علت و درمان تهوع و استفراغ حاملگی؛ برای تهوع صبحگاهی در بارداری چه بخوریم؟

آیا این مطلب برای شما مفید است؟

حالت تهوع و‌ استفراغ در بارداری، یکی از طبیعی‌ترین نشانه‌ها و عوارض بارداری بوده که در بسیاری از زنان دیده می‌شود. اما آیا حالت تهوع بارداری خطرناک است؟ چگونه می‌توان آن را کاهش داد؟ این سوالات قطعا ذهن تمامی مادران باردار را به خود مشغول می‌کنند. در ادامه این مطلب قصد داریم، شما را با این مشکل طبیعی در دوران حاملگی بیشتر آشنا کرده و روش‌های بهبود آن را مورد بررسی قرار دهیم‌. با ما همراه بمانید.

حالت تهوع و استفراغ در بارداری چیست؟

تهوع و استفراغ یکی از ابتدایی‌ترین نشانه‌های بارداری است. این مشکل معمولا با نام بیماری صبحگاهی (Morning sickness) نیز شناخته می‌شود. در دوران حاملگی، حس بویایی زنان تا حد چشمگیری قوی‌تر می‌شود. همین مسئله سبب می‌گردد، که به برخی بوهای خاص واکنش نشان داده و حساسیت بیشتری داشته باشند. در نتیجه ممکن است قوی شدن حس بویایی، تهوع و‌ استفراغ در بارداری را به همراه داشته باشد.
حال چرا این عارضه، بیماری صبحگاهی نام دارد؟ چون معمولا حالت تهوع در ابتدای صبح شدیدتر است. اما به طور کلی این حس ممکن است در ساعات مختلف روز بروز پیدا کند و‌ قاعده خاصی ندارد. این مشکل بسیار شایع است. به طوری بیش از سه چهارم از مادرانی که در دوره بارداری هستند، تهوع و استفراغ را تجربه خواهند کرد. میزان حاد یا خفیف بودن آن نیز، بستگی به شرایط مادر و جنین دارد.

بیماری صبحگاهی در بارداری از کی شروع می‌شود؟

بیماری صبحگاهی در اکثر زنان باردار، از هفته ششم آغاز می‌شود. البته گاهی ممکن است برخی افراد در هفته چهارم‌ با پنجم نیز این عارضه را تجربه کنند. چون شرایط بدنی هر فرد با فرد دیگر متفاوت است.

روش‌های درمان تهوع و استفراغ در دوران بارداری

اکثر این راهکارها، تنها زمانی تاثیرگذار هستند که این عارضه در نوع خفیف بروز پیدا کرده باشد. در زیر به بررسی چند روش تاثیرگذار در کاهش تهوع زمان بارداری، پرداخته‌ایم:

1. آب بنوشید. آب تاثیر بسزایی در کاهش حالت تهوع داشته و باعث هیدراته شدن بدن می‌شود. به همین دلیل برای جنین و مادر بسیار مفید است. پس بهتر است ابتدای صبح که از خواب بیدار می‌شوید یک لیوان آب ولرم میل کنید.
2. لیموی تازه مصرف کنید. لیمو حاوی ویتامین‌هایی است که برای سلامت جنین و مادر بسیار مفید هستند. چند قطره لیموی تازه را به همراه عسل در آب ترکیب کنید. سپس هر روز در ابتدای صبح، یک‌ لیوان از این محلول را میل کنید. بوی لیمو هم بسیار آرامش دهنده است. به همین دلیل بهتر است چند قطره آب لیمو‌ را بر روی یک دستمال چکانده و آن را درون‌ کیفتان قرار دهید. سپس در مواقعی که بیرون از خانه هستید و دچار حالت تهوع می‌شوید، دستمال را بو کنید تا حالتان بهتر شود.
3. نعنا مصرف نمایید. مقداری نعنای خشک را درون آب ریخته و بجوشانید. سپس مقداری عسل به آن افزوده و بعد محلول تهیه شده را در مواقعی که حالت تهوع دارید، مصرف کنید.
4. غذاهای سازگار با معده خود را شناسایی کنید. هر فرد باردار شرایط گوارشی متفاوتی دارد. به همین دلیل ممکن است غذایی که با معده شخصی سازگاری دارد، برای افراد دیگر تهوع آور باشد. پس باید غذاهایی که با معده‌اتان سازگاری دارند را شناسایی کرده و تنها همان‌ها را مصرف کنید. چرا که مصرف هرگونه غذای ناسازگار با معده، می‌تواند باعث تهوع و استفراغ در بارداری شود.
5. نفس عمیق بکشید. دیگر راهکاری که می‌تواند حالت تهوع شما را کاهش دهد، نفس عمیق است. در مواقعی که حالت تهوع به سراغتان می‌آید، پنجره‌ها را باز بگذارید و اجازه دهید هوای تازه وارد شود. سپس چند نفس عمیق بکشید، تا حالتان عوض شود.
6. پیاده روی روزانه داشته باشید. اصلی‌ترین عامل بروز تهوع و استفراغ تولید هورمون پروژسترون است. وقتی پیاده روی می‌کنید، این هورمون بسیار رقیق‌تر خواهد شد. در نتیجه احساس تهوع نخواهید داشت. البته انجام پیاده روی، حتما باید با مشورت و صلاحدید پزشک صورت گیرد. چرا که گاها پیاده روی برای برخی زنان باردار، مضر می‌باشد.

تهوع در حاملگی تا چند ماهگی باقی می‌ماند؟

حالت تهوع حاملگی، اصولا از هفته ششم آغاز شده و نهایتا تا هفته نهم ادامه خواهد داشت. گاها نیز ممکن است بعضی از زنان، این حالت را در هفته دهم و یازدهم نیز تجربه کنند‌. اما در حالت کلی حالت تهوع و استفراغ در ۳ ماهه اول بارداری، کاملا برطرف می‌شود.

چرا برخی زنان در بارداری حالت تهوع بیشتری را تجربه می‌کنند؟

برخی زنان باردار بیشتر از سایرین حالت تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند. این مسئله کاملا به شرایط جسمانی و سوابق پزشکی آن‌ها بستگی دارد. برای مثال اگر فردی دو یا چندقلو باردار باشد، قرص‌های ضدبارداری مصرف کرده باشد، سابقه خانوادگی این عارضه را دارا بوده و یا مبتلا به میگرن باشد، بیش از سایرین این حالت را تجربه خواهد کرد.

درمان‌های خانگی برای کمک به کاهش حالت تهوع و استفراغ در دوران حاملگی

با انجام برخی روش‌های خانگی نیز، می‌توانید حالت تهوع خود را تا حد زیادی کاهش دهید. درمان‌های خانگی این‌ عارضه عبارت‌اند از:

1. افزایش تعداد وعده‌ها نباید گرسنه بمانید، اما در عین حال پرخوری نیز اصلا توصیه نمی‌شود. وعده‌های سنگین می‌توانند حالت تهوع شما را تشدید کنند. پس به جای مصرف ۳ وعده مفصل و پر حجم، ۶ وعده سبک مصرف کنید.
2. نشستن بعد از غذا خوردن دراز کشیدن بلافاصله بعد از خوردن‌ غذا، می‌تواند روند هضم و‌ گوارش را کُند کند. در نتیجه همین مسئله سبب بروز حالت تهوع می‌شود. پس بهتر است حداقل نیم ساعت بعد از خوردن غذا بنشینید.
3. دوری از بوهای آزاردهنده همیشه از بوهای آزاردهنده که سبب می‌شوند تهوع شما تشدید شود، دوری کنید. غذاهای گرم بوی بیشتری دارند، به همین دلیل تا حد امکان بهتر است از غذاهای سرد استفاده کنید.
4. آرام غذا خوردن هیچگاه تند تند غذا نخورده و نوشیدنی را به صورت یکجا ننوشید. اگر حجم بالایی از غذا و نوشیدنی به صورت یکجا‌ وارد معده شوند، بی شک دچار حس تهوع و استفراغ خواهید شد.
5. استفاده از زنجبیل استفاده از دمنوش زنجبیل می‌تواند در کاهش تهوع نقش بسزایی داشته باشد. البته حتما‌ باید از زنجبیل تازه به همراه‌ چند قطره آب لیمو استفاده کنید.
6. خواب کافی یکی از عوامل بروز تهوع و استفراغ در بارداری، کم خوابی است. اگر خواب کافی ندارید، معده تحرکات بیشتری داشته و بیماری صبحگاهی همواره تشدید می‌شود. به همین دلیل می‌بايست تا حد امکان، استراحت کافی داشته باشید. بهتر است در طول شبانه روز، حداقل هشت ساعت را به خواب شبانه اختصاص دهید.
7. مصرف ویتامین مطالعات نشان می‌دهد که مصرف ویتامین B6 می‌تواند در بهبود تهوع در این دوران بسیار موثر باشد. این نوع ویتامین سطح تولید هورمون‌های بارداری در بدن را کنترل می‌کند. در نتیجه با کنترل آن‌ها، بیماری صبحگاهی را بهبود می‌بخشد.
8. خوردن صبحانه بسیاری از خانم‌های باردار در ابتدای صبح اشتهایی ندارند. به همین دلیل از مصرف وعده صبحانه امتناع می‌کنند. اما این‌ کار کاملا اشتباه است. معمولا بیماری صبحگاهی در ابتدای روز بروز پیدا می‌کند. حال اگر معده در این زمان خالی باشد، قطعا این عارضه تشدید می‌شود‌. پس حتی اگر اشتهای زیادی نداشتید نیز، مقدار کمی صبحانه میل کنید.

آیا تهوع و استفراغ در بارداری بر جنین تاثیر می‌گذارد؟

اگر تهوع از نوع خفیف باشد، هیچ مشکل خاصی برای جنین ایجاد نخواهد کرد. اما اگر حالت تهوع و استفراغ از نوع حاد باشد، اشتهای مادر کاهش یافته و میلی به مصرف غذا نخواهد داشت.
در این صورت جنین نمی‌تواند مواد مغذی را به خوبی دریافت کند. در نتیجه قطعا جنین در هنگام تولد وزن مناسبی نخواهد داشت که این می‌تواند نگران کننده باشد. همچنین مطابق مطالعات، بی اشتهایی در بارداری به علت تهوع و استفراغ، می‌تواند باعث بروز زایمان زودرس شود.

علت حالت تهوع در دوران بارداری چیست؟

حالت تهوع و استفراغ در زمان بارداری، علت مشخصی ندارد. در واقع با وجود تحقیقات زیادی که انجام گرفته، هنوز هم دلیل بروز این مشکل ناشناخته است. اما بر اساس نظریات ترکیب برخی عوامل، می‌تواند پدید آورنده بیماری صبحگاهی باشد. این عوامل عبارت‌اند از:

1. تغییرات هورمونی

   

   در زمان حاملگی بدن شروع به تولید هورمون‌هایی مثل استروژن و HCG خواهد کرد. هنوز هم مشخص نیست که این هورمون‌ها، دقیقا چه ارتباطی با حالت تهوع و استفراغ در بارداری دارند. اما همزمان با شروع تولید آن‌ها توسط بدن، مادر دچار بیماری صبحگاهی خواهد شد.

2. حساس شدن معده

   

   معده در دوران بارداری بسیار حساس شده و این کاملا طبیعی است‌. حساسیت معده می‌تواند برخی مشکلات گوارشی را به همراه داشته و به این ترتیب، سبب بروز حالت تهوع شود. مخصوصا اگر نوعی خاص از باکتری‌ها با نام هلیکوباکتر پیلوری درون معده وجود داشته باشد.

3.  استرس

   

   استرس در دوران بارداری بسیار شایع است. مادران همواره نگرانی‌هایی خواهند داشت، که می‌توانند سبب بروز استرس و اضطراب شدید شوند‌. اگر مادر استرس زیادی را تجربه کند، عملکرد معده مختل شده و احتمالا تهوع را تجربه خواهد کرد.

4. مصرف قرص‌های ضد بارداری

   

   یکی از عوارض جانبی قرص‌های ضد بارداری، حالت تهوع و استفراغ است. اگر این قرص‌ها به صورت مکرر مصرف شوند، احتمال بروز عوارض آن‌ها در دوره بارداری نیز وجود دارد. در نتیجه گاها برخی مادران به علت مصرف این قرص‌ها، دچار تهوع و استفراغ می‌شوند.

5. بارداری دو یا چند قلویی

   

   افرادی که بارداری دو یا چند قلویی دارند، بیشتر از سایرین دچار این عارضه می‌شوند. چرا که در این صورت هورمون‌های بیشتری در بدن تولید شده و همین می‌تواند، احتمال بروز بیماری صبحگاهی را افزایش دهد.

6. سابقه خانوادگی

   سابقه خانوادگی افراد نیز یکی دیگر از این دلایل می‌تواند باشد. اگر مادرتان در هنگام بارداری این عارضه را تجربه کرده باشد، احتمالا شما هم به آن دچار خواهید شد.

آیا نداشتن تهوع صبحگاهی طبیعی است؟

نداشتن حالت تهوع می‌تواند برای برخی مادران خوشحال کننده باشد، در حالی که حس سردرگمی و نگرانی را نیز به همراه دارد. این مسئله کاملا طبیعی است و معمولا مادرانی که در بارداری اول خود تهوع و استفراغ را تجربه کرده‌اند، در بارداری‌های بعدی این مشکل را نخواهند داشت. حال برخی از مادران نیز بدن قدرتمندتری داشته و همین، علت عدم تهوع در این دوران برای آن‌هاست.
بدن این مادران به قدری قوی است، که به راحتی خود را با تغییرات هورمونی ناشی از بارداری سازگار می‌کند و در نتیجه حس تهوع را تجربه نخواهند کرد. اما طبق مطالعات انجام شده،‌ گاها نداشتن این حالت می‌تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد. چرا که در برخی موارد عدم مشاهده بیماری، نشان دهنده این است که بدن به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند.

بهترین زمان مراجعه به پزشک چه زمانی است؟

اگر بیماری صبحگاهی شما از نوع حاد باشد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. چرا که اینگونه ممکن است مادر و جنین در شرایط خطرناکی قرار گرفته باشند. اگر حالت تهوع شما با علائم زیر همراه است، فورا به متخصص زنان مراجعه نمایید:

1. ادرار تیره رنگ
2. تکرر ادرار
3. کم آبی بدن
4. از دست دادن وزن به شکل غیر طبیعی
5. درد و سوزش شدید در ناحیه شکم، معده و لگن
6. استفراغ مکرر در طول روز
7. دیده شدن خون‌ در استفراغ

آیا حالت تهوع بارداری و جنسیت جنین ارتباطی با یکدیگر دارند؟

معمولا بسیاری از متخصصین بر این باورند که تهوع در دوران حاملگی، هیچ ارتباطی خاصی با جنسیت جنین ندارد. اما طبق مطالعاتی که انجام شد، دختر بودن جنین در افزایش حالت تهوع نقش زیادی دارد. پس زنانی که فرزند دختر باردار هستند، بیش از سایرین این حس را تجربه خواهند‌ کرد.

سوالات متداول

1. برای کاهش حالت تهوع و استفراغ در بارداری چه بخوریم؟

   برای کاهش احساس تهوع در زمان بارداری، می‌توانید ویتامین B6 ، لیموی تازه، زنجبیل و....استفاده کنید.

2. آیا تهوع صبحگاهی برای سلامت جنین خطر دارد؟

   در اکثر موارد خیر، اما‌ گاهی نیز خطر سقط جنین را به همراه دارد. به همین دلیل حتما باید توسط پزشک‌ مورد بررسی قرار گیرد.

3. حالت تهوع در ماه آخر بارداری به چه دلیل است؟

   می‌تواند به دلیل افزایش هورمون‌ها رخ دهد. اما بسیار نادر است. چرا که معمولا تهوع و استفراغ در بارداری، بعد از ۳ ماهه اول برطرف می‌شود.

4. آیا همه مادران باردار تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند؟

   تقریبا سه چهارم زنان حالت تهوع در حاملگی را تجربه می‌کنند. یعنی از هر ۴ مادر باردار، ۳ نفر قطعا دچار این عارضه خواهند شد. حال یک‌ چهارم زنان نیز این مشکل را نداشته و این می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد.

5. آیا مصرف دارو برای کاهش تهوع و استفراغ در بارداری مجاز است؟

   برای بهبود بیماری صبحگاهی در بارداری، پیش از هر چیزی توصیه می‌کنیم روش‌های بی خطر بالا را امتحان کنید. اما اگر همچنان حالت تهوع را تجربه می‌کردید، می‌توانید از روش دارودرمانی استفاده کنید.
   مصرف برخی داروها، می‌تواند احساس تهوع در شما را تا حد زیادی بهبود بخشد. البته مصرف دارو به صورت خودسرانه مجاز نیست و تنها با تجویز مستقیم از سوی پزشک، امکانپذیر خواهد بود.