درمان افتادگی مثانه

چکیده مطلب

یکی از مشکلاتی که شاید خانم های بسیاری با آن رو به رو شده باشند، افتادگی مثانه است. آیا در رابطه با این عارضه اطلاعاتی دارید؟ علائم و نشانه های آن را می شناسید؟ این بیماری که به نام سیستوسل نیز شناخته می شود، انواع متفاوتی دارد، آیا این انواع را می شناسید؟
روش های تشخیص و درمانی آن کدام اند؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات مفیدی در رابطه این عارضه به دست آورید و همچنین روش هایی را برای پیشگیری از بروز این بیماری مطالعه نمایید.

افتادگی مثانه چیست؟

افتادگی مثانه و یا سیستوسل، نوعی عارضه است که در آن بافتی که بین مثانه و دیواره واژن ضعیف می شود. در واقع این ضعف بین عضلات و تاندون های کف لگن رخ داده است که در این شرایط مثانه جایگاه طبیعی خود را از دست داده و در حالتی پایین تر از لگن قرار می گیرد. این اتفاق می تواند به دلایل متعددی رخ دهد که در ادامه شما را با علل بروز آن نیز آشنا می کنیم.

نشانه های افتادگی مثانه

در صورتی که این بیماری در شرایط بسیار خفیفی قرار داشته باشد، شاید علائم آن واضح نباشد، اما با این حال در صورت رو به رو شدن با علائم زیر بهتر است تا برای معاینه به متخصص زنان مراجعه داشته باشید:

1. احساس فشار روی لگن و واژن (در زمان هایی مانند سرفه و یا عطسه کردن، از پله ها بالا رفتن و ...)
2. احساس پر بودن واژن
3. وجود درد در زمان رابطه جنسی
4. نشت کردن ادرار در هنگام رابطه جنسی
5. احساس پربودن مثانه بعد از خالی نمودن آن
6. دچار شدن به عفونت های مکرر مثانه
7. اگر این عارضه شدید باشد، بیمار حالتی شبیه به نشستن روی تخم مرغ را حس خواهد کرد.

انواع افتادگی مثانه

سیستوسل دارای درجه بندی و انواع متفاوتی است که در ادامه آن ها را برای شما بیان می کنیم:

1. درجه 1

   این حالت در مراحل ابتدایی افتادگی مثانه بوده که در آن مثانه تا میزان کمی به واژن نزدیک می باشد.

2. درجه 2

   در این حالت مثانه حرکت بیشتری به طرف پایین داشته و جایگاه آن در قسمت ورودی مجرای واژن قرار گرفته است.

3. درجه 3

   در این حالت که شدیدترین نوع این عارضه است، مثانه به طور کامل از واژن بیرون زده است.

تشخیص افتادگی مثانه

تشخیص سیستوسل درجه 2 و 3 با توجه به نشانه ها و معاینات بالینی واژن انجام می گیرد، زیرا در این شرایط بخشی از مثانه از واژن خارج شده و قابل مشاهده می باشد. در صورت امکان از دیگر آزمایشات برای رد دیگر مشکلات مربوط به دستگاه ادراری استفاده می گردد. دیگر آزمایشات تکمیلی عبارتند از:

1. آزمایش های ادرار و خون

   به منظور بررسی احتمال عفونت ادراری و عملکرد کلیه ها، لازم است تا فرد تحت آزمایش ادرار و خون قرار بگیرد.

2. ارزیابی یورودینامیک

   در صورتی که فردی علاوه بر داشتن نشانه های افتادگی مثانه، دچار علائم دیگری از جمله بی اختیاری ادراری استرسی باشد، لازم است تا ارزیابی یورودینامیک انجام شود. همچنین این تست برای افرادی که باقی مانده ادراری آن ها بیش از 100 سی سی می باشد، افراد مبتلا به دیابت، ام اس، پارکینسون و یا سابقه سکته مغزی نیز ضروری است.

3. سیستوسکوپی

   در این روش با استفاده از دستگاه اسکوپ درون مثانه دیده شده که پزشک با این کار می تواند روش درمانی مناسب را برای بیمار انتخاب نماید. این آزمایش به طور سرپایی در مطب انجام شده و با داشتن ریسک کم، برای بیشتر افراد قابل تحمل می باشد.

روش های درمان افتادگی مثانه

انتخاب کردن روش مناسب درمان با توجه به شدت و میزان علائم بیمار می باشد. در صورت خفیف بودن نشانه های بیماری، عدم سابقه عفونت های ادراری مکرر و طبیعی بودن میزان باقی مانده ادرار، معمولا روش های درمانی غیر جراحی به خوبی می توانند نقش موثری در درمان داشته باشند. روش های درمانی این عارضه عبارتند از:

1. تمرینات کگل

   بهترین و موثرترین روش درمان غیرجراحی افتادگی مثانه، تمرینات کگل می باشد. این تمرینات با هدف افزایش دادن قدرت عضلات لگن انجام می شوند. این امکان وجود دارد تا با کمک بیوفیدبک، کیفیت این ورزش ها را افزایش داد. در بیوفیدبک از ابزار هایی برای نشان دادن میزان انقباض عضلات هدف استفاده می شود. در نهایت شدت علائم کاهش یافته، اما این احتمال وجود دارد که سایز افتادگی مثانه کاهش پیدا نکند. در عنوان های بعدی شما را بیشتر با تمرینات کگل آشنا می کنیم.

2. پساری

   پساری، حلقه و یا یک صفحه پلاستیکی می باشد که متخصص آن را درون واژن قرار می دهد. این کار به حمایت از مثانه کمک می کند. نحوه قرار گیری پساری در واژن، خارج کردن آن، تمیز نمودن آن و همچنین قرار گیری مججد به بیمار آموزش داده می شود. پساری کمک می کند تا نشانه های بیماری کمتر شوند، اما راهی برای درمان افتادگی مثانه نمی باشد و به طور معمول کاربرد استفاده از آن برای افرادی است که به دلیل پیر شدن و ناتوانی های جسمی و یا حتی داشتن برخی از بیماری های خاص، نمی توانند تحت جراحی قرار بگیرند. البته ممکن است تا این افراد تامدتی به منظور آماده شدن برای جراحی از پساری استفاده داشته باشند.

3. درمان جایگزینی استروژن

   با توجه به سن بیمار، بهبود سطح استروژن می تواند کمک موثری در تقویت عضلات لگن داشته باشد. البته این روش درمانی برای هر بیماری مناسب نمی باشد. در این روش بیمار می تواند استروژن را به صورت خوراکی و به شکل قرص و یا به طور موضعی و حتی به شکل کرم و یا چسب نیز استفاده کند. البته جذب سیستمیک استروژن به وسیله کرم، بسیار کم بوده و تاثیر آن به طور موضعی بسیار بیشتر است.

4. تحریک الکتریکی

   در این روش پزشک روی عضلات واژن و یا در کف لگن، پروپی قرار می دهد. منظور از پروپ دستگاهی است که جریان الکتریکی کمی را به عضلات وارد می کند. در نهایت این دستگاه سبب انقباض عضلات و تقویت آن ها می شود.

5. بیوفیدبک

   
   در این روش از یک سنسور برای فعالیت کف لگن و عضله واژن استفاده می شود که در کنار آن ها ممکن است تا از تمریناتی نیز استفاده شود.

6. جراحی

   در صورتی که افتادگی مثانه در نوع شدید خود قرار داشته باشد، باید از جراحی برای درمان کمک گرفت. پزشک متخصص با توجه به شرایط و علائم بیمار، نوع و روش جراحی مناسب را انتخاب می کند. جراحی ها می توانند با بیهوشی عمومی و بی حسی موضعی انجام شوند.

   • جراحی ترمیم افتادگی مثانه

     اگر بیمار نشانه های ادراری نداشته باشد و تنها احساس آن بیرون زدگی و پری در واژن در هنگام ایستادن و یا حتی برقراری رابطه جنسی باشد، از طریق واژینال می توان از این نوع روش جراحی استفاده کرد.

   • عمل اسلینگ

     در صورت وجود نشانه هایی مانند بی اختیاری ادرار به صورت استرسی، اگر پزشک متخصص بعد از ارزیابی یورودینامیک، ضعف عضلات و تاندون های کف لگن را دلیلی بر عدم حمایت مجرای ادرار و مثانه بداند، در این شرایط لازم است تا علاوه بر ترمیم افتادگی مثانه، عمل اسلینگ نیز به طور همزمان برای برطرف کردن بی اختیاری ادرار نیز صورت گیرد.

تمرینات کگل برای بهبود افتادگی مثانه

یکی از بهترین و موثرترین ورزش های برای افتادگی مثانه، تمرینات کگل بوده که انجام مداوم آن ها در کنار داشتن عادت غذایی سالم می تواند نقش بسیار موثری در سلامت داشته باشد. انجام دادن این ورزش ها می تواند به صورت استاده، نشسته و یا حتی خوابیده باشد. توجه داشته باشید که ماهیچه های باسن و عضلات آن در زمان تمرین باید در شرایط آرامی قرار گرفته باشند. بنابراین قبل از شروع باید مثانه را خالی نمایید.

1. در ابتدا به مدت 6 ثانیه، ناحیه تناسلی و عضلات کف لگن خود را به سمت داخل بکشید. توجه داشته باشید که نباید فشار زیادی به عضلات خود وارد نمایید. برای افزایش خون رسانی تنفس عمیق در طی تمرین را فراموش نکنید.
2. سپس 10 تا 12 ثانیه عضلات خود را شل کرده و قبل از شروع تمرین بعدی به آن ها استراحت دهید.
3. این تمرین ها را می توانید 10 بار در روز انجام داده و سپس به مرور آن ها را افزایش دهید. به منظور به دست آوردن نتیجه مطلوب می توانید بعد از پایان این تمرینات، حرکات کششی نیز انجام دهید.

عوامل موثر در افتادگی مثانه

مواردی که سبب ضعیف شدن عضلات لگن شوند، می توانند نقش موثری در بروز افتادگی مثانه داشته باشند:

1. بارداری و یا زایمان طبیعی سخت

   عضلات و بافت واژن در زمان زایمان متحمل فشار زیادی می شوند. به همین دلیل خطر ابتلا به سیستوسل نیز افزایش پیدا می کند. در واقع زایمان رایج ترین دلیل بروز افتادگی مثانه می باشد.

2. افزایش سن

   افزایش سن موجب تضعیف عضلات و بافت واژن شده که در این شرایط نمی تواند به خوبی مثانه را نگه دارد.

3. یائسگی

   در بدن بانوان در جهت حفظ سلامتی بافت های محافظت کننده واژن، وجود هورمون استروژن ضروری می باشد، اما بعد از یائسگی ترشح این هورمون قطع می گردد که کاهش آن می تواند یکی از دلایل رایج افتادگی مثانه باشد.

4. موارد ژنتیکی

   در بعضی مواقع افتادگی مثانه به دلیل وجود بافت و جنسی در فرد بوده که موارد ارثی و ژنتیکی آن ها را ایجاد نموده اند.

5. انجام دادن فعالیت های سنگین

   انجام برخی از کارهای سنگین مانند بلند نمودن وسایل و یا وزنه های سنگین به صورت مکرر، پریدن از ارتفاع و یا انجام دادن فعالیت های ورزشی سنگین نیز می توانند نقشی در بروز این عارضه داشته باشند.

6. هیسترکتومی (برداشتن رحم)

   این جراحی می تواند موجب تضعیف عضلات لگن شود که به مرور عارضه افتادگی مثانه را به دنبال خواهد داشت.

7. چاقی

   خانم هایی که دارای اضاه وزن هستند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

8. افتادگی رحم

   یکی دیگر از موارد بسیار مهمی که می تواند دلیلی بر بروز افتادگی مثانه باشد، افتادگی رحم است.

در چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمایم؟

افتادگی شدید مثانه می تواند بسیار سخت و آزاردهنده باشد، بنابراین بهتر است تا در صورت رو به رو شدن با علائم و نشانه های معمول نیز با پزشک خود مشورت داشته باشید. در ابتدای مقاله شما را با علائم و نشانه های مورد توجه آشنا کردیم.

راهکار های پیشگیری از افتادگی مثانه

برای اینکه خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهید، بهتر است تا به موارد زیر توجه داشته باشید:

1. از انجام تمرینات کگل به طور منظم غافل نشوید. این ورزش ها می توانند عضلات لگن را به خوبی تقویت نمایند.
2. غذا های پر فیبر را در برنامه غذایی خود قرار دهید تا از یبوست جلوگیری نمایید.
3. تا حد امکان سعی کنید تا هیچگاه وسایل سنگین بلند نکنید. توجه کنید که در این شرایط باید به جای فشار آوردن روی کمر از پاهایتان استفاده داشته باشید.
4. اگر دچار سرفه و یا برونشیت مزمن هستید، بهتر است تا برای درمان آن اقدام کنید.
5. به تناسب اندام خود اهمیت داده و از افزایش وزن بیش از حد جلوگیری کنید.

سوالات متداول

1. هزینه جراحی افتادگی مثانه چقدر است؟

   قیمت این جراحی به موارد متعددی از جمله روش انتخابی جراحی، بستری شدن در بیمارستان، شرایط بیمار و ... بستگی دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه لازم است تا حتما تحت معاینه پزشک متخصص زنان قرار بگیرید.

2. بعد از جراحی افتادگی مثانه، بهبودی چه مدت بعد به دست می آید؟

   به طور معمول حدود 6 هفته بعد از این جراحی، بیمار می تواند زندگی روزمره خود را از سر بگیرد.

3. آیا جراحی افتادگی مثانه عوارضی دارد؟

   جراحی افتادگی مثانه نیز مانند هر عمل دیگری می تواند با عوارضی همراه باشد:
   1. خونریزی
   2. عفونت
   3. درد و ناراحتی
   4. بی اختیاری ادراری
   5. وجود مشکل در زمان ادرار کردن
   6. بازگشت افتادگی مثانه
   7. وارد شدن آسیب به مثانه