نفخ شکم در بارداری یکی از مشکلاتی است که معمولا زنان باردار با آن مواجه می‌شوند. البته باید گفت که نفخ کاملا طبیعی است و فقط برای بانوان باردار اتفاق نمی‌افتد؛ هر انسانی فارغ از جنسیت، در طول زندگی خود نفخ شکم را تجربه می‌کند. اما نفخ در زنان باردار اغلب با علائم ناخوشایندی ظاهر می‌شود که این مسئله ممکن است باعث نگرانی مادر شده و سوالاتی را در ذهن او ایجاد کند:
آیا نفخ شکم در حاملگی خطرناک است؟
آیا باید برای آن به پزشک مراجعه کنم؟
راه‌های پیشگیری از نفخ شکم در این دوران چیست؟
پاسخ این سوالات و موارد بیشتر را در ادامه مقاله خواهید خواند.
نفخ در بارداری چیست؟
نفخ در دوران بارداری بسیار شایع بوده و برای اکثر زنان باردار اتفاق می‌افتد. می‌توان گفت که نفخ یکی از علائم بارداری به شمار می‌رود که بعد از گذشت چند هفته از دوران بارداری، شروع می‌شود.
این عارضه در همه زنان به یک شکل بروز نمی‌کند و ممکن است در بعضی از افراد شدیدتر و در برخی دیگر علائم به مراتب خفیف‌تری داشته باشد.
نفخ بارداری چه علائمی دارد؟
نفخ در بارداری معمولا با علائم مشخصی ظاهر می‌شود. این علائم در همه افراد شدت یکسانی ندارند. به علاوه ممکن است برخی از زنان، همه این علائم را احساس نکنند. اما در هر صورت مواردی که در ادامه می‌خوانید، شایع‌ترین علائم نفخ در بارداری هستند:
- آروغ
- سوء هاظمه
- اسهال یا یبوست
- احساس درد در ناحیه شکم
- احساس گرفتگی و درد در عضلات
نفخ شکم در دوران بارداری به چه علت است؟
عواملی که سبب نفخ در بارداری می‌شوند، با عوامل نفخ معمولی تفاوت دارند. این عوامل معمولا شامل تغییرات هورمونی، دارو‌ها و مکمل‌های مورد نیاز در دوران بارداری، خوردن غذاهای خاص و حساسیت زنان در این دوران می‌شود. در ادامه علل این عارضه را معرفی و به طور کامل توضیح داده‌ایم:
- تغییرات هورمونی تغییرات هورمونی یکی از علت‌های بروز نفخ در بارداری به شمار می‌رود. مهم‌ترین هورمونی که در این دوران ترشح می‌شود هورمون پروژسترون است. این هورمون تاثیر بسیار زیادی در حفظ سلامت جنین دارد. مهم‌ترین کاربرد پروژسترون شل کردن ماهیچه‌های شکم است. وقتی ماهیچه‌های شکم شل می‌شوند، غذا مدت زمان بیشتری در معده باقی مانده و سرعت هضم آن کاهش می‌یابد. کند شدن فرایند هضم شرایط جذب سریع‌تر غذا به خون مادر و تغذیه جنین از مواد مغذی موجود در آن را را فراهم می کند. با وجود چنین مزیتی، باقی ماندن غذا در معده باعث ایجاد نفخ در شکم مادر می‌شود.
- انبساط رحم می‌دانیم که رحم مادر در دوران بارداری دچار انقباض و انبساطات متعدد می‌شود. در هنگام انبساط رحم، فشار غیر عادی بر معده و ماهیچه‌های دستگاه گوارش وارد شده و فعالیت آنها مختل می‌شود. در نتیجه این اتفاق نیز علائم نفخ ظاهر خواهند شد.
- رشد غیر عادی باکتری‌های روده کوچک رشد بیش از اندازه باکتری‌ها روده نیز از جمله عوامل نفخ در بارداری به حساب می‌آید. در حقیقت گاز‌های ناشی از وجود این باکتری‌ها در معده می‌تواند نفخ معده را تشدید کند.
- سوابق بیماری برخی از بیماری‌های گوارشی می‌توانند عاملی برای ایجاد نفخ مخصوصا در دوران بارداری باشند. برای مثال، در صورتی که فرد سابقه بیماری‌های گوارشی مانند سندروم روده تحریک پذیر را داشته باشد، احتمال ایجاد نفخ در او افزایش می‌یابد.
- تغذیه وعده‌های غذایی فرد باردار باید با دقت کامل انتخاب شوند. مثلا برخی مواد غذایی مثل انواع سبزیجات به ویژه کلم بروکلی سبب ایجاد نفخ خواهند شد. همچنین مصرف حبوبات، نان‌های حجیم (نان باگت و تست و حتی نان بربری) نیز ایجاد نفخ می‌کنند.
- ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی زنان باردار نیاز به مصرف مکمل‌هایی مانند آهن و انواع ویتامین‌ها دارند. گاهی ممکن است افراد باردار با مصرف آهن دچار یبوست شوند که این نیز می‌توانند سبب نفخ شود.
راه‌های پزشکی درمان نفخ شکم در حاملگی
نفخ در بارداری مانند نفخ معمولی که همه افراد تجربه می‌کنند، مشکل جدی نیست و در اکثر مواقع به درمان با مصرف دارو نیاز ندارد. البته پزشک ممکن است برای درمان علائم نفخ که مثل یبوست آزار دهنده هستند، دارو تجویز کند. همچنین با تشخیص پزشک احتمال تجویز آنتی بیوتیک‌ها برای کنترل باکتری‌های معده و روده وجود دارد. برخی از افراد ممکن است به سندروم روده تحریک پذیر مبتلا باشند. در چنین مواقعی قطعا به اقدامات درمانی نیاز دارید. اما توجه کنید که این اقدامات باید قبل از بارداری صورت بگیرد. چراکه در غیر این صورت علائم نفخ در شما، نسبت به دیگر زنان باردار شدیدتر خواهد بود.
روش‌های خانگی درمان نفخ شکم در بارداری
همانطور که اشاره کردیم معمولا نفخ در بارداری خطرناک نبوده و می‌توان به درمان‌های خانگی برای کنترل آن اکتفا کرد. باید بدانید که در اغلب موارد اسهال یا یبوست عامل ایجاد یبوست هستند. بنابراین قبل از هر چیزی باید به درمان این عوارض بپردازید. زیرا با درمان این مشکلات، علائم نفخ نیز فروکش خواهند کرد.
در این بخش روش‌هایی را بیان می‌کنیم که به افراد باردار در درمان خانگی نفخ شکم در بارداری کمک می کنند:
- ورزش و فعالیت بدنی ورزش در دوران بارداری امری کاملا ضروری است. البته منظور از ورزش در دوران بارداری، فعالیت بدنی سبک است که برای مادر و جنین مضر نیست. جهت اطمینان کامل از این موضوع، توصیه می‌شود درباره ورزش در این دوران حتما با یک پزشک متخصص صحبت کنید. اگر طبق دستور پزشک عمل کنید، ورزش فواید زیادی برای شما دارد. ورزش با تسریع فرایند هضم غذا در معده، باعث بهبود یبوست می‌شود. همچنین داشتن فعالیت بدنی منظم، باعث بهبود وضع روحی و تناسب اندام فرد باردار خواهد شد. بنابراین حتی اگر شرایط ورزش در باشگاه را ندارید، حداقل سعی کنید ۳۰ دقیقه در روز پیاده‌روی کنید.
- حذف غذاهایی که ایجاد نفخ می‌کنند. برخی از غذاها می‌توانند باعث ایجاد نفخ در بارداری شوند. چند مورد از آنها را قبلا بیان کردیم. علاوه بر این موارد، مواد غذایی دیگری نیز هستند که ممکن است به علت سازگار نبودن با طبع و مزاج شما، سبب بروز نفخ شوند. شما با بررسی تجربی می‌تواند این غذاها را نیز تشخیص داده و آنها از رژیم غذایی خود حذف کنید.
- نوشیدن مایعات زیاد حتما شنیده‌اید که هر فرد به طور میانگین باید روزانه ۸ لیوان آب مصرف کند. نوشیدن آب و مایعات کافی به بهبود عملکرد معده و روده کمک کرده و با درمان یبوست، نفخ را نیز برطرف می‌کند. البته میزان آب مورد نیاز بدن شما با منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنید نیز ارتباط دارد. مثلاً در مناطق سردسیر به آب کمتری نیاز دارید. در حالی که در مناطق گرم و خشک باید روزانه بیشتر از ۸ لیوان آب بنوشید. نوشیدنی‌های بدون گاز مانند آب انگور و آب پرتقال نیز در درمان خانگی نفخ در بارداری موثر هستند.
- کنترل استرس و حفظ آرامش استرس و اضطراب در ابتلا به انواع مشکلات گوارشی تاثیر گذار هستند. نفخ نیز می‌تواند ناشی از همین موضوع باشد. برای کاهش استرس و بهبود وضعیت روانی خود در دوران بارداری می‌توانید هر روز مدیتیشن کنید. حمام آب گرم یا رفتن به استخر هم گزینه‌های عالی برای کاهش اثرات استرس هستند.
- تند خوری نکنید. برخی از افراد عادت دارند خیلی سریع غذا بخورند که این کار درستی نیست. چراکه تند خوری باعث ورود هوای بیشتر به معده خواهد شد. اما اگر غذا را آرام خورده و بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان به آن اختصاص دهید، احتمال نفخ و دیگر عوارض گوارشی کاهش می‌یابد.
- مصرف غذاهای پروبیوتیک غذاهای حاوی پروبیوتیک به رشد باکتری‌های مفید روده کمک می‌کنند. باکتری‌های مفید روده نیز با پاکسازی و دفع مدفوع، یبوست و در پی آن نفخ شکم را برطرف می‌کنند. از جمله مهم‌ترین منابع پروبیوتیک می توان به ترشی، کفیر و ماست اشاره کرد.
- مصرف فیبر بیشتر انواع میوه‌ها و غلات حاوی مقادیر زیادی فیبر هستند. مصرف فیبر با هدایت آب به روده و نرم شدن مدفوع، یبوست را درمان می‌کند. در نتیجه نفخ شکم نیز برطرف خواهد شد.
زمان مراجعه به پزشک برای نفخ شکم در بارداری
از جمله سوالاتی که زنان باردار هنگام ظاهر شدن نفخ شکم می‌درسند این است که آیا لازم است به پزشک مراجعه کنم؟ چه زمانی به پزشک نیاز دارم؟
نفخ به خودی خود خطر جدی محسوب نمی‌شود و می‌توان گفت که به جز موارد خاص نیازی به مراجعه به پزشک ندارید. اما گاهی ممکن است علائم نفخ در بارداری شدت بیشتری پیدا کنند. مثلا احساس درد شدید در شکم یکی از نشانه‌هایی است که باید آن را جدی گرفته و به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر سابقه ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر را داشته و اقدام به بارداری کرده‌اید، حتما باید زیر نظر پزشک متخصص قرار بگیرید. چون همانطور که گفتیم، نشانه‌های نفخ در کسانی که سابقه ابتلا به این عارضه را دارند، به مراتب شدیدتر بروز پیدا می‌کند.
مادر باردار چگونه می‌تواند از نفخ شکم خود پیشگیری کند؟
برای پیشگیری از نفخ در دوران بارداری باید به موارد زیر توجه نمایید:
- کاهش حجم وعده‌های غذایی و خوردن غذا در تعداد دفعات بیشتر
- خودداری از مصرف مواد غذایی نفاخ مثل کلم بروکلی و لوبیا
- ورزش و فعالیت بدنی منظم
- نوشیدن آب و مایعات کافی
- نخوابیدن بلافاصله بعد از خوردن غذا
- خودداری از مصرف الکل
- پرهیز از نوشیدن آب همراه با غذا
- دوری از غذاهای پر چرب
- مصرف کمتر کافئین
سوالات متداول
-
عارضه نفخ شکم در دوران بارداری تا کی باقی می‌ماند؟
این عارضه برای اغلب زنان تا زمان زایمان ادامه دارد. -
نفخ شکم در چند ماهگی بارداری شایع‌تر است؟
نفخ شکم معمولا از هفته یازدهم بارداری آغاز می‌شود. -
آیا نفخ شکم مادر باردار ارتباطی با جنسیت جنین او دارد؟
خیر. نفخ در دوران بارداری نشان دهنده تغییرات هورمونی است که در این دوره صورت می‌گیرد و هیچ گونه اطلاعاتی درباره جنسیت جنین به ما نمی‌دهد. -
آیا همه زنان دچار نفخ بارداری می‌شوند؟
در دوران بارداری بسیاری از زنان دچار نفخ می‌شوند. هرچند ممکن است درصد کمی از آنها نفخ شکم را احساس نکنند.
