر عاملِ تغییرِ رنگ یا بوی بد ترشحات واژن در بارداری عفونت باشد، تجویز داروهایی مانند آنتی بیوتیک‌های ایمن، قرص یا کرم ضد قارچ و... می‌تواند مؤثر واقع شود. در صورت ابتلا به بیماری‌های مقاربتی (BV)، درمان در این دوران با حساسیت و احتیاط بیشتری انجام می‌شود. معمولا پزشک از دوز پایین‌تر داروهایی مانند مترونیدازول یا از ژل آن استفاده خواهد کرد.
به دلیل پیشگیری از چنین پیامدهایی است که پزشکان انجام چکاپ کامل قبل از بارداری را توصیه می‌کنند، تا با سلامت کامل برای مادر شدن اقدام کنید. زیرا این مادران سالم هستند که فرزندان سلامت را به دنیا می‌آورد.
اهمیت تشخیص علت و درمان ترشحات زیاد واژن در بارداری
با بررسی علت و انواع ترشحات بیش از حد واژن در بارداری، این حقیقت مشخص می‌شود که این پدیده در همه موارد طبیعی نیست. به همین دلیل است که پزشکان و متخصصان زنان و زایمان پیوسته تأکید می‌کنند، بروز اولین علائم مانند بوی بد، تغییر رنگ، حجم و... در مایع ترشح شده از واژن را جدی بگیرید.
عوارض عدم تشخیص و درمان به موقع ترشحات زیاد واژن در بارداری
عدم تشخیص و درمان به موقع ترشحات زیاد واژن در بارداری، عوارض جدی مانند موارد زیر را به دنبال دارد:
- سقط جنین
- زایمان زودرس
- حاملگی خارج از رحم
- عدم رشد کامل جنین
- ناهنجاری‌های جسمی جنین
- از بین رفتن قدرت باروری مادر
- اختلال در سیستم اعصاب نوزاد
روش‌های کاهش خطرات احتمالی ناشی از ترشحات واژن در بارداری
تأمین سلامت واژن و رحم، بهترین راه پیشگیری از تغییرات خطرناک در ترشحات واژن به ویژه در دوران حاملگی است. به طور کلی، اغلب پزشکان برای درمان ترشحات زیاد واژن در بارداری راهکارهای زیر را پیشنهاد می‌دهند:
- حمام منظم داشته باشید و بهداشت عمومی را رعایت کنید.
- به محض خیس شدن لباس زیر، آن را تعویض کنید؛ زیرا رطوبت و گرما رشد عفونت‌های قارچی را سبب می‌شود.
- به هیچ وجه از تامپون استفاده نکنید؛ زیرا می‌تواند خطر بروز عفونت را افزایش دهد. بهتر است برای جذب ترشحات اضافه از پد یا شورت‌های دارای آستر (ترجیحا نخی) استفاده کنید.
- بعد از هر بار استفاده از سرویس بهداشتی، خود را در جهت جلو (دستگاه تناسلی) به عقب (مقعد) بشوئید. این کار مانع از رسیدن مدفوع و رسیدن عامل عفونت به واژن می‌شود.
- بعد از استفاده از حمام یا استخر، اندام تناسلی خود را کاملا خشک کنید. محیط مرطوب، خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی و عفونی را افزایش می‌دهد.
- از محصولات بهداشتی ایمن و بدون عطر مانند صابون و کاغذ توالت بدون عطر، شورت‌های بدون الیاف پلاستیک و... استفاده کنید.
- به‌منظور در امان ماندن از عفونت‌های قارچی، به رژیم غذایی خود توجه ویژه داشته باشید. برای مثال خوردن انواع شیرینی و قندها را حذف کنید.
- خوردن مواد غذایی که تعادل باکتریایی واژن را از بین می‌برند، کنار بگذارید. مصرف غذاهای پروبیوتیک، سالم و طبیعی به شدت توصیه می‌شود.
- دوش واژینال ممنوع؛ این کار موجب عدم تعادل باکتریایی در محیط واژن شده و بستر مناسبی برای عفونت فراهم می‌کند.
- لباس‌های تنگ و چسبان با جنس‌های پلاستیک و جین خطر بروز عفونت را دو چندان می‌کند. توصیه می‌شود، از لباس‌های گشاد و راحت از جنس نخ یا پنبه استفاده کنید.
در چه صورت باید ترشحات واژن در بارداری را جدی گرفت و به پزشک مراجعه کرد؟
اگر در طول بارداری، با تغییرات غیرعادی در ترشحات واژن خود مواجه شدید، سریعا به پزشک مراجعه کنید. این احتمال را در نظر بگیرید، به بیماری عفونی، قارچی و... مبتلا باشید؛ قطعا به عنوان یک مادر نمی‌خواهید سلامت جنین خود را با خطر مواجه کنید.
بنابراین، اگر ترشحات شما شرایط زیر را دارد، ضروریست موضوع را با پزشک در میان بگذارید:
- رنگ و بافتی شبیه پنیر دارد.
- خون آلود یا قهوه‌ای تیره است.
- ظاهری کف آلود دارد یا مایع است.
- بوی تند و ناخوشایندی مانند بوی ماهی یا مخمر دارد.
- قوام و غلظت آن تغییر کرده و به رنگ خاکستری، زرد یا سبز دیده می‌شود.
این علامت‌ها در کنار سوزش، تورم، خارش و یا درد در واژن باید جدی گرفته شوند. عدم درمان به موقعِ عاملِ غیر طبیعی شدن ترشح واژینال، سلامت مادر و جنین را تهدید کرده و در نهایت، روند بارداری را با مشکل روبرو می‌کند.
آیا ترشحات واژن در بارداری ارتباطی با جنسیت جنین دارد؟
اگر از کسی شنیدید یا در جایی خواندید: «ترشحات سفید رنگ واژن در بارداری نوید داشتن نوزاد پسر را می‌دهد» یا «اگر ترشحات واژن دارای لکه‌های خون است، دختردار می‌شوید»، هیچکدام را باور نکنید! این موارد پشتوانه علمی ندارند. در یک کلام، ترشحات واژن در بارداری ارتباطی با جنسیت جنین ندارند، بلکه واکنش طبیعی بدن به تغییرات هورمونی در این دوران است.
سؤالات متداول
-
آیا ترشحات واژن در بارداری می‌تواند نشان‌دهنده برفک یا عفونت قارچی باشد؟
در صورت وجود ترشحات غلیظ با ظاهری شبیه کشک یا پنیر، بوی نامطبوع، همراه با احساس خارش، درد در واژن، سوزش هنگام دفع ادرار احتمالا به برفک یا عفونت قارچی در بارداری مبتلا شده‌اید. پس، فورا به پزشک مراجعه کنید. -
دلیل افزیش ترشحات واژن در بارداری چیست؟
با شروع بارداری، سطح هورمون‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند، تغییرات هورمونی مقدار ترشحات واژن را افزایش می‌دهند. این امر علاوه بر اینکه مانع از رسیدن عفونت به دیواره واژن و رحم می‌شود، در طول بارداری بدن شما را برای زایمان طبیعی آماده می‌کند. -
آیا می‌توان تغییر در ترشحات را از علائم اولیه بارداری در نظر گرفت؟
هر چند بهترین راه تشخیص بارداری، انجام تست آزماشگاهی است؛ اما معمولا با شروع بارداری، خصوصا در هفته اول و دوم، تغییر در ترشحات واژن از علائم اولیه حاملگی است. -
چه مواردی باعث ایجاد تغییر در ترشحات واژن می‌شوند؟
بارداری، عادت ماهانه، ابتلا به عفونت‌ها و تغییرات هورمونی از عوامل مهم تغییر در مخاط واژن هستند. وجود جسم خارجی مانند تکه‌های دستمال توالت هم می‌تواند ترشحات واژن شما را تغییر دهد! -
خروج آب از واژن در بارداری نشانه چیست؟
در این مورد احتمالا کیسه آب پاره شده و این مایع آمنیوتیک است که از واژن خارج می‌شود. در برخی خانم‌ها نیز عفونت ادراری، سبب بی‌اختیاری ادرار می‌شود.
