درمان زگیل تناسلی

آیا این مطلب برایتان موثر می باشد؟

یکی از عارضه هایی که افراد زیادی در طول زندگی خود شاید حداقل یک بار با آن رو به رو شوند، زگیل تناسلی می باشد. آیا شما هم دچار این عارضه شده اید؟ آیا دچار خارش و یا سوزشی در ناحیه تناسلی خود هستید، اما نمی دانید علت آن چیست؟ با توجه به چه نشانه ها و علائمی می توانید تشخیص دهید که به این بیماری مبتلا شده اید؟
آیا این عارضه واگیردار است؟ در صورت مثت بودن پاسخ راه های انتقال آن کدام اند؟
چه روش های درمانی برای این بیماری وجود دارد؟ آیا درمان مدت زمان زیادی طول می کشد؟
در این مقاله مفید و موثر با ما همراه باشید تا پاسخ این سوالات و بسیاری دیگر از سوالات را به دست آورید.

زگیل تناسلی چیست؟

زگیل تناسلی نوعی بیماری پوستی و مقاربتی می باشد که انتقال ویروس موجب پیدایش آن شده است. این ویروس HPV نام داشته و دارای انواع بسیار زیادی می باشد.
شاید این سوال برایتان مطرح شده باشد که آیا این بیماری واگیر دار است و یا خیر؟ باید بدانید ک بله، این بافت نرم و برجسته قادر به انتقال نیز می باشد، اما اینکه چگونه این اتفاق می افتد را در ادامه مقاله بیان می کنیم.

مشخصات زگیل تناسلی

زگیل تناسلی بالاتر از سطح پوست و به صورت تخت رشد کرده و همانند دیگر زگیل ها گنبدی شکل نمی باشند. رنگ آن ها به طور معمول مشابه با رنگ پوست بوده و این احتمال وجود دارد که به مرور زمان این رنگ تغییر پیدا کند. البته بعد از درمان و از بین رفتن این عارضه، رنگ پوست به حالت قبلی خود باز خواهد گشت.
این زگیل ها می توانند اندازه کوچک و یا بزرگ داشته باشند و همچنین به صورت توده ای و یا تکی رشد کنند.
تعداد آن ها معمولا بین 5 الی 15 عدد بوده و شکل ظاهری آن ها مانند گل کلم می باشد.

آیا این زگیل ها دردناک می باشند؟

معمولا آن ها دردی به همراه ندارند و فرد را با مواردی مانند حساسیت به لمس و خارش رو به رو می کنند. در ادامه دیگر علائم این بیماری را نیز مطالعه کنید.

علائم زگیل تناسلی

زگیل تناسلی نیز مانند هر بیماری ویروسی دیگری می تواند در مرحله فعال دارای نشانه ها و علائمی باشد. مانند ویروس تبخال که ممکن است تا مدتی به طور غیرفعال در بدن وجود داشته و خود را در یک شرایط خاص نشان دهد، زگیل تناسلی نیز می توانند همانطور باشد، اما این ویروس حتی در زمان غیرفعال بودن نیز می تواند منتقل شود، بنابراین باید مراقب این موضوع بود. به طور کلی علائم این بیماری عبارتند از:

  1. درد
  2. خونریزی خفیف
  3. خارش و سوزش
  4. دیده شدن زگیل در صورت پیشرفت زیاد بیماری

علائم زگیل تناسلی چه مدت بعد خود را نشان می دهند؟

این علائم و نشانه ها حتی ممکن است تا چند هفته و یا چندین ماه بعد از برقراری رابطه جنسی خود را نشان دهند.

افراد مستعد ابتلا به زگیل تناسلی

افراد زیر می توانند در معرض ابتلا به این عارضه قرار داشته باشند:

  1. افرادی که اصول اخلاقی پایبندی ندارند و دارای بیش از یک شریک جنسی هستند.
  2. افرادی که دارای تجربه تلخ تجاوز جنسی هستند.
  3. افرادی که بیش از اندازه درگیر مصرف مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی هستند.
  4. افرادی که به بیماری ایدز مبتلا می باشند.
  5. افرادی که سیستم ایمنی بدن بسیار ضعیفی دارند.
  6. افرادی که موارد و نکات بهداشتی را رعایت نمی کنند.
  7. افرادی که به دیگر بیماری های آمیزشی مبتلا هستند.
  8. مادرانی که به ویروس HPV مبتلا هستند، ممکن است تا نوزاد خود را درگیر این عارضه کنند. البته این خطر نسبتاً کم است، زیرا سیستم ایمنی معمولاً در این شرایط به خوبی عمل می کند. اگر یک کودک خردسال علائم HPV را ایجاد کند، ممکن است نشان دهنده سوء استفاده جنسی از کودک باشد.

راه های انتقال زگیل تناسلی

شناخت روش ها و راه های انتقال این بیماری بسیار دارای اهمیت می باشد که شما را با آن ها آشنا می کنیم:

  1. از طریق رابطه جنسی
  2. به وسیله لباس زیر آلوده
  3. انجام دادن اپیلاسیون در مراکز غیر بهداشتی
  4. انتقال ویروس از طریق زایمان طبیعی از مادر به نوزاد
  5. استفاده از تیغ های اصلاح آلوده

روش های تشخیص زگیل تناسلی

برای تشخیص این عارضه در ابتدا یک معاینه ساده و روتین صورت می گیرد. معمولا زگیل های تناسلی دارای ظاهر و نشانه های مشخصی بوده و به راحتی تشخیص داده می شوند. اما برخی مواقع این زگیل ها در نواحی دورن دهانه رحم و واژن رشد کرده که به همین دلیل قابل مشاهده نیستند. در این شرایط پزشک از آزمایشات دقیق تری استفاده می کند که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:

  1. تست پاپ اسمیر

    به طور کلی انجام این تست برای تمام بانوان بالای 35 سال توصیه می شود. این تست برای بررسی عفونت ها و سرطان های شایع در بانوان بسیار موثر است. در تست پاپ اسمیر از سلول های دهانه رحم و واژن نمونه برداری می شود. باز شدن دهانه رحم با کمک دستگاهی به نام اسپکولوم انجام شده و در ادامه با برس استریل نمونه برداری انجام می شود.
  2. بیوپسی و کولپوسکوپی

    در این روش نمونه کوچکی از بافت دهانه رحم گرفته شده و توسط میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد.
  3. آزمایش خون

    آزمایش خون با دقت و حساسیت بالایی می تواند ابتلای بیمار به زگیل تناسلی را تشخیص دهد.

تست پاپ اسمیر دارای چه میزان خطا می باشد؟

حدود 40 درصد احتمال دارد که این تست با خطا رو به رو شود. در شرایطی که پزشک تشخیص دهد ممکن است تا دیگر آزمایشات نیز در کنار تست پاپ اسمیر انجام شوند.

در چه زمان هایی به تست پاپ اسمیر نیاز دارم؟

در صورتی که زنی مبتلا به این عارضه هستید، ممکن است تا نیاز به تکرار و انجام تست هر 3 ماه تا 6 ماه یک بار پس از اولین درمان خود داشته باشید. متخصص زنان با کمک این آزمایش می تواند به کنترل دهانه رحم و بررسی هرگونه تغییرات آن بپردازد. بنابراین ارزیابی و نظارت پزشک از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا بیمار را از ابتلا به سرطان رحم حفظ خواهد کرد.

روش های درمان زگیل تناسلی

به طور کلی در بیشتر افراد مبتلا، دستگاه ایمنی بدن می تواند بعد از مدت زمانی این زگیل را از بین برده و پاکسازی نماید. هدف از درمان این است که ضایعات این زگیل برداشته شود که در ادامه شما را با این روش ها آشنا می کنیم:

  1. درمان های دارویی

    اگر زگیل دارای اندازه کوچکی باشد، روش های دارو درمانی می تواند نقش موثری در بهبودی آن داشته باشد که عبارتند از:
    • محلول موضعی پودوفیلین

      یکی از درمان های دارویی زگیل تناسلی مالیدن این محلول بر روی ضایعات می باشد. البته دو عامل تحریک شیمیایی محل و نیاز به استفاده طولانی مدت از این محلول، مصرف آن را تا حدودی محدود کرده است. معمولا برای نتیجه گرفتن باید حدود 1 الی 3 ماه از آن استفاده شود.
    • پماد آلدارا

      این پماد روی سیستم ایمنی بدن کار کرده و استفاده از آن به طور موضعی روی پوست می باشد. این پماد یکی از گزینه های درمانی برای نوعی خفیفی از سرطان پوست که کارسینوم نامیده می شود، نیز موثر است.
  2. کرایو تراپی یا منجمد کردن

    این درمان شامل استفاده از نیتروژن مایع برای منجمد کردن زگیل تناسلی است. نیتروژن باعث ایجاد تاول در اطراف هر زگیل می شود و با بهبود تاول ها زگیل ها از بین می روند.
    کرایوتراپی یک راه حل سریع و موثر است، اگرچه بسیاری از افراد برای حفظ نتایج در طول زمان به چندین درمان نیاز دارند.
  3. درمان با کمک لیزر

    یک جراح نیز این روش را انجام می دهد و از نور لیزر برای سوزاندن بافت زگیل استفاده می کند. بسته به تعداد و اندازه زگیل‌ها معمولاً فرد بی‌حسی موضعی یا عمومی دریافت می‌کند. بهبودی با استفاده از این روش معمولا 4 هفته زمان می برد.
    موارد زیر سبب می شوند تا پزشک استفاده از لیزر را تجویز نماید:
    • دسترسی دشوار به زگیل
    • دشوار بودن درمان با روش های دیگر
    • برجسته بودن و گسترده بودن عارضه
  4. استفاده از لیزر CO2

    این روش بهترین گزینه درمان برای دختران مجردی است که به دلایل مختلفی به این عارضه مبتلا شده اند. البته در صورت کوچک بودن اندازه زگیل، ممکن است بعد از مدت زمانی و بدون نیاز به درمانی زگیل خود به خود از بین رود. اما اگر زگیل در حال رشد و شرایط پیچیده تری باشد، پزشک برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم سریعا اقدام به درمان خواهد کرد.
  5. جراحی

    در صورتی که اندازه زگیل بیش از حد بزرگ شده باشد و یا دیگر روش های درمانی نتیجه موثر و مطلوبی نداشته باشند، پزشک با استفاده از برخی روش های جراحی به از بین بردن این ضایعه می پردازد. از نمونه های آن می توان به جراحی کوتر یا الکتروسرجری و RF یا رادیوسرجری اشاره نمود. دیگر موارد مرتبط با جراحی عبارتند از:
    • الکتروکاتری

      در این جراحی پزشک با استفاده از برق به سوزاندن و از بین بردن زگیل ها می پردازد.
    • برش زگیل

      در برخی موارد بعد از بی حسی موضعی، پزشک با استفاده از ابزار مخصوصی به برش ضایعه از روی پوست می پردازد.

از بین رفتن زگیل تناسلی چقدر طول می کشد؟

زگیل تناسلی در برخی موارد می تواند بدون درمان ناپدید شود. اگرچه این زمان معمولاً ظرف 2 سال اتفاق می افتد، اما ممکن است بیشتر طول بکشد. افراد با درمان می توانند زگیل تناسلی را خیلی سریع تر از بین ببرند و زگیل های درمان شده کمتر به سرعت عود می کنند.
برای فردی که از کرم استفاده می کند، ممکن است چند ماه طول بکشد تا زگیل از بین برود. با این حال، ممکن است پس از یک عمل جراحی سریع تر از بین بروند.

انواع تیپ زگیل تناسلی

این ویروس در تیپ ها و ژن های متفاوتی وجود داشته که هرکدام از آن ها می توانند عملکرد های متفاوتی داشته باشند که امروزه در حدود 100 تیپ متفاوت از این ویروس شناسایی شده است. در ادامه به بررسی دو نوع کلی این ویروس می پردازیم:

  1. تیپ کم خطر HPV

    تیپ کم خطر این نوع ویروس تنها منجر به ایجاد زگیل در ناحیه تناسلی و همچنین ایجاد دیگر زگیل های معمولی در نواحی دیگر بدن می شود. این نوع زگیل ها با عفونت خاصی همراه نمی باشند و به طور معمول پس از گذشت مدت زمانی حدود 18 ماه تا 24 ماه به طور خود به خودی از بین خواهند رفت. اگر بخواهیم نمونه هایی از آن را بیان کنیم، می توانیم به انواع 6، 11 ،40، 43، 44، 53 و .. اشاره نمود.
  2. تیپ پرخطر HPV

    این نوع از تیپ های ویروس علاوه براینکه می توانند منجر به بروز زگیل تناسلی شوند، می توانند دیگر مشکلاتی نیز در پی داشته باشند. یکی از خطرناک ترین بیماری هایی که به دلیل رشد این ویروس بروز می کند، سرطان دهانه رحم می باشد که از بین دیگر سرطان ها سومین نوع شایع سرطان خانم ها می باشد. برخی از انواع پرخطر این ویروس نوع 16، 18، 33، 35، 51 و ... می باشند. این تیپ پرخطر می تواند سرطان های زیر را به همراه داشته باشد:
    • سرطان واژن
    • سرطان دهانه واژن
    • سرطان دهانه رحم
    • سرطان آلت تناسلی در مردان
    • سرطان مقعد
    • سرطان زبان
    • سرطان حنجره
    • سرطان دهان

بنابراین تاکنون مشاهده کردید که این ویروس تنها زگیل تناسلی را ایجاد نمی کند، بلکه می تواند آسیب های جدی تری را برای سلامتی فرد داشته باشد

دلایل ایجاد زگیل تناسلی

علل ایجاد این نوع عارضه، ویروس پاپیلوما و یا HPV می باشد. این ویروس از طریق روابط جنسی و به شکل عفونت تشکیل می شود. البته باید بدانید که همه انواع این ویروس خطرناک نبوده و تمامی آن ها نیز سبب پیدایش زگیل تناسلی نمی شوند، اما می توان بیان کرد که تمام افراد دارای روابط جنسی شاید یکبار این عارضه را تجربه کنند.
ممکن است تا ویروس HPV روی پوست اندام تناسلی باشد، اما زگیل را ایجاد نکرده و یا حتی بعد از چند ماه سبب پیدایش زگیل شود. همین موضوع موجب می شود تا بسیاری از افراد مبتلا، بعد از مدت ها متوجه وجود این مشکل در خود شوند. موارد زیر می توانند دلیلی بر پیدایش این بیماری باشند:

  1. رابطه جنسی با فرد آلوده به ویروس
  2. مصرف قرص های ضدبارداری در طولانی مدت
  3. انجام روابط جنسی در سنین پایین
  4. استفاده از برخی لوازم شخصی فرد آلوده مانند حوله و ...

تفاوت زگیل تناسلی با زگیل معمولی

زگیل های معمولی در هر قسمتی از بدن می توانند ایجاد شوند و معمولا به صورت یک واحد می باشند، اما زگیل های تناسلی تنها بر روی اندام تناسلی و به شکل گروه های چندتایی به وجود می آیند. این نوع زگیل ها در صورت عدم درمان ممکن است تا افزایش پیدا کنند.

برخی اقدامات مهم در کنار درمان زگیل تناسلی

در کنار روش های درمانی باید به موارد زیر نیز توجه داشته باشید:

  1. برای از بین بردن موهای زائد ناحیه تناسلی از تیغ و یا موارد موبر استفاده نداشته باشید. می توانید برای اینکار از ماشین های اصلاح سر استفاده کنید.
  2. اندام تناسلی خود را با لیف نشویید.
  3. سعی کنید تا از بین رفتن کامل ضایعه، روابط جنسی خود را کاهش دهید.
  4. به صورت مالشی ناحیه تناسلی خود را خشک نکنید.
  5. اندام تناسلی خود را نخارانید.
  6. از انجام رابطه های جنسی غیر ایمن پرهیز کرده و سعی کنید تا در این روابط از کاندوم استفاده داشته باشید.
  7. هر چند وقت یکبار برای چکاپ و بررسی به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

عوارض زگیل تناسلی

این نوع بیماری می تواند خطری به همراه نداشته باشد، اما گاهی اوقات فرد را با عوارض جدی زیر مواجه می کند:

  1. اختلال در دفع ادرار در زمان بارداری
  2. کاهش توانایی باز شدن واژن در زمان زایمان طبیعی
  3. انتقال زگیل به گلوی نوزاد توسط مادر باردار
  4. بروز انواع متفاوتی از سرطان مانند سرطان دهانه رحم، سرطان آلت تناسلی، سرطان دهان و ...

چگونه HPV می تواند منجر به سرطان شود؟

اکثر افراد مبتلا به HPV به سرطان مبتلا نمی شوند، اما عفونت می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد،
به خصوص در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
یک سویه پرخطر HPV می‌تواند نحوه ارتباط سلول‌ها با یکدیگر را تغییر دهد و این می‌تواند باعث رشد غیرقابل کنترل آن ها شود.
در بسیاری از افراد، سیستم ایمنی سلول های ناخواسته را شکست می دهد. با این حال، اگر سیستم ایمنی نتواند این کار را انجام دهد، سلول ها می توانند در بدن باقی بمانند و به رشد خود ادامه دهند که با گذشت زمان می تواند منجر به سرطان شود.

آیا می توان از ابتلا به زگیل تناسلی پیشگیری نمود؟

در صورت توجه به راهکارها و موارد زیر می توانید از ابتلا به این بیماری جلوگیری نمایید:

  1. نکات بهداشت فردی خود را به درستی رعایت کنید.
  2. از انجام دادن روابط جنسی پرخطر اجتناب نمایید.
  3. برای برقراری رابطه جنسی آگاهی های لازم را داشته باشید.
  4. می توانید از واکسن گارداسیل در صورت تشخیص پزشک استفاده داشته باشید.
  5. از لباس های زیر مناسب استفاده نمایید.

سوالات متداول

  1. آیا زگیل تناسلی می تواند منجر به پیدایش سرطان شود؟

    زمانی که زگیل تناسلی درمان نشود، ویروس فرصت گسترش در بدن را پیدا خواهد کرد. در این مواقع می تواند بیش از اندازه رشد کرده و به طرف دهانه رحم برود. به دنبال آن ممکن است سرطان رحم ایجاد شده که البته می تواند بعد از چندین سال خود را نشان دهد. تنها کافی است نوعی از ویروس که وارد بدن شده از نوع خطرناک آن باشد که در سوال بعد آن ها را خواهید شناخت.
  2. انواع خطرناک ویروس HPV کدام اند؟

    از خطرناک ترین انواع این ویروس می توان به دو نوع HPV16 و HPV18 اشاره نمود که به طور معمول دلیل بروز 70 درصد سرطان های رحم همین دو نوع می باشند.
  3. چه عوارضی به دنبال ورود ویروس HPV به بدن وجود خواهد داشت؟

    اکثر افرادی که به این نوع ویروس مبتلا می شوند، با مشکل بسیار حادی رو به رو نخواهند بود، اما به هر حال در برخی شرایط این ویروس می تواند خطرناک باشد. خانم های باردار در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است با مواردی مانند تغییرات سلولی دهانه رحم و یا زگیل تناسلی مواجه شوند که این عارضه برای جنین خطرناک می باشد. تست های غربالگری در زمان بارداری برای پیشگیری از بروز چنین عارضه ای بسیار دارای اهمیت است.
  4. این بیماری در زنان شایع تر می باشد یا در مردان؟

    این عارضه در خانم ها و آقایان می تواند به یک اندازه رایج باشد، اما به دلیل اینکه در برخی از خانم ها ممکن است تا زگیل تناسلی در دورن واژن تشکیل شود و در ابتدا اطلاعی از وجود آن نباشد، در خانم ها شایع تر می باشد.
  5. آیا لازم است تا در همه بیماران نوع ویروس مشخص گردد؟

    این تشخیص به طور رقیق برای همه بیماران لزومی ندارد. البته این اهمیت معمولا برای مردان کمتر بوده و برای اکثر خانم ها لازم است تا نوع این ویروس مشخص گردد، زیرا برخی از انواع ویروس HPV می توانند سبب بروز سرطان شوند که در آقایان این احتمال کمتر می باشد.
  6. آیا واکسنی برای زگیل تناسلی وجود دارد؟

    بله، برای تیپ پرخطر نوع 16 و 18 ویروس و همچنین تیپ کم خطر نوع 6 و 11 ویروس می توان از واکسن گارداسیل استفاده نمود که استفاده از آن معمولا برای دخترها و پسرهای بین سنین 9 الی 30 سال می باشد.
  7. آیا ممکن است تا فرد مبتلا به زگیل تناسلی بعد از درمان مجددا به این بیماری مبتلا شود؟

    همانطور که پیش تر در مقاله برایتان مطرح کردیم، این ویروس دارای تیپ های مختلفی می باشد که به همین دلیل بعد از درمان این احتمال وجود دارد تا فرد درگیر نوع دیگری از این ویروس شود. احتما ابتلا به همان نوع ویروس قبلی تقریبا نادر خواهد بود.
  8. زگیل تناسلی با تبخال تناسلی چه تفاوتی دارد؟

    HSV ویروسی است که منجر به بروز تبخال تناسلی می گردد که با نوع ویروس ایجاد کننده زگیل متفاوت می باشد.

علت اصلی بروز بیماری زگیل تناسلی ویروسHPV است که باعث یکی از مسری ترین بیماری های عفونی شایع اما قابل درمان در میان انسانها است. بندرت پیش آمده که بیماری زگیل تناسلی خودبخود و به مرور زمان درمان گشته و از بین برود، اما به علت درصد بالای پیشرفت زگیل تناسلی و عوارض خطرناک آن که منجر به سرطان می شود، همواره توصیه می گردد زگیل تناسلی به محض تشخیص با یک روش مطمئن مثل RFیا الکتروسرجری برداشته شود.

زگیل تناسلی عارضه پوستی مسری و شایع است که روی پوست نواحی اندام تناسلی یا مقعد و اطراف آن ایجاد شده و از طریق رابطه جنسی به افراد منتقل می شود.

این بیماری اخیرا به شكل سونامی در حال افزایش است و متاسفانه اطلاع‌رسانی كامل و جامعی در مورد آن، صورت نگرفته است.

زگیل تناسلی یا کوندیلوما آکومیناتا (Condylomata Acuminata) همراه عفونت با ویروس پاپیلوم انسانی (ویروس اِچ‌پی‌وی از ویروس‌های دی‌ان‌ای دار) بوجود می‌آید. زگیل تناسلی یکی از همه‌گیرترین بیماری‌های آمیزشی در جهان است.

زگیل تناسلی یک ویروس شایع جنسی ناشی از اچ پی وی یا پاپیلومای انسانی است که از راه رابطه جنسی مقعد، واژن و یا دهان منتقل می شود.این زگیل ها بر روی پوست اطراف مقعد و ناحیه تناسلی ظاهر می شوند.

هیچ بیماری جنسی شایعی (STD) در مقایسه با ویروس پاپیلومای انسانی HPV وجود ندارد که می تواند منجر به زگیل تناسلی شود. در این مقاله به بررسی روش درمان طبیعی ویروس HPV می‌پردازیم.

نام دیگر زگیل تناسلی زنان ، ژنیتال وارت می باشد . متاسفانه در مراحل اولیه ابتلا به این ویروس هیچ علامتی دیده نمی شود . در مواردی این زگیل درون مهبل و گردن رحم به وجود می آید . گفتنی است شایع ترین نوع موثر در بروز سرطان سرویکس ، انواع ۱۶ و ۱۸ این ویروس می باشد .

زگیل تناسلی یا زگیل مقاربتی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی و عفونی است که در گروه بیماری‌های (STD) قرار می‌گیرد. این بیماری از طریق برقراری روابط جنسی بین افراد منتقل می شود.از آنجایی که این بیماری به شدت سرایتی است، معمولا با اولین تماس جنسی سریعا به بدن فرد منتقل می‌شود.

ویروس پاپیلوم انسانی شایع ترین عفونت منتقله از راه جنسی است که مهمترین عامل زگیل تناسلی است. علائم زگیل تناسلی در مردان موارد خاصی است که باید بررسی شود.

زگیل تناسلی یکی از شایع ترین عفونت های منتقله از راه جنسی (STI) هستند كه در اثر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می شوند. بیش از 100 سویه ی HPV وجود دارد، اما فقط برخی از آنها بر روی دستگاه تناسلی تأثیر می گذارند و همه باعث ایجاد زگیل قابل مشاهده نمی شوند.