5 علت ورم پا در حاملگی؛ ورم پا در بارداری چه زمانی خطرناک است؟

آیا این مطلب برای شما مفید است؟

بارداری یکی از دوران طلایی و شیرین برای خانم‌هایی است که این را تجربه می‌کنند، اما بارداری به‌جز لحظات زیبا، سختی‌هایی هم دارد که گاهی باعث نگرانی و استرس می‌شود. بدن به سرعت در دوران بارداری تغییر می‌کند و باعث بروز مشکلاتی می‌شود. یکی از این نگرانی‌ها و عوارض دوران بارداری، ورم پا است. ورم پا در دوران بارداری امری شایع و طبیعی می‌باشد که حدود هشتاد درصد از خانم‌ها آن را تجربه می‌کنند.
ورم پا در بارداری چگونه ایجاد می‌شود؟ چه اتفاقاتی در بدن رخ می‌دهد که باعث ورم پاها در این دوران می‌شود؟
چه موقع باید نگران تورم پاها در حاملگی شویم؟ روشی وجود دارد که این ورم از بین برود؟ آیا این ورم برای جنین خطر دارد؟
اگر این موضوع هم دغدغه فکری شماست و دوست دارید در مورد آن بیشتر و دقیق‌تر بدانید لازم است که مطالب زیر را با دقت مطالعه کنید تا پاسخ تمام سؤالات خود را دریافت کنید.

آیا ورم پا در حاملگی طبیعی است؟

ورم پا در زمان بارداری یکی از عارضه‌های شایع این دوران است که تمام مادران باردار آن را تجربه می‌کنند. این عارضه کاملا طبیعی بوده و اغلب در پایان روز و به ویژه در ماه‌های آخر بارداری اتفاق می‌افتد. گرچه این تورم برای مادر ناراحت کننده است، اما ضرری برای سلامتی او و جنین ندارد. 
چنانچه ورم پا در دوران بارداری با علائم دیگری همراه شود، ممکن است نشان دهنده وجود مشکلات جدی باشد که نیاز به پیگیری‌های پزشکی دارند. در ادامه این مطلب به طور مفصل به این موضوع پرداخته‌ایم. 

ورم پا در دوران بارداری از چند ماهگی شروع می‌شود؟

شایع‌ترین زمان ورم پا در بارداری، سه‌ ماه سوم بارداری است که از هفته 27 بارداری شروع می‌شود و وقتی به هفته 40 رسید، این ورم بیشتر می‌شود و هر چه به پایان ماه‌های بارداری نزدیک‌تر بشویم تجمع مایعات افزایش می‌یابد و ورم هم به نهایت خود می‌رسد.

علت ورم پا در بارداری چیست؟

از علت‌های ورم پا در دوران بارداری به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

1. افزایش حجم خون مادر

   افزایش حجم خون در سه ماهه اول بارداری شروع می‌شود. این افزایش جهت تأمین خون رحم و نیازهای جنین است.

2. فشار رحم روی عروق بزرگ خونی

   با رشد جنین، رحم بزرگ‌تر می‌شود و بیشتر روی رگ‌های خونی فشار می‌آورد که این امر فشار بیشتری روی رگ‌های قسمت پایینی بدن وارد می‌کند و باعث ورم می‌شود.

3. تأثیر هورمون‌ها روی دیوارۀ سیاهرگ‌های خونی

   تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث کاهش مقاومت دیوارۀ عروقی می‌شود و نفوذپذیری آن‌ها بیشتر می‌شود و حجم بیشتری از خون و مایعات را جذب می‌کنند که یکی از علت‌های تورم پا در بارداری می‌باشد.

4. بالا رفتن سطح پلاسما

   افزایش حجم پلاسما با توجه به افزایش نیاز رحم زیاد می‌شود. در سه ماه پایانی میزان پلاسما به بالاترین سطح خود می‌رسد که میزان ورم را افزایش می‌دهد.

5. افزایش مایعات بدن

   در دوران بارداری سطح مایعات بدن افزایش می‌یابد. افزایش مایعات با افزایش سدیم همراه است که عنصری برای جذب آب توسط بدن می‌باشد. افزایش مقدار اندکی از سدیم باعث ورم می‌شود.

راه‌ حل‌هایی برای کاهش تورم پا در زمان بارداری

با رعایت موارد زیر می‌توانید ورم پا در حاملگی را تا حدودی کاهش دهید:

1. به اندازه کافی استراحت کنید. استراحت کنید و در این حین بهتر است پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. این کار به حرکت مایعاتی که در طول روز در پاهایتان جمع شده‎اند، کمک می‌کند.
2. از نشستن زیاد پرهیز کنید. نشستن طولانی مدت موجب تجمع بیشتر مایعات در پاها و در نتیجه تورم بیشتر آنها می‌شود. وقت نشستن پاها را روی هم قرار ندهید . همچنین بهتر است هر چند دقیقه یک بار بایستید و یا چند قدم راه بروید. با این کار به گردش خون در پاها و پیشگیری از احتباس مایعات در آن ناحیه کمک کنید.
3. از ایستادن طولانی مدت بپرهیزید. ایستادن طولانی مدت باعث تجمع مایعات در پاها و در نتیجه متورم شدن آنها می‌شود. از این کار بپرهیزید و سعی کنید هر چند دقیقه یک بار بنشینید و مچ پاهای خود را حرکت دهید تا مایعات و خون و گردش بیشتری پیدا کنند.
4. از جوراب مخصوص طبی استفاده کنید. استفاده از جوراب‌های طبی مخصوص در پیشگیری از تجمع مایعات در پاها و متورم شدن آنها موثر است.
5. پاها را در وان آب نمک قرار دهید. وان حمام را با آب گرم و نمک اپسوم پر کنید و پاهای خود را درون آن قرار دهید. می‌توانید در این حین پاهای خود را ماساژ دهید تا به بهبود سریع‌تر تورم آنها کمک کنید.
6. آب به اندازه کافی بنوشید. نوشیدن آب به اندازه کافی از کم آب شدن بدن پیشگیری می‌کند. زمانی که بدن کم آب شود، برای مقابله با این موضوع سعی می‌کند مایعات بیشتری را در خود نگه دارد و همین امر موجب ایجاد تورم می‌شود.
7. پاها را ماساژ دهید. اعمال فشار به نواحی خاصی از پاها و در واقع ماساژ دادن آنها به کاهش تورم کمک می‌کند.
8. پتاسیم بیشتری به رژیم غذایی خود اضافه کنید. پتاسیم به متعادل کردن میزان مایعات بدن کمک می‌کند. این ماده در مواد غذایی مانند موز، کشمش و لوبیا وجود دارد. علاوه بر این می‌توانید با تجویز پزشک خود مکمل آن را دریافت کنید.
9. ورزش‌ کنید. سعی کنید هر روز فعالیت روزشی را در برنامه خود داشته باشید. فعالیت‌های بی خطری مانند پیاده روی و راه رفتن در استخر تاثیر زیادی در بهبود این عارضه دارند.
10. لباس گشاد و راحت بپوشید. پوشیدن لباس‌های تنگ باعث محدود کردن جریان خون می‌شود. این اتفاق منجر به متورم شدن بخش‌هایی از بدن از جمله پاها می‌شود. پس بهتر است در این دوران لباس‌های گشاد و راحت بپوشید.
11. بدن خود را خنک نگه دارید. برای خنک نگه داشتن بدن خود می‌توانید در محیط‌های خنک بمانید و از قرار گرفتن در محیط‌های گرم خودداری کنید. همچنین مصرف نوشیدنی‌های خنک و دوش گرفتن می‌تواند به خنک ماندن بدن کمک کند.
12. مصرف نمک را کاهش دهید. مصرف بیش از حد نمک باعث تورم می‌شود. توصیه می‌شود در این دوران برای کاهش شدت این عارضه، مصرف نمک را به حداقل برسانید.
13. به پهلوی چپ خوابیدن برای کاهش ورم مؤثر است. خوابیدن به پهلوی چپ باعث می‌شود فشار از روی رگی که خون را از پاها به قلب برمی‌گرداند برداشته شود. این اتفاق با بهبود گردش خون در کاهش تورم در پاها موثر است.

ورم پا در بارداری معمولاً به چه صورت است؟

ورم پا در بارداری معمولا به صورت زیر است:

1. ورم به طور طبیعی در هر دو پا یکسان است.
2. ورم به صورت تدریجی زیاد می‌شود.
3. در هوای گرم ورم افزایش می‌یابد.
4. ورم در اول روز زیاد است و در پایان روز کم می‌شود.
5. ورم بدون هیچ نشانۀ دیگری است.
6. ورم در پاها بیشتر از سایر قسمت‌های بدن است.

مدت زمان بهبود ورم پا ناشی از بارداری چقدر است؟

ورم پا در زمان حاملگی در مدت زمان کوتاهی پس از زایمان از بین می‌رود. بعد از زایمان به سرعت مایعات اضافی بدن تخلیه می‌شود و ورم پا در هفته‌‌های اول و به تدریج پس از زایمان از بین می‌رود. از طریق عرق کردن، ادرار و به مرور زمان با خارج شدن مایعات اضافه از بافت‌ها از بین می‌رود.

ورم پا در بارداری چه زمانی خطرناک است؟

اگر ورم پا به طور چشمگیری زیادتر شود و هم‌زمان اطراف چشم و صورت و دست‌ها هم ورم کند و این ورم ناگهانی همراه با رنگ پریدگی، کاهش ادرار، درد شکم، مشکل در تنفس و گیجی همراه باشد و با استراحت و پایان روز هم از بین نرود، نشان دهنده یک مشکل جدی است و باید در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کرد.

ورم یک پا در بارداری نشانۀ چیست؟

گاهی اتفاق می‌افتد در دوران بارداری یکی از پاها به طور واضح از دیگری بیشتر ورم دارد، اگر این ورم در ناحیۀ ساق پا یا ران باشد و با احساس درد همراه باشد، ممکن است لختۀ خونی در پا ایجاد شده باشد و این خطرناک است و خیلی سریع باید به پزشک مراجعه کنید.

آیا برای کاهش ورم پا در بارداری می‌توان دارو مصرف کرد؟

به هیچ عنوان به طور خودسرانه نباید دارو مصرف کرد و استفاده از هر دارویی باید با مشورت پزشک باشد. اگر تورم پا در دوران بارداری غیرطبیعی و با نشانه‌های دیگری همراه باشد، پزشک پس از بررسی و آزمایشات لازم برای شما دارو تجویز می‌کند.

تمرینات ورزشی مناسب برای کاهش تورم پا در زنان باردار

ورزش‌ در دوران بارداری تأثیر بسیار خوبی بر روی سلامتی مادر و جنین دارد و بهترین روش برای کاهش ورم پاها می‌باشد. البته تمرینات ورزشی هم باید با مشورت پزشک انجام شود تا مناسب و بی‌خطر باشد.
با انجام این تمرینات ورزشی، ورم پا کاهش می‌یابد:

1. چرخش مچ پا چرخش مفصل مچ پا به کاهش تورم کمک زیادی می‌کند. روی یک صندلی بنشینید و پای خود را از مچ 10 بار به بالا و پایین بچرخانید و حرکت دهید. در طول روز این حرکت را چند بار و هر بار 3 دقیقه انجام دهید.
2. تمرینات ساق پا از مچ پا تا زانو را به آرامی با دست فشار دهید و این کار را بارها تکرار کنید تا گردش خون به شکل بهتری در پاها جریان پیدا کند.
3. حرکات کششی پا پاهای خود را باز کنید، انگار قرار است یک قدم بردارید و پای عقب خود را هنگام حرکت دادن به جلو خم کنید و این حرکت را چند بار برای هر دو پا تکرار کنید.
4. فشار دادن انگشتان پا به آرامی انگشتان پا را به هم فشار دهید و باز و بسته کنید. این حرکت را ده بار در روز انجام دهید. این کار عضلات پای شما را تقویت می‌کند و باعث بهبود گردش خون می‌شود و جریان خون به سمت انگشتان می‌شود. بنشینید و یک شی انعطاف‌پذیر مثل توپ پارچه‌ای یا پنبه‌ای را بین انگشتان خود قرار دهید و چند ثانیه نگه دارید و چند بار تکرار کنید.
5. بالا نگه داشتن پاها اگر نشستید پاهای خود را روی یک چهارپایه قرار دهید و زمان خواب هم بالشی زیر پاها قرار دهید تا گردش خون را بهتر کند و از جمع شدن مایعات در پا جلوگیری کند.

ورزش‌های مناسب برای کاهش ورم پا در بارداری

از جمله ورزش‌های مناسب برای حفظ سلامت مادر، بهبود شرایط جسمانی او در دوران بارداری و همچنین برای کمک به کاهش تورم پاها، می‌توان ورزش‌های زیر را نام برد:

1. پیاده روی یکی از روش‌های موثر در کاهش ورم پاها در دوران بارداری، پیاده روی است. توصیه می‌شود در طول روز سه بار و هر بار به مدت 10 دقیقه پیاده‌روی کنید. این کار با بهبود گردش خون موجب کاهش تورم می‌شود.
2. شنا کردن شنا کردن یکی از ورزش‌های عالی در زمان بارداری است زیرا داخل آب احساس سبکی خواهید داشت و فرو رفتن در آب و پیاده روی در آب، بسیاری از عوارض بارداری، از جمله ورم پا را کاهش می‌دهد.
3. یوگا یوگا یک تمرین بسیار مناسب که باعث آرامش و انعطاف‌پذیری بیشتر می‌شود و تمرکز و تنفس عمیق گردش خون را به شکل بهتری انجام می‌دهد.

زمان مراجعه به پزشک برای ورم پا در بارداری

با این‌که ورم پا در دوران بارداری یک امر طبیعی است، اما اگر به طور ناگهانی، صورت، دست‌ها و پاها به طور غیرطبیعی و همراه با سرگیجه، تهوع، سردرد و تنفس سنگین ورم کند، باید به پزشک مراجعه کرد. این علائم می‌تواند نشانۀ مسمومیت بارداری باشد.

سؤالات متداول

1. آیا ورم پا در بارداری به جنسیت جنین ارتباط دارد؟

   خیر، ورم بارداری و جنسیت جنین هیچ ارتباطی به هم ندارد.

2. آیا استفاده از طب سنتی برای کاهش ورم پا در بارداری مجاز است؟

   اگرچه استفاده از بعضی روش‌های طب سنتی به کاهش این ورم‌ها کمک می‌کند، اما به دلیل حساسیت دوران بارداری، بهتر است برای استفاده از هر روشی با پزشک خود مشورت کنید.

3. آیا ورم کردن بدن در حاملگی طبیعی است؟

   بله. ورم بدن در بارداری یک امر طبیعی است، زیرا مایعات اضافی در بافت‌های بدن جمع می‌شود و بدن آب بیشتری نگه می‌دارد و همین امر باعث ورم می‌شود.

4. آیا می‌شود ورم پا در زنان باردار را کنترل کرد؟

   بله. تا حدودی با استفاده از رژیم غذایی مناسب و ورزش می‌توان این ورم را کنترل کرد.

5. آیا مصرف دارو برای ورم پا در بارداری مجاز است؟

   اگرچه ورم یک امر طبیعی در بارداری است، اما اگر این ورم غیرطبیعی باشد و نیاز به دارو باشد، مصرف دارو فقط با دستور پزشک بعد از بررسی و معاینه تجویز می‌شود.

6. آیا ورم پا در حاملگی باعث آسیب به مادر و یا جنین می‌شود؟

   اگر ورم ناشی از بارداری باشد و به طور نرمال باشد، خیر هیچ آسیبی ندارد، اما اگر ورم شدید باشد ممکن است نشانۀ بیماری فشار خون یا مشکلات دیگری باشد و ممکن است به جنین و مادر آسیب برساند.

7. آیا ورم شدید و ناگهانی پا در زمان بارداری خطرناک است؟

   بله و خیلی زود باید مورد بررسی قرار بگیرد. ورم شدید و ناگهانی ممکن است علت مسمومیت بارداری یا فشار خون باشد و بیماری دیگری باشد.

8. ورم طبیعی و ورم غیرطبیعی پا در دوره حاملگی چیست؟

   ورم طبیعی در پاها به تدریج شروع می‌شود و بدون هیچ علامت و ضرری برای مادر و جنین است، اما در ورم غیرطبیعی ورم ناگهانی و شدید است و با علائمی همراه است که برای جنین و مادر خطر دارد.

9. آیا رژیم غذایی روی ورم پا در زمان بارداری تأثیر دارد؟

   بله، مصرف یک رژیم غذایی مناسب شامل مصرف سبزیجات و پروتئین‌ها می‌تواند ورم را کاهش دهد. به طور مثل مصرف نمک در دوران بارداری باعث افزایش ورم می‌شود و باید مصرف نمک کاهش یابد.