زایمان سزارین

زایمان سزارین یا عمل جراحی سزارین یک روند زایمان از طریق برش جراحی در شکم و رحم مادر توسط متخصص زنان و زایمان می‌باشد. در برخی شرایط خاص، برنامه‌ریزی برای یک زایمان سزارین از پیش انجام‌گرفته می‌شود. در شرایطی دیگر، به خاطر وجود یک مشکل پیش‌بینی‌نشده انجام می‌گیرد، این مورد در زمانی است که شرایط پزشکی خاصی، انجام زایمان سزارین را ضروری می‌سازد زیرا زایمان طبیعی زندگی مادر و کودک را به خطر می‌اندازد.

اگر روند زایمان شما آغاز شده ولی هنوز پیشرفتی نداشته باشد ممکن است ناچار به انجام زایمان سزارین شوید. در برخی موارد متخصص زنان و زایمان ممکن است به شما پیشنهاد کند که از بین زایمان القاشده و عمل سزارین یک گزینه را انتخاب کنید. البته در روش زایمان القایی (روش‌هایی برای تحریک روند زایمان) از روش‌های مداخله‌ای دیگری مثل زایمان به کمک فورسپس یا وکیوم استفاده می‌شود و این ابزارهای کمکی نیز خود خطراتی را ممکن است در پی داشته باشند؛ بنابراین شما و متخصص باید این خطرات را در مقایسه با خطرات ناشی از زایمان سزارین بسنجید. گاهی اوقات نتیجه‌ی یک تصمیم‌گیری واضح و روشن نیست. این نتیجه به شما و متخصص زنان و زایمان بستگی دارد که خطرات و مزایای عمل زایمان سزارین را بسنجید و تصمیم بگیرید که کدام روش بهترین راه برای شما می‌باشد.

مزایای زایمان سزارین

برنامه‌ریزی کردن برای زایمان سزارین به این معناست که مادر می‌داند که چه زمانی کودکش به دنیا خواهد آمد. او هیچ انقباضی نخواهد داشت و هیچ دردی در قسمت بین واژن و پرینه که در طول زایمان طبیعی احساس می‌شود را تجربه نخواهد کرد. البته در برخی مواقع پس از زایمان سزارین ممکن است درد شکم و درد در قسمت برش داشته باشد اما این درد را می‌توان به‌خوبی با مسکن کنترل کرد.

بیمار ممکن است کمی احساس ناراحتی مشابه با ناراحتی‌هایی داشته باشد که در زایمان طبیعی نیز می‌تواند بروز کنند، اما یک زایمان سزارین از پیش برنامه‌ریزی‌شده می‌تواند احتمال بروز این مشکلات و ناراحتی‌ها را کمتر کند:

درد شکم و درد ناشی از ضربه و بخیه‌هایی در پرینه
خونریزی شدید بعد از زایمان
چکه کردن ادرار به‌طور ناخودآگاه هنگام سرفه کردن یا خندیدن (بی‌اختیاری ادرار)، اگرچه این مزیت زایمان سزارین با افزایش سن و به خاطر بارداری‌های مکرر (چه به‌صورت زایمان سزارین باشد یا نه) کاهش می‌یابد. بارداری می‌تواند عضلات کف لگن را ضعیف کند و منجر به بروز مشکلاتی همچون بی‌اختیاری و چکه کردن ادرار شود؛ بنابراین انجام تمرینات و حرکات عضلات کف لگنی، باوجود زایمان کردن؛ حائز اهمیت است.
انجام زایمان به‌صورت زایمان سزارین در بلندمدت ممکن است به جلوگیری از افتادگی و پرولاپس رحم کمک کند،اما عوامل دیگری نیز در افتادگی رحم نقش دارند از جمله:
نوع زایمان طبیعی یا زایمان‌هایی که مادر داشته است.
وزن کودک هنگام تولد
تعداد بچه‌هایی که دارد
مادر یا خواهر او دچار افتادگی رحم بوده‌اند.
اگر او اضافه‌وزن داشته باشد.
اگر اغلب یبوست داشته باشد.

متقاضی مناسب برای زایمان سزارین

گاهی حتی قبل از اینکه فرد وارد روند زایمان شود، واضح و روشن است که به زایمان سزارین نیاز خواهد داشت. به‌طور مثال در این شرایط بیمار ممکن است به زایمان سزارین نیاز داشته باشد، اگر:

بیمار سابقه‌ی عمل زایمان سزارین با برش عمودی در رحم به‌صورت کلاسیک داشته باشد (این روش تقریباً کمیاب است) یا قبلاً بیش از یک زایمان سزارین را انجام داده است. هردوی این شرایط خطر پارگی رحم را در حین زایمان طبیعی تا حد زیادی افزایش می‌دهند.
اگر بیمار قبلاً فقط یک‌بار زایمان سزارین با برش افقی در رحم انجام داده است می‌تواند کاندیدای مناسبی برای انجام زایمان طبیعی پس از سزارین یا VBAC باشد. (توجه داشته باشید که نوع برش روی شکم شاید مطابق با برش روی رحم نباشد.)
بیمار جراحی‌های دیگری روی رحم انجام داده باشد، مثل جراحی برداشت بافت‌های توده‌ای.
بیمار بیش از یک کودک در شکم دارد (دوقلو یا بیشتر). برخی دوقلوها می‌توانند از طریق زایمان واژینال و طبیعی به دنیا بیایند اما اکثر اوقات چند قلوها به زایمان سزارین احتیاج دارند.
انتظار می‌رود که کودک بسیار درشت باشد (این شرایط را ماکروزومی یا درشت‌تنی نوزاد می‌نامند). این مورد در خصوص بیمارانی که دیابت بارداری دارند صدق می‌کند و یا اگر کودک قبلی او نیز به همین اندازه و یا کوچک‌تر بوده است و در طی زایمان طبیعی آسیب جدی دیده باشد.
وضعیت کودک در حالت بریچ (سر کودک در بالا و پشت او به‌طرف دهانه رحم باشد) یا به‌صورت عرضی (به پهلو) باشد. (در برخی موارد ازجمله بارداری دوقلو که در آن سر کودک اول به پایین است ولی کودک دوم بریچ باشد، کودکی که در وضعیت بریچ است نیز می‌تواند به‌طور طبیعی به دنیا بیاید.)
بیمار جفت سرراهی داشته باشد (وقتی‌که جفت آن‌قدر در رحم پایین آمده باشد که دهانه رحم را مسدود کند.)
بیمار دچار انسدادی مثل فیبروم باشد که زایمان طبیعی را مشکل‌آفرین یا غیرممکن می‌سازد.
کودک دچار یک بدفرمی یا وضعیتی غیرطبیعی باشد که زایمان طبیعی را خطرآفرین می‌کند، مانند مواردی با اختلال طناب عصبی باز.
بیمار مبتلابه ایدز باشد و آزمایش‌های خونی که نزدیک به انتهای بارداری انجام داده است نشان دهند که بار ویروسی بالایی دارد.
شایان‌ ذکر است که متخصص زنان و زایمان، زایمان سزارین را زودتر از ۳۹ هفتگی تعیین نخواهد کرد (مگر آنکه یک علت پزشکی برای انجام زودتر آن وجود داشته) تا این اطمینان حاصل شود که کودک به حد کافی رشد کرده و سالم به دنیا خواهد آمد.

روش جراحی زایمان سزارین

هرگاه که بی‌حسی یا بی‌هوشی اثر کرد، شکم را با ماده ضدعفونی‌کننده آغشته می‌کنند و متخصص زنان و زایمان یک برش کوچک و افقی در پوست در بالای استخوان شرمگاه برای زایمان سزارین ایجاد می‌کند (گاهی به آن برش بیکینی نیز می‌گویند.)

متخصص زنان و زایمان بافت زیرین پوست را نیز برش می‌دهد و برش را به ‌آرامی تا رحم پایین‌تر می‌برد. وقتی به عضلات شکم رسید آن‌ها را از هم جدا می‌کند (این کار معمولاً با دست انجام می‌گیرد تا بریدن آن‌ها با چاقو) و آن‌ها را باز می‌کند تا زیر آن‌ها معلوم شود. وقتی به رحم بیمار رسید، یک برش احتمالاً افقی در قسمت پایینی آن ایجاد می‌کند؛ که به آن، برش عرضی پایین رحم گفته می‌شود.

در شرایطی نادر، متخصص زنان و زایمان ناچار است یک برش کلاسیک یا عمودی در رحم برای زایمان سزارین ایجاد کند. این شرایط ممکن است در مواردی باشد که کودک بسیار زودرس یا نارس باشد و قسمت پایینی رحم هنوز به حد کافی برای برش زدن نازک نشده باشد.(اگر بیمار یک برش عمودی داشته باشد، احتمال اینکه قادر باشد زایمان بعدی را به‌صورت طبیعی انجام دهد وجود نخواهد داشت.)

سپس متخصص زنان و زایمان کودک را بیرون می‌کشد. پزشک جفت را بیرون می‌آورد و سپس کار بستن شکم و بخیه زدن را آغاز می‌کند.

بهبودی زایمان سزارین

بخیه‌هایی که برای دوختن رحم زده ‌شده‌اند در بدن جذب می‌شوند. لایه‌ی نهایی (یعنی پوست) ممکن است با بخیه‌هایی دوخته‌شده باشند که معمولاً سه روز تا یک هفته بعد کشیده می‌شوند (متخصص زنان و زایمان ممکن است از نخ‌های جذبی استفاده کند). دوختن رحم و شکم ممکن است بیشتر از باز کردن آن‌ها طول بکشد که معمولاً ۳۰ دقیقه زمان می‌برد.

پس از انجام جراحی زایمان سزارین، مادر را با تخت بیمارستان به اتاق ریکاوری می‌برند تا به مدت چند ساعت تحت نظر قرار بگیرد. اگر کودک مشکلی نداشته باشد همراه با مادرش به اتاق ریکاوری برده می‌شود. مادر از طریق IV مایعات دریافت می‌کند تا وقتی بتواند غذا و نوشیدنی بخورد.

اگر قرار است که مادر خودش به کودک شیر دهد حالا می‌تواند این کار را انجام دهد. اگر بتواند به پهلو دراز بکشد می‌تواند بهتر این کار را انجام دهد درحالی‌که خود و کودکش روبروی هم قرار می‌گیرند.

بیمار ممکن تا حدود سه روز در بیمارستان بستری شود. متخصص زنان و زایمان با او درباره‌ی داروهای مسکن صحبت خواهد کرد. در اکثر مواقع از بی‌حسی تحت کنترل بیمار، از طریق IV، استفاده می‌شود که بعد از ‌‌آن در صورت نیاز می‌تواند وقتی قادر به خوردن و آشامیدن شد، از قرص‌های مسکن استفاده کند.

خطرات زایمان سزارین

عمل زایمان سزارین یک جراحی بزرگ روی شکم است، بنابراین خطر زایمان سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است. احتمال خطر ابتلا به عفونت، خونریزی بیش ‌از حد، لخته‌های خون، درد بعد از زایمان سزارین و یا زمان بستری طولانی‌تر و زمان بهبودی طولانی‌تر در مادرانی که زایمان سزارین انجام می‌دهند بیشتر خواهد بود. آسیب‌های واردشده به مثانه یا روده نیز شایع‌تر است، هرچند که این مشکلات بسیار نادر هستند.

مطالعات دریافته‌اند که نوزادانی که از طریق زایمان سزارین قبل از هفته ۳۹ به دنیا می‌آیند، نسبت به کودکانی که از طریق زایمان طبیعی یا زایمان سزارین اضطراری متولد می‌شود، بیشتر در خطر مشکلات تنفسی هستند.

علاوه براین اگر کسی قصد داشتن چند کودک را دارد، هر بار انجام زایمان سزارین خطر این مشکلات را و نیز جلو افتادگی جفت یا جفت برون چسب (جفتی که در محل غیرطبیعی رحم چسبیده و فاقد پرده جنینی و جفتی است یا پرده مزبور ناقص است) در آینده افزایش خواهد داد.

گفته می‌شود که نمی‌توان یا نباید از همه‌ی اعمال زایمان سزارین جلوگیری کرد. در برخی مواقع، یک زایمان سزارین برای سلامت مادر یا نوزاد و یا هر دو لازم و ضروری ست.