سلامت روان در بارداری

زمانی که صحبت از بارداری می‌شود، اغلب افراد به سلامت جسمانی و تقویت بدن مادر توجه می‌کنند؛ در حالی که سلامت روان در بارداری نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.
شرایطی را تصور کنید که در آن باردار هستید و دچار عوارض جسمی بارداری شده‌اید؛ علاوه بر آن نگرانی‌ها و اضطرابی را که بخشی از آن مربوط به دوران بارداری و تولد نوزاد است و بخشی دیگر بدون دلیل رخ می‌دهد را تجربه می‌کنید. در چنین حالتی قطعاً فشار زیادی را متحمل می‌شوید که می‌تواند گذراندن این دوران را برایتان سخت‌تر کند
در چنین شرایطی راه‌حل چیست؟
قطعاً توجه به سلامت روان در دوران بارداری بهترین راه‌حل است. در این مطلب علاوه بر بیان اهمیت این موضوع، درباره تأثیر بارداری بر سلامت روان و مشکلاتی که به وجود می‌آورد و همچنین راهکارهای مقابله به آنها نکات بسیار مفیدی را بیان کرده‌ایم. پس تا انتهای این مطلب را بخوانید.

اهمیت سلامت روان در دوران بارداری

توجه به مسائل مربوط به سلامت روان در بارداری بسیار مهم است. از این رو که مشکلات روحی و روانی مادر تأثیر مستقیمی بر رشد جنین و همچنین احتمال به دنیا آمدن نوزاد با مشکلات جسمی، ذهنی و روانی دارد.
پس مادرانی که مشکلات مربوط به سلامت روان در دوران بارداری خود پیدا می‌کنند، باید حتماً تحت درمان قرار بگیرند. زنانی که مشکلات روحی و روانی درمان نشده مانند افسردگی و اضطراب را از قبل از بارداری دارند، باید حتماً پیش از باردار شدن اقدام به درمان آنها کنند.

بارداری چگونه می‌تواند بر سلامت روان من تأثیر بگذارد؟

بچه‌دار شدن در عین هیجان‌انگیز بودن، پر چالش است. یکی از این چالش‌ها تغییرات روحی و روانی است. پس اگر در این دوران، دچار چنین تغییراتی شدید، تعجب نکنید.
طبیعی است که درمورد اتفاقاتی که در دوره بارداری در راه است نگرانی و ترس داشته باشید. بسیاری از زنان باردار به این دلیل که می‌دانند تغییرات بزرگی در زندگی آنها در راه است و نمی‌توانند به طور کامل برای آنها آماده باشند و به طور کامل شرایط را کنترل کنند، دچار استرس می‌شوند.
علاوه بر این خود بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیکی استرس‌زا است و بر شرایط روحی و روانی مادر تأثیر می‌گذارد. مواردی چون نگرانی‌های قبل از آزمایش‌های دوران بارداری بر این استرس می‌افزایند. این اتفاق در زنانی که سابقه سقط جنین داشته‌اند، شدیدتر است.
موارد بیان شده می‌توانند دلیل کافی برای ایجاد مشکلات روحی و روانی در بارداری باشند.

کدام مشکلات روحی و روانی در بارداری ممکن است رخ دهند؟

نوسانات خلقی در دوران بارداری طبیعی است. اما اگر دائماً عصبی می‌شوید یا افسرده هستید، می‌تواند نشانه‌ دهنده مشکل جدی باشد. رایج‌ترین مشکلات روحی و روانی در بارداری شامل موارد زیر هستند:

1. افسردگی

   افسردگی عبارت است از غمگینی، احساس ناراحتی یا تحریک پذیری که برای هفته‌ها یا ماه‌ها باقی می‌مانند. در برخی موارد ممکن است فرد قبل از بارداری افسردگی داشته باشد. در برخی موارد دیگر نیز ممکن است افسردگی در دوران بارداری تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند بارداری ناخواسته یا دست و پنجه نرم کردن با مسائل استرس‌زا در محیط کار یا خانه ایجاد شود.

2. اضطراب

   اضطراب، احساس نگرانی یا ترس از اتفاقاتی است که ممکن است رخ دهند. عوامل مختلفی مانند نگرانی درباره اینکه می‌توانید مادر خوبی برای فرزند خود باشید، اینکه بتوانید از پس هزینه‌های زندگی فرزند خود برآیید، نوزادتان سالم به دنیا می‌آید یا خیر و غیره می‌توانند منجر به احساس اضطراب در شما شوند.

سایر مشکلات مربوط به سلامت روان که ممکن است در طول دوران بارداری ایجاد شوند، عبارت‌اند از:

1. اختلال دوقطبی
2. اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
3. حملات پانیک (پاسخ‌های فیزیکی ناگهانی و شدید همراه با احساس ترس غیر قابل توضیح و فلج کننده)
4. اختلال وسواس اجباری (OCD)
5. اختلالات خوردن (مانند پرخوری عصبی یا بی اشتهایی عصبی)

درمان مشکلات مربوط به سلامت روان در دوران بارداری بسیار مهم است. فردی که افسرده یا مضطرب است و یا مشکل دیگری دارد باید با پزشک خود صحبت کند تا در طول بارداری و بعد از آن کمک مورد نیاز خود را دریافت کند.

چه زمانی باید برای مشکلات روحی در بارداری کمک گرفت؟

مادران باردار باید مراقب سلامت روان خود باشند و همواره مراقب علائمی باشند که می‌توانند نشان دهنده مشکلات روحی باشند. درست است که بارداری فراز و نشیب‌های زیادی دارد، اما اگر موارد زیر را تجربه می‌کنید، حتماً از یک متخصص مانند پزشک زنان و زایمان یا مشاور کمک بگیرید:

1. به طور مداوم احساسات بدی مانند غمگینی یا نگرانی دارید. (به ویژه زمانی که بیش از 2 هفته باقی می‌مانند.)
2. افکار و احساسات منفی بر توانایی و عملکردتان برای انجام کارهای روزمره و وظایفتان تأثیر نامطلوبی گذاشته است.
3. علائم افسردگی از قبلی احساس خستگی روحی و جسمی، ناامیدی و یا ناتوانی برای مقابله با این احساسات را دارید.
4. در اغلب اوقات احساس اضطراب یا نگرانی دارید.
5. اگر دچار حملات پانیک یا رفتارهای وسواسی می‌شوید.

مشکلات روحی در دوران بارداری چگونه درمان می‌شوند؟

درمان مشکلات روحی و روانی در دوران بارداری بسته به شرایط مادر باردار و شدت علائمی که دارد، می‌تواند شامل یک یا ترکیبی از موارد زیر باشد:

1. دارو درمانی اگر علائم مربوط به مشکلات روحی و روانی شدیدی را در دوره بارداری خود تجربه می‌کنید که با استفاده از روش‌های دیگر قابل درمان و کنترل نیستند، روانپزشک ممکن است برایتان دارو تجویز کند. به هیچ عنوان به طور خودسرانه اقدام به مصرف داروهای اعصاب و روان در دوران بارداری نکنید، زیرا در این صورت سلامت جنین خود را به خطر خواهید انداخت.
   قبل از شروع و قطع مصرف هر نوع دارویی در دوران حاملگی خود، حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید. اگر قصد بارداری دارید و یا باردار هستید و برای مشکلات روانی خود دارو مصرف می‌کنید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید و به طور خودسرانه مصرف آن را قطع نکنید. گرچه مصرف برخی داروها ممکن است سلامت جنین را به خطر بیندازد، اما قطع دارو ممکن است شرایط را بدتر کند، پس به پزشک خود اعتماد کنید. زیرا ایشان بهترین برنامه درمانی را برای شما و فرزندتان در نظر می‌گیرند.
2. صحبت کردن با یک درمانگر یک راه بسیار خوب و موثر برای مدیریت استرس، مقابله با افسردگی و کاهش اضطراب در بارداری، مراجعه به مشاور و صحبت کردن با ایشان است. شما می‌توانید درباره نگرانی‌هایتان درمورد مسائل مربوط به تربیت فرزند، مسائل مالی و سای موارد استرس زای دیگر مشورت کنید.
   علاوه بر این پیدا کردن گروهی از مادران دیگر که در شرایط مشابه شما قرار دارند و صحبت کردن با آنها درمورد نگرانی‌هایتان، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
3. سایر روش‌ها کارهایی مانند یوگا، ورزش و مدیتیشن استرس و افسردگی شما را کاهش خواهند داد. اگر مضطرب هستید و نگرانی دارید، صحبت کردن با یک دوست، همسر یا یکی از اعضای خانواده می‌تواند به شما احساس بهتری دهد.
   احساس اضطراب یا افسردگی برای بسیاری از زنان باردار در مقطعی از دوران بارداری خود اتفاق می‌افتد. به طوری که ممکن است برخی از آنها نیاز به درمان پیدا کنند. پس اگر نیاز به کمک داشتید، حتماً از پزشک خود و یا روان‌درمانگر کمک بگیرید تا به حفظ سلامت خود و فرزندتان کمک کنید.

چگونه از سلامت روان خود در دوران بارداری مراقبت کنم؟

با رعایت برخی نکات و موارد ساده می‌توانید از سلامت روان خود در بارداری مراقبت کنید. برخی از این موارد عبارت‌اند از:

1. از خودتان انتظار زیادی نداشته باشید و واقع بینانه به شرایط و توانایی خود در این دوران حساس و پر تنش نگاه کنید. سعی کنید به اندازه کافی استراحت نمایید.
2. سعی کنید در طول دوران بارداری تغییرات بزرگ مانند تغییر محل زندگی یا تغییر شغل انجام ندهید، مگر اینکه مجبور باشید.
3. بی تحرک نمایید و در حد توان خود فعالیت بدنی داشته باشید. برای این کار می‌توانید ورزش‌های سبک انجام دهید، اما پیش از آن حتماً با متخصص زنان و زایمان خود یا ماما مشورت کنید.
4. وعده‌های غذایی خود را به طور منظم میل کنید و غذاهای سالم را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
5. مراقب روابط خود باشید و سعی کنید با افرادی که به شما احساس آرامش و احساس خوبی نسبت به خود می‌دهند، وقت بگذرانید.
6. حتماً از مصرف دخانیات و نوشیدن الکل خودداری نمایید.
7. اگر نیاز به حمایت عاطفی داشتید و یا برای انجام کارهای روزمره خود نیاز به کمک داشتید، حتماً این موضوع را با نزدیکان خود مطرح کنید.

سؤالات متداول

1. آیا حالات روحی بد در بارداری طبیعی است؟

   نوسانات خلقی در بارداری و حالات روحی بد تا حدودی طبیعی هستند. اما اگر علائم شدیدی را تجربه می‌کنید، باید حتما از مشاور کمک بگیرید.

2. آیا سلامت روان در بارداری بر سلامت جنین تاثیر می‌گذارد؟

   بله. همانطور که سلامت فیزیکی مادر بر سلامت و رشد طبیعی جنین و سالم به دنیا َآمدن او تاثیر دارد، سلامت روان در دوران بارداری نیز تاثیر مشابهی را دارد.