علائم و علل یبوست در بارداری؛ روشهای درمان یبوست و خشکی مزاج حاملگی
آیا این مطلب برای شما مفید است؟
با رشد جنین و بزرگ شدن شکم در زنان باردار، استفاده از سرویس بهداشتی کار سختی می‌شود. شرایطی را تصور کنید که دچار یبوست هم شده باشید، قطعا بودن در چنین موقعیتی به شدت عذاب‌آور است. احتمالا با افزایش فاصله میان هر بار دفع، احساس درد در سیستم گوارشی و حتی خونریزی در مقعد، نگران می‌شوید به زودی دچار زایمان زودرس خواهید شد!
اما آیا یبوست در بارداری خطرناک است؟ دلایل ایجاد و روشهای درمان یبوست در حاملگی چگونه است؟ راهی برای پیشگیری وجود دارد؟
ما در این مقاله به تمام سؤالات شما پاسخ می‌دهیم. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
آیا همه زنان باردار به یبوست دچار می‌شوند؟
اغلبِ زنان باردار، از عملکرد سیستم گوارشی خود به ویژه هنگام دفع مدفوع شکایت دارند. در واقع، یبوست در زمان بارداری از مشکلات و عوارض دوران حاملگی بوده که شایع میباشد. علت اصلی آن هورمون‌های بارداری هستند؛ اما برخی عادات ناسالم مانند کم تحرکی و کم آبی بدن هم می‌توانند بروز آن را تشدید کنند.
علائم یبوست در دوران بارداری
یبوست در دوران حاملگی یکی از رایج ترین مشکلات اغلب خانم ها در این دوران است که خود را با علائم زیر نشان می‌دهد:
-
دفع کمتر مدفوع
با وجود مصرف غذای روزانه، فقط چند بار در هفته (3 یا 4 بار) موفق به اجابت مزاج می‌شوید. -
سفت شدن مدفوع
مدفوع آنقدر سفت و خشک است که هنگام خروج، باعث ایجاد درد و آسیب به مجرای روده و دهانه مقعد می‌شود. -
احساس درد هنگام دفع مدفوع
سفت شدن مدفوع و فشاری که در اثر انباشته شدن در روده بوجود آورده است، باعث احساس درد و زخم شدن پوست مقعد هنگام خروج می‌شود. -
نفخ و باد شکم
هنگامی که فشار می‌آورید تا شاید بتوانید دفع مزاج کنید، گازهای شکمی خارج می‌شوند؛ از طرفی، معده دائما نفاخ و متورم است. -
دردهایی ناشی از گرفتگی شکم
حرکات روده و عدم موفقیت در دفع مدفوع، دردهایی شبیه گرفتگی شکم ایجاد می‌کند.
پیشنهاد میکنیم حتما بخوانید
روشهای درمان یبوست در بارداری
همه ما در طول زندگی حداقل یکبار یبوست را تجربه کرده‌ایم؛ به علت شرایط جسمی در دوره بارداری، آزار بیشتری ایجاد می‌کند. شاید طولانی‌تر، اما همچنان قابل درمان است. رایج‌ترین و بهترین روشهای درمان یبوستِ بارداری عبارتند از:
-
درمان‌های غیر دارویی
درمان‌های غیر دارویی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:- نوشیدن آب کافی نوشیدن حداقل 2 لیتر آب در طول روز می‌تواند بدن شما را کاملا هیدارته نگهدارد تا دچار کم آبی نشوید.
- خوردن غذاهای سرشار از فیبر حتما در برنامه غذایی خود بادام، پسته، جو دوسر، عدس، لوبیا چیتی، هویج، توت فرنگی و به‌طور کلی، خوراکی‌های دارای فیبر بالا را استفاده کنید. این ماده به حرکات روده کمک می‌کند.
- افزایش تحرک و فعالیت بدنی در جای خود ثابت نمانید و هر روز زمانی را برای پیاده‌روی و انجام نرمش‌های سبک در نظر بگیرید. ورزش‌هایی مانند پیلاتس، یوگا و شنا می‌توانند در افزایش شادابی و کاهش استرس کمک‌کننده باشند.
- هنگام اجابت مزاج فشار نیاورید. فشار آوردن هنگام دفع، باعث انقباضات روده شده و تخلیه کامل مدفوع را عملی نمی‌کند. بنابراین، آرام و عمیق نفس بکشید و از زور زدن خودداری کنید. این کار باعث می‌شود عضلات شکم شُل شده و دفع به راحتی و کامل انجام شود.
- مراجعه به موقع به سرویس بهداشتی (wc) هر زمان که حس کردید دستگاه گوارش‌تان آماده دفع است، به سرویس بهداشتی بروید. تأخیر در دفع مدفوع، باعث انسداد روده و شروع یبوست در بارداری خواهد شد.
- مصرف مکمل آهن فقط با تجویز پزشک خودسرانه از این مکمل استفاده نکنید؛ افراط در مصرف آن باعث یبوست خواهد شد. اگر پزشک زنان بعد از انجام آزمایش تشخیص دهد به آن نیاز دارید، استفاده از آن منعی ندارد.
- پُر خوری نکنید. بهتر است حجم وعده‌های غذایی خود را کم و دفعات آن را بیشتر کنید. با این کار فشار کمتری به سیستم گوارشی وارد می‌شود.
-
درمان‌های دارویی
متخصص زنان بعد از معاینه و بررسی علائم، معمولا در کنار اصلاح سبک زندگی‌تان، درمان‌های دارویی را برای رفع یبوست در بارداری تجویز خواهد کرد. برخی از این داروها عبارت‌اند از:- داروها و مکمل‌های مُلین و یا فیبردار که توسط بدن جذب نمی‌شوند (مانند: Metamucil، Equalactin) در این زمینه اثربخش هستند.
- شیاف‌های مسهل و روان‌کننده مانند گلیسرول نیز بی‌خطر و مؤثرند.
توجه: از مصرف ترکیبات گیاهی و سنتی که ممکن است خطر سقط را افزایش دهند یا بر سلامت جنین تأثیر منفی بگذارند، بدون مشورت با متخصص خودداری کنید.
علت خشکی مزاج در حاملگی چیست؟
از جمله علل ابتلا به این مشکل می‌توان موارد زیر را نام برد:
- عادات و سبک زندگی اگر به خوردن سبزیجات و میوه‌ها عادت ندارید، اهل ورزش نیستید و در طول روز مایعات کمی می‌نوشید، مستعد ابتلا به یبوست هستید؛ این سبک زندگی باعث می‌شود در بارداری هم خطر شما را تهدید کند. پس با اصلاح عادات غلط، به سلامت و بهبود عملکرد سیستم گوارشی خود کمک کنید.
- تغییر در سطح هورمون‌ها با افزایش میزان هورمون پروژسترون (Progesterone)، حرکت روده‌ها کُند می‌شود. نسبت به قبل از بارداری، مواد غذایی مدت بیشتری را در روده باقی می‌مانند تا جذب مواد مغذی به‌طور کامل اتفاق بیفتد. همین امر، باعث جذب رطوبت و سفتی مدفوع خواهد شد. در نهایت، دفع به سختی انجام می‌شود.
- ننوشیدن آب کافی و کم آبی بدن نخوردن مایعات به ویژه آب، باعث می‌شود مواد زائد ناشی از هضم مواد غذایی در روده‌ها سفت و سخت شوند. وقتی بدن آبی برای نرم کردن آن‌ها نداشته باشد، یبوست دور از انتظار نیست.
- عدم وجود فیبر کافی در رژیم غذایی زنان بارداری که در رژیم غذایی خود جایی برای میوه‌ها، سبزیجات و غلات در نظر نمی‌گیرند، بیشتر در معرض یبوست هستند. این ماده برای تقویت سیستم گوارش و فرایند هضم غذا بسیار مفید است و می‌تواند از بروز آن پیشگیری کند.
- فشار ناشی از رشد جنین در رحم با بزرگ‌تر شدن جنین، فشار بیشتری به روده‌ها و سیستم گوارشی وارد می‌شود. به همین دلیل عملکرد روده‌ها برای دفع مواد زائد، دچار اختلال می‌شود.
- مصرف مکمل‌های حاوی آهن آهن یکی از مهم‌ترین مواد ضروری در دوران بارداری است که با بهبود گردش خون و اکسیژن رسانی به رحم، سلامت عمومی مادر و جنین را تأمین می‌کند؛ اما همین ماده مفید می‌تواند عملکرد باکتری‌های موجود در روده را که وظیفه تجزیه غذا بر عهده آن‌هاست، مختل کرده و باعث انباشته شدن مدفوع در روده‌ها شود.
- عوارض دارویی تجویز برخی داروها که معمولا برای کنترل حالت تهوع و استفراغ ناشی از ویار حاملگی تجویز می‌شوند، عوارضی مانند یبوست ایجاد می‌کند. مسکن‌ها، داروهای ضد اسید معده (برای درمان سوزش سر دل)، مکمل‌های کلسیمی و حتی برخی مولتی‌ویتامین‌ها نیز می‌توانند در برخی زنان موجب اختلال در دفع شوند.
عوارض و خطرات یبوست در بارداری
عدم درمان به موقع یبوست در بارداری باعث پیشرفت آن شده و می‌تواند شما را با مشکلات و بیماری‌های دیگری روبرو کند. بنابراین با رسیدگی به موقع، خود را از عوارض زیر در امان نگهدارید:
-
بواسیر
وریدهای متورم در انتهای روده بزرگ، باعث بیرون زدن این ناحیه از مقعد می‌شوند؛ خونریزی و درد هنگام اجابت مزاج، از ویژگی‌های اصلی آن است. -
شقاق
شامل پارگی پوست معقد است که با زخم و درد در این ناحیه همراه است. در مراحل پیشرفته‌تر شاهد خروج ترشحات چرکی از محل زخم خواهید بود. داشتن آگاهی کامل از علل ایجاد این عارضه بسیار برای سلامت شما مهم است که با مراجعه به مطلب شقاق در بارداری از آن به طور کامل آگاه خواهید شد. -
سفت شدگی یا نهفتگی مدفوع
با سفت و انباشته شدن مدفوع در روده، رفته رفته غیر قابل دفع شده و موجب انسداد (کامل یا نسبی) روده بزرگ خواهد شد. این حالت در پزشکی Fecal impaction نامیده می‌شود. -
افتادگی رکتوم
حدود 15 سانتیمتر از انتهای روده بزرگ «رکتوم» یا راست روده نامیده می‌شود. از عوارض یبوست در بارداری پرولاپس یا افتادگی (Prolapse) در این ناحیه است؛ این بیماری شامل خروج غشای Rectal از مقعد میباشد و در صورت پیشرفت، حتی زمانی که ایستاده‌اید یا راه می‌روید، این بیرون زدگی همچنان به قوت خود باقیست.
یبوست در حاملگی چه موقع خطرناک است؟
خوشبختانه با رعایت نکاتی مثل نوشیدن مایعات کافی و افزایش تحرک بدنی، می‌توان یبوست را تحت کنترل درآورد. اما اگر تغییر در سبک زندگی برایتان مشکل است، یبوستِ ادامه‌دار می‌تواند بستر آغاز بیماری‌هایی با شدت بیشتر نظیر هموروئید در بارداری باشد.
مشاهده علائمی نظیر: خونریزی، درد شکمی و یا ترشحات غیر عادی از مقعد، زنگِ خطر وجود بیماری دیگریست که در صورت عدم توجه به موقع، می‌تواند خطرناک باشد.
از آنجایی که استفاده از داروها در دوران بارداری به علت تأثیر بر سلامت جنین با محدودیت همراه است، پس نباید با بی‌توجهی به راه‌حل‌های ساده درمانی، به داروهای شیمیایی برای رفع بیماری‌های پیچیده‌تر محتاج شوید.
چه زمانی باید برای خشکی مزاج در بارداری به پزشک مراجعه کرد؟
اگر بعد از گذشت چند هفته همچنان در دفع مشکل دارید و حتی تغییر در عادات روزمره هم نتوانسته است یبوست شما را درمان کند، باید به پزشک مراجعه کنید.
البته، بهتر است در همان روزهای ابتدایی، متخصص زنان خود را در جریان بگذارید؛ به این علت که برای مثال اگر Pregnancy Constipation ناشی از مصرف آهن باشد، با تغییر در دوز دریافتی، خیلی زود این مشکل را حل می‌کند و متحمل رنج بیشتر نمی‌شوید.
آیا یبوست در بارداری باعث سقط جنین یا زایمان زودرس می‌شود؟
خوشبختانه یبوست در بارداری مربوط به سیستم گوارش و حرکات روده‌های شماست و ارتباطی به رحم و جنین ندارد. بنابراین فشاری که هنگام دفعِ مدفوع وارد می‌کنید، باعث سقط جنین یا زایمان زودرس نخواهد شد. در واقع، این فشارِ شکمی، تنها مادر را آزار می‌دهد.
اگر به سلامت دلبندتان اهمیت می‌دهید تا درمان کامل، استرس را از خود دور کرده و در کمال آرامش اقدامات مناسب را انجام دهید. زیرا، نگرانی شما بر جنین تأثیر منفی دارد.
آیا یبوست در حاملگی ارتباطی با جنسیت جنین دارد؟
قطعا خیر؛ آنچه باعث خشکی مزاج ناشی از حاملگی می‌شود، تغییر در هورمون‌های مادر است، نه هورمون‌های جنسی جنین! پروژسترونِ بیشتر، حرکات روده‌ای را برای جذب بهتر مواد مغذی از دیواره روده، کُند می‌کند و زمینه بروز یبوست را بوجود می‌آورد. همان‌طور که می‌بینید، جنسیت جنین نقشی در این فرایند ندارد.
روشهای پیشگیری از مزاج خشک در بارداری
شعار «پیشگیری، بهتر از درمان است» در مورد یبوست بارداری نیز کاملا صدق می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که قبل از ازدواج و بچه‌دار شدن، گاها یبوست را تجربه کرده‌اند، در بارداری نیز بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند. بنابراین، پیش از هر اقدامی برای فرزنددار شدن، عادات ناسالم خود را کنار بگذارید. برای مثال:
- ورزش کنید.
- غذای خود را بدون عجله میل کرده و خوب بجویید.
- از خوردن نوشیدنی‌های الکلی و فست‌فودها پرهیز کنید.
- خود را به نوشیدن مایعات و آب کافی در طول روز عادت دهید.
- از مصرف سبزیجات و میوه‌ها برای بهره‌مندی از مزایای فیبر موجود در آن‌ها غافل نشوید.
سؤالات متداول
-
بهترین درمان یبوست بارداری چیست؟
جلوگیری از تغییرات هورمونی در بارداری قطعا امکان‌پذیر نیست. بهترین و مؤثرترین درمان، داشتنِ یک رژیم غذایی غنی از فیبر، آبرسانی به بدن، ورزش و فعالیت بدنی روزانه است. -
آیا همه مادران در بارداری به یبوست دچار می‌شوند؟
خیر؛ تحقیقات نشان می‌دهد از هر 4 زن معمولا 1 نفر به یبوست در بارداری دچار می‌شود. هر چه سبک زندگی سالم‌تری داشته باشید، کمتر در معرض ابتلا به آن خواهید بود. -
یبوست در حاملگی معمولا از چه زمانی شروع می‌شود؟
هر چه جنین بزرگ‌تر می‌شود و فشار بیشتری را به سیستم گوارشی و روده‌ها وارد می‌کند، احتمال یبوستِ حاملگی افزایش می‌یابد. معمولا در سه ماهه سوم شایع‌تر است؛ اما امکان وقوع آن در هر زمان دیگری نیز (حتی اوایل بارداری) وجود دارد. -
آیا استفاده از شیاف برای درمان یبوست در زنان باردار خطرناک است؟
اگر به تشخیص پزشک تجویز شوند، خیر. معمولا شیاف‌های گلیسرینی (Glycerol) که در درمان یبوست‌های شدید کارایی دارند را می‌توان در دوران بارداری هم استفاده کرد. -
یبوست می‌تواند از نشانه‌های بارداری باشد؟
قطعا خیر؛ بهترین راه تشخیص بارداری، استفاده از تست‌های آزمایشگاهی است. -
یبوست در بارداری نشانه چیست؟
این مشکل می‌تواند نشان دهنده عدم مصرف کافی فیبر، عارضه ناشی از تغییرات هورمونی، عارضه ناشی از مصرف مولتی ویتامین‌ها و سایر موارد باشد. -
برای یبوست در بارداری چه بخوریم؟
مصرف غذاهایی که حاوی فیبر هستند، می‌تواند به رفع یبوست کمک کند. برای این کار می‌توانید میوه و سبزیجات، غلات و نان سبوس دار، لوبیا و سایر غذاهای حاوی فیبر را در رژیم غذایی خود قرار دهید. علاوه بر این مصرف مکمل‌های فیبر با تایید پزشک زنان خود می‌تواند مفید باشد.
