درمان آتروفی واژن

آیا این مطلب برای شما موثر است؟

یکی از عارضه ها و مشکلات شایع که در بسیاری از بانوان رخ می دهد، آتروفی واژن است. آیا این بیماری را می شناسید؟
آیا علائمی مانند خارش و یا سوزش در ناحیه تناسلی خود دارید، اما علت آن را نمی دانید؟
این علائم می تواند نشانه ای از بیماری های گوناگونی باشد که آتروفی واژن یکی از آن ها است. اگر می خواهید تا بدانید به این بیماری مبتلا هستد، یا اگر می دانید که دچار آن می باشید و به دنبال روش های تشخیصی و درمانی آن هستید، مطالعه این مطلب کمک بسیار مفیدی برایتان خواهد بود.
در این مطلب با علل، علائم، روش های تشخیص و درمان این بیماری آشنا شده و پاسخ بسیاری دیگر از سوالات خود را در انتها به دست می آورید.

آتروفی واژن چیست؟

آتروفی واژن عارضه ای است که در آن به دلیل کاهش تولید هورمون استروژن، دیواره های واژن نازک و خشک می شوند. این اتفاق معمولا بعد از یائسگی ایجاد می گردد.
باید بدانید که هورمون استروژن برای سالم نگه داشتن و روان سازی بافت واژن بسیار دارای اهمیت می باشند. کمبود آن سبب خشک و شکننده شدن بافت واژن شده و بیش از قبل آن را در معرض عفونت و التهاب قرار می دهد.

نشانه های آتروفی واژن

با وجود شایع بودن این بیماری، اما تنها 20 الی 25 درصد زنان با دیدن علائم این بیماری به پزشک مراجعه می کنند. گاهی اوقات ممکن است تا علائمی قبل از یائسگی برای برخی افراد ایجاد شود و یا ممکن است تا علائم خود را بعد از چند سال پس از یائسگی نشان دهند. به طور کلی نشانه ها و علائم این عارضه عبارتند از:

1. خشکی واژن
2. نازک شدن واژن
3. ملتهب شدن واژن
4. ایجاد درد در زمان رابطه جنسی
5. خارش اندام تناسلی
6. بی اختیاری ادرار
7. سوزش ادرار
8. کوتاه شدن و یا محکم شدن کانال واژن
9. مبتلا شدن به عفونت های دستگاه ادرار

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به آتروفی واژن هستند؟

زنان 50 ساله و بالاتر، در دوران یائسگی، بیشتر در معرض آتروفی واژن می باشند.

آتروفی واژن چقدر شایع است؟

حداقل نیمی از زنانی که وارد یائسگی می شوند از علائم و نشانه های سندرم تناسلی ادراری یائسگی رنج می برند.

در چه مواقعی احتمال ابتلا به آتروفی واژن وجود دارد؟

دلیل ایجاد آتروفی واژن، کاهش هورمون استروژن می باشد که این اتفاق می تواند در زمان های زیر ایجاد شود:

1. بعد از دوران یائسگی
2. در زمان نزدیکی به یائسگی
3. یائسگی پس از جراحی (بعد از برداشتن تخمدان ها)
4. بعد از پرتو درمانی های لگن
5. بعد از شیمی درمانی

آتروفی واژن چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص این عارضه از موارد زیر کمک گرفته می شود:

1. معاینه فیزیکی

   پزشک می تواند آتروفی واژن را بر اساس علائم شما و معاینه لگنی برای بررسی نحوه ظاهر واژن تشخیص دهد. دانستن اینکه آیا در دوران یائسگی هستید یا خیر کمک خواهد کرد. در این معاینه متخصص زنان به ارزیابی و بررسی مواردی از جمله یک واژن کوتاه یا باریک، خشکی، قرمزی و تورم، از دست دادن کشش در پوست، تغییر رنگ سفید در واژن، پراکندگی موهای ناحیه تناسلی، برآمدگی در دیواره پشتی واژن، بیماری‌های پوستی ولو (درماتوز)، مثانه ای که به داخل واژن افتاده است، ضایعات مجرای ادرار و بریدگی های جزئی (پارگی) در نزدیکی دهانه واژن می پردازد.

2. انجام برخی آزمایشات

   گاهی اوقات برای تشخیص دقیق تر از موارد زیر کمک گرفته می شود:

   • بیوپسی و تست پاپ اسمیر

     در صورت یائسه بودن بیمار و مشاهده خونریزی بعد از رابطه جنسی، پزشک با بیوپسی آندومتر به بررسی سرطان دیواره رحم نیز می پردازد. در این روش میزان کوچکی از بافت رحم برداشته شده و در لابراتور بررسی می شود. همچنین در این شرایط احتمال انجام تست پاپ اسمیر نیز وجود دارد.

   • نمونه ادرار

     در صورتی که بیمار دارای علائم ادراری باشد، با جمع آوری نمونه ادرار و آنالیز آن به تشخیص بیماری پرداخته می شود.

   • PH واژن

     در این تست که تست تعادل اسیدی نیز شناخته می شود، از مایع واژینال نمونه گیری شده و شرایط اسیدی واژن بررسی می گردد. اگر واژن دچار عارضه آتروفی باشد، حالت اسیدی آن تغییر پیدا می کند.

روش های درمان آتروفی واژن

متخصص با توجه به علائم و نشان های بیمار، از روش های درمانی زیر کمک می گیرد:

1. کرم ها و دارو های دارای استروژن

   حلقه حاوی استروژن و یا کرم قرص واژینال یکی از درمان های موثر برای این عارضه می باشد. قرص واژینال که اندازه ای کوچک دارد، به کمک یک اپلیکاتور کوچک درون واژن قرار می گیرد. حلقه انعطاف پذیر که قطر 5 سانتی متر دارد، دارای هورمون استروژن در مرکز خود می باشد که این حلقه روزانه به آزاد سازی دوز ثابت و خفیفی از استروژن می پردازد.
   به طور معمول این درمان حدود 2 هفته قابل انجام بوده و اگر نیاز مجدد وجود داشته باشد، هر دو هفته یک بار به کار گرفته خواهد شد. با وجود اینکه این درمان نتیجه خوبی به همراه دارد و می تواند علائم را متوقف کند، اما ممکن است تا روند درمان به مدت دو هفته و روزی یکبار نیاز به تکرار داشته باشد.

2. درمان هورمونی

   این درمان شامل این است که شما استروژن را به شکل قرص، چسب پوستی و یا ژل استفاده نمایید. این درمان برای افرادی که دارای علائم یائسگی هستند، بسیار مناسب می باشد.

3. ژل های لوبریکانت

   در صورتی که تنها مشکل شما، خشکی واژن بوده و به برخی دلایل پزشکی قادر به استفاده از کرم ها نباشید، این نوع ژل می تواند گزینه درمانی مناسبی باشد که علائم را کاهش دهد. لوبریکانت ها د رانواع مختلفی وجود دارند که قادر به رفع خشکی واژن در زمان برقراری رابطه جنسی هستند.
   یک نکته مهم در این باره وجود دارد و آن این است که خشکی واژن به تنهایی نمی تواند منجر به ناباروری شود، اما اگر بیش از اندازه از ژل های لوبرایکاتور استفاده داشته باشید، می توانید در معرض این مشکل قرار بگیرید.

4. استفاده از لیزر

   استفاده از لیزر فرانکشنال CO2 نیز یکی از موارد درمانی موثر برای غشای واژن است. لیزر با فعال سازی کلاژن جدید و جوان سازی بافت واژن، از کاهش استروژن در بدن جلوگیری می کند.

5. اوزن تراپی

   در این روش با تزریق گاز اوزن و یا اکسیژن، بعه رفع خشکی واژن پرداخته می شود.

چه افرادی نباید تحت درمان استروژن برای آتروفی واژن قرار بگیرند؟

افراد زیر برای درمان این عارضه نباید از استروژن استفاده داشته باشند:

1. افراد دارای سابقه ژنتیکی سرطان پستان
2. افراد مبتلا به کیست های پستانی
3. افراد دارای سابقه ژنتیکی سرطان رحم، تخمدان ها و روده
4. افراد دارای فشار خون بالا
5. افراد مبتلا به صرع

علت آتروفی واژن چیست؟

در دوران یائسگی، بدن شما استروژن کمتری تولید می کند. بدون استروژن، پوشش واژن می‌تواند نازک‌تر و کشش کمتری داشته باشد. کانال واژن نیز می تواند باریک و کوتاه شود. استروژن کمتر میزان مایعات طبیعی واژن و تعادل اسیدی واژن را تغییر می دهد. زنانی که به تازگی بچه دار شده اند و شیر می دهند نیز افت استروژن دارند. این علائم همچنین در زنانی که تخمدان‌هایشان برداشته شده یا از داروهای خاصی استفاده می‌کنند (مانند مهارکننده‌های آروماتاز برای درمان سرطان سینه) نیز رخ می‌دهد.

عوامل خطرزا برای آتروفی واژن کدام اند؟

مواردی وجود دارند که می توانند در بروز این سندرم نقش به سزایی داشته باشند که در ادامه آن ها را بیان می کنیم:

1. سیگار کشیدن

   سیگار کشیدن با تاثیر روی جریان خون، می تواند سبب کاهش جذب و دریافت اکسیژن لازم توسط بافت های واژن شود. همچنین میزان استروژن در بدن را نیز کاهش می دهد. خانم هایی که سیگار می کشند، زودتر از دیگران به یائسگی دچار خواهند شد.

2. نداشتن فعالیت جنسی

   فعالیت جنسی با افزایش جریان خون موجب انعطاف پذیری بیشتر بافت های واژن می گردد.

عوارض ناشی از آتروفی واژن

آتروفی واژن می تواند خطر ابتلا به موارد زیر را بیشتر نماید:

1. عفونت های واژن

   در صورتی که تعادل اسیدی واژن از بین رود، احتمال مبتلا شدن به عفونت های واژن بیشتر می گردد.

2. بروز اختلالات ادراری

   این مشکلات می تواند شامل تکرر ادرار و یا سوزش ادرار باشد.

تفاوت بین آتروفی واژن و عفونت قارچی

هم آتروفی واژن و هم عفونت های قارچی می توانند علائمی مانند خشکی، خارش، قرمزی و درد داشته باشند. با این حال، آتروفی واژن به دلیل کمبود استروژن ایجاد می شود در حالی که عفونت قارچی واژن ناشی از عفونت قارچی است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

حتی اگر یائسه نیستید، حتماً علائم خشکی، درد، سوزش، خارش، مشکلات ادراری، عفونت های ادراری، لکه بینی غیرمعمول یا خونریزی یا ترشحات را به پزشک خود گزارش دهید. اگر هفته ها گذشت و داروهای بدون نسخه ای که برای خشکی استفاده می کنید مؤثر نبودند و یا اگر ترشح یا خونریزی غیرمعمول مشاهده کردید، این نیز دلیلی برای مراجعه به پزشک است. همچنین، همیشه برای هر گونه علائمی که بر زندگی روزمره شما تأثیر منفی می گذارد، به پزشک خود مراجعه کنید.

آیا می توان از آتروفی واژن پیشگیری کرد؟

بدن زن به طور طبیعی با افزایش سن استروژن کمتری ترشح می کند. نمی توان از این امر جلوگیری کرد. بدون مداخله، بعید است که تخمدان ها هورمون بیشتری بسازند.

با این حال، راه هایی برای جلوگیری از بدتر شدن آتروفی واژن وجود دارد. از لباس های تنگ، آستر شورت، پدهای پرینه و هر یک از موارد زیر که ممکن است واژن خود را تحریک کند، خودداری کنید. دیگر موارد تحریک کننده واژن عبارتند از:

• عطرها
• پودرها
• دئودورانت ها
• اسپرم کش ها
• روان کننده ها

همچنین می توانید از موارد زیر کمک بگیرید:

1. استفاده از استروژن واژینال قبل از شدید شدن شرایط می تواند راهی برای محافظت از واژن باشد.
2. فعالیت جنسی منظم ممکن است به پیشگیری از واژینیت آتروفیک کمک کند.
3. استفاده از روان کننده واژینال محلول در آب می تواند موارد خفیف را در حین رابطه جنسی تسکین دهد.
4. تا زمانی که واژن دارای سطوح کافی استروژن باشد، فعالیت جنسی نیز می تواند برای کشسانی و انعطاف پذیری ناحیه مفید باشد. زنانی که از نظر جنسی فعال هستند در مقایسه با زنانی که به طور منظم رابطه جنسی ندارند، علائم کمتری از واژینیت آتروفیک را گزارش می‌کنند.

سوالات متداول

1. آیا درمان آتروفی واژن با استروژن ممکن است تا خطر ابتلا به سرطان را به همراه داشته باشد؟

   استروژن موضعی می تواند فرد را با خطراتی از جمله سرطان پستان، پولیپ خونریزی و ... رو به رو کند و همچنین با ایجاد فیبروم های رحمی و دخالت در سرعت رشد آن ها می تواند عوارضی را در پی داشته باشد.

2. آیا واژینیت آتروفیک می تواند بدتر شود؟

   مطمئن شوید که علائم خود را به سرعت به کمک پزشک خود برطرف کنید. هر چه زودتر به درمان بپردازید، احتمال بدتر شدن آتروفی واژن شما کمتر می شود. به عنوان مثال، هر چه مدت بیشتری بدون استروژن بمانید، واژن خشک تر می شود. بدون درمان، بله، آتروفی واژن شما ممکن است بدتر شود. گاهی اوقات، آتروفی می تواند آنقدر شدید شود که می تواند به طور قابل توجهی دهانه واژن را باریک کند. اگر درمان خیلی دیر شروع شود، ممکن است درمان آتروفی را دشوارتر کند.

3. زندگی کردن با آتروفی واژن به چه صورت است؟

   آتروفی واژن می تواند به طور جدی بر کیفیت زندگی جنسی شما، بلکه به طور کلی تأثیر بگذارد. درد، خشکی، سوزش، خارش، لکه بینی، خونریزی، مشکلات ادراری، عفونت های ادراری و ترشحات می تواند شما را بسیار ناراحت کند و زندگی روزمره شما را مختل کند. از هر چهار زن، یک زن گزارش می دهد که آتروفی واژن تأثیر منفی بر سایر بخش های زندگی آن ها از جمله خواب، سلامت جنسی و شادی عمومی داشته است.

4. بعد از درمان آتروفی واژن با لیزر، دوره نقاهت چقدر خواهد بود؟

   این درمان سرپایی بوده و هیچ نیازی به بستری شدن ندارد و همچنین دارای دوره نقاهت کوتاه مدتی بوده که بیمار می تواند بعد از چند روز فعالیت های روزمره خود را دنبال نماید.

5. تعداد جلسات درمان آتروفی واژن با لیزر چقدر است؟

   تعداد این جلسات به شدت عارضه و شرایط بیمار بستگی دارد. بعد از معاینه اولیه و انتخاب روش درمانی، معمولا 2 و یا 3 جلسه لیزر برای درمان موثر است.