اسهال در بارداری

آیا این مطلب برای شما مفید است؟

همانطور که می‌دانید بارداری عوارض زیادی را به همراه داشته و تقریبا پرچالش‌ترین دوران زندگی خانم‌ها تلقی می‌شود‌. یکی از مهمترین عوارض بارداری اسهال است.
این عارضه بسیاری از خانم‌های باردار را درگیر می‌کند. اما میزان شیوع آن نسبت به سایر مشکلات گوارشی در بارداری کمتر است.
حال آیا اسهال در بارداری خطرناک است؟ چه عوارضی دارد؟
اسهال در دوران حاملگی با چه علائمی همراه است؟ چگونه آن را تشخیص دهیم؟
در ادامه این مطلب قصد داریم به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان اسهال در حاملگی پرداخته و به این پرسش‌ها نیز پاسخ دهیم. با ما همراه بمانید.

آیا اسهال در بارداری خطرناک است؟

اسهال نوعی مشکل گوارشی بوده که سبب شل و آبکی شدن مدفوع می‌شود. این عارضه معمولا زمانی ایجاد می‌شود که دستگاه گوارش عملکرد مناسبی نداشته یا دچار عفونت ویروسی شود.
اسهال می‌تواند در دوران بارداری نیز بروز پیدا کند.‌ بروز اسهال در حاملگی معمولا خطرناک نبوده و پس از مدتی برطرف می‌شود‌.
اما اگر در نوع حاد رخ داده و در طولانی مدت بهبود نیابد، قطعا مشکلات جدی ایجاد می‌کند. پس اگر در زمان حاملگی اسهال شدید را تجربه می‌کنید نباید آن را نادیده بگیرید.

علائم اسهال در دوران بارداری

اسهال در بارداری با علائم و نشانه‌های زیادی همراه است. مهمترین علائم بروز این عارضه را در زیر نام برده‌ایم:

1. مدفوع شل و آبکی اولین نشانه بروز اسهال شل و آبکی شدن مدفوع است. اگر در طول روز دو یا سه مرتبه دفع مدفوع شل و آبکی داشته باشید، به احتمال زیاد شما به اسهال دچار شده‌اید.
2. درد معده اسهال سبب بروز درد و گرفتگی معده می‌شود. معمولا درد غیر قابل نیست اما هنگام دفع مدفوع شدت می‌یابد.
3. مخاط یا خون در مدفوع وقتی دچار اسهال در بارداری شوید مخاط روده و معده نیز به همراه مدفوع خارج می‌شوند. حال اگر اسهال ناشی از عفونت باکتریایی حاد باشد ممکن است سبب آسیب دیدگی روده‌ها شود. در این صورت شاهد بروز خون در مدفوع خواهید بود.
4. حالت تهوع و استفراغ حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری بسیار طبیعی است. اما در اثر بروز اسهال ممکن است دچار استفراغ حاد و مکرر شوید. در این صورت اسهال به یک عارضه جدی تبدیل شده و درمان آن ضرورت می‌یابد.
5. نفخ و دل پیچه اسهال می‌تواند تولید گاز معده را افزایش دهد. در این صورت سبب نفخ و دل پیچه شده و گرفتگی عضلات شکم را نیز به همراه خواهد داشت.
6. کاهش حجم ادرار دیگر علامت اسهال در بارداری کاهش حجم ادرار است‌. این عارضه سبب دفع آب بدن از طریق مدفوع می‌شود. در نتیجه اینگونه حجم ادرار کمتر از قبل خواهد شد.
7. سردرد اسهال حاد و شدید باعث کم آب شدن بدن می‌شود. در این صورت احتمال بروز سردردهای شدید و حملات میگرنی نیز وجود دارد. علاوه بر این اسهال گاها با سرگیجه و سبکی سر نیز همراه است.
8. افزایش غلظت ادرار با ابتلا به اسهال و در پی آن کم آب شدن بدن، غلظت ادرار نیز افزایش می‌یابد. همچنین ممکن است شاهد زرد شدن رنگ ادرار باشیم.
9. تب بالا اگر اسهال در بارداری به علت مسمومیت رخ دهد یا از نوع حاد باشد، فرد دچار تب شدید خواهد شد.

علل اسهال در حاملگی

اسهال در دوران بارداری علت‌های مختلفی داشته و دلیل بروز آن در هر فرد متفاوت است. به طور کلی اصلی‌ترین دلایل این عارضه عبارت‌اند از:

1. تغییرات هورمونی همانطور که می‌دانید در زمان حاملگی بدن شروع به تولید هورمون‌های جدید مثل استروژن و پروژسترون می‌کند.
   این هورمون‌ها در اکثر مواقع فعالیت روده و معده را کاهش می‌دهند و سبب ابتلا به یبوست می‌شوند. اما‌ در برخی افراد این مسئله بالعکس خواهد بود.
   یعنی هورمون‌ها باعث افزایش فعالیت روده و دفع هرچه بیشتر مدفوع می‌شوند. در این‌ صورت فرد به اسهال حاد یا خفیف دچار خواهد شد.
2. حساسیت غذایی دیگر دلیل اسهال در بارداری حساسیت غذایی است. معمولا مادران باردار رژیم غذایی خاصی دارند. حال ممکن است دستگاه گوارش آنها نسبت به برخی غذاها حساسیت نشان داده و همین مسئله سبب ابتلا به اسهال شود.
3. عدم تحمل لاکتوز لاکتوز ماده‌ای غذایی بوده‌ که بیشتر در شیر و لبنیات یافت می‌شود. حال مادران باردار برای تامین کلسیم بدن خود، باید لبنیات بیشتری مصرف کنند. اینگونه ممکن است دستگاه گوارش آنها قادر به تحمل حجم زیادی از لاکتوز نبوده و همین سبب شل و آبکی شدن مدفوع شود.
4. سندرم روده تحریک‌پذیر این نوع سندرم باعث شل شدن عضلات روده می‌شود. در نتیجه روده قادر به کنترل مدفوع نیست و فرد دچار اسهال می‌شود. این سندرم می‌تواند از اصلی‌ترین دلایل اسهال در بارداری باشد، اما علت بروز آن ارتباط خاصی به حاملگی شما ندارد.
5. مسمومیت غذایی مصرف غذاهای فاسد و بی کیفیت نیز ممکن است سبب مسمومیت مادران باردار شود. در این صورت یکی از علائم مسمومیت آن‌ها اسهال خواهد بود‌.
6. مصرف ویتامین‌ها پزشکان در دوران بارداری برخی ویتامین‌ها را برای مادران تجویز خواهند کرد. این ویتامین‌ها برای جنین در حال رشد شما فوق العاده مفید هستند.
   اما گاهی سبب ناراحتی معده شده و بروز اسهال را در پی دارند. در این صورت بهتر است با پزشک خود مشورت کرده تا ویتامین‌های جایگزین را برایتان تجویز کند.
7. مصرف برخی داروها هفتمین علت اسهال در بارداری مصرف دارو است. اگر در زمان حاملگی داروی خاصی ( مخصوصا به صورت ناشتا) مصرف کنید، احتمالا معده‌اتان به آن حساسیت نشان می‌دهد. در این صورت ممکن است مصرف دارو زمینه ساز ابتلای شما به اسهال شود.

روش‌های درمان اسهال در بارداری

معمولا اسهال در مدت زمان کوتاهی بهبود یافته و نیاز به درمان خاصی ندارد. اما اگر اسهال شدید باشد، پزشکان روش‌های درمانی زیر را توصیه می‌کنند:

1. مصرف دارو

   اگر اسهال در نوع حاد رخ دهد، پزشک برخی داروها را تجویز خواهد کرد. این داروها فعالیت دستگاه گوارش را کاهش داده و باکتری و انگل‌هایی که باعث اسهال شده‌اند را از بین می‌برند.
   البته مصرف دارو بدون مشورت با پزشک به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. چون همه داروها برای مادران‌ باردار ایمن نیستند و ممکن است خطراتی را برای جنین به همراه داشته باشند.

2. کنترل داروهای مصرفی

   دیگر روشی که به درمان اسهال در بارداری کمک می‌کند، قطع یا کنترل مصرف داروهای قبلی است. گاهی احتمال دارد شما دارویی را مصرف کنید که سبب بروز این‌ عارضه شده باشد.
   در این‌ صورت با تشخیص و صلاحدید پزشک‌ می‌توانید مصرف آن را قطع کرده یا داروی دیگری را جایگزین کنید.

3. مایع درمانی (ORS)

   نوعی محلول وجود دارد که از ترکیب آب و نمک و برخی مواد افزودنی دیگر تولید می‌شود.
   مصرف این محصول به درمان اسهال کمک‌ کرده و کمبود آب ناشی از آن را نیز برطرف می‌کند. اگر اسهال شدید داشته باشید، ممکن است پزشک این روش را نیز پیشنهاد دهد.

روش‌های پیشگیری از اسهال در دوران بارداری

اسهال در بارداری با انجام برخی روش‌ها قابل پیشگیری خواهد بود. این روش‌ها را در زیر ذکر نموده‌ایم:

1. از مصرف غذاهای خام اجتناب کنید.
2. بهتر است همواره غذاهای تازه و مقوی مصرف کنید.
3. نوشیدنی‌های گازدار روده را تحریک کرده و سبب بروز اسهال می‌شوند. پس تا حد امکان از مصرف آنها اجتناب کنید.
4. اگر دستگاه گوارش شما توان تحمل لاکتوز را ندارد، مصرف لبنیات را کاهش دهید.‌ اما در این صورت باید با مصرف مواد غذایی دیگر کلسیم مورد نیاز بدنتان را جبران کنید.
5. برای پیشگیری از اسهال در بارداری مصرف غذاهای چرب، سنگین و پر از ادویه را محدود کنید. چون نه تنها سبب بروز اسهال می‌شوند، بلکه می‌توانند آن را بیش از پیش تشدید کنند.
6. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که کافئین هم در بروز اسهال بی‌تاثیر نیست‌. پس بهتر است مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل قهوه و‌ چای را تا حد امکان کاهش دهید.
7. میوه و سبزیجات را همواره ضد عفونی کنید تا از بروز ویروس به داخل بدن و ابتلا به اسهال جلوگیری شود.
8. شستشوی مکرر دست‌ها قبل و بعد از صرف غذا فراموش نشود.

چه زمانی باید برای اسهال در بارداری به دکتر مراجعه کرد؟

و حالا می‌رسیم به مهمترین بخش این مطلب، یعنی زمان مراجعه به پزشک! همانطور که گفتیم اسهال گرچه خطرناک نیست، اما می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند‌‌.
پس اگر این عارضه بیش از ۵ روز طول کشید و با علائم زیر همراه بود، بدون فوت وقت به پزشک مراجعه نمایید:

1. دفع بیش از پنج‌بار مدفوع در طول شبانه روز
2. خروج خون به همراه مدفوع
3. خروج چرک و مخاط به همراه مدفوع
4. حالت تهوع و استفراغ شدید
5. درد غیر قابل تحمل در ناحیه شکم
6. مشاهده نشانه‌های کم آبی
7. تب بالاتر از ۳۹ درجه سانتی گراد

روش‌های خانگی درمان اسهال در بارداری

برای بهبود‌ اسهال در حاملگی علاوه بر روش‌های پزشکی برخی درمان‌های خانگی نیز وجود دارند. این درمان‌ها تاثیر بسزایی در رفع اسهال دارند.
در ادامه به معرفی آنها پرداخته‌ایم:

1. رژیم غذایی‌تان را اصلاح کنید. ابتدایی‌ترین روش برای درمان اسهال در حاملگی اصلاح رژیم‌غذایی است. شما باید در برنامه غذایی خود از مصرف چربی، فیبر و ... خودداری کنید. در مقابل می‌بایست مصرف مواد غذایی حاوی نشاسته و پتاسیم را افزایش دهید.
   این مواد غذایی شامل موز، نان تست، برنج، سیب زمینی و ... می‌شوند. مصرف آنها سبب سفت شدن مدفوع و درمان اسهال در بارداری خواهد شد.
2. ماست پروبیوتیک مصرف کنید. مصرف لبنیات به علت دارا بودن لاکتوز برای اسهال مفید نیست. اما ماست‌های پروبیوتیک از این قائده مستثنی هستند.
   این نوع ماست حاوی باکتری‌های سالم و زنده هستند. باکتری‌های پروبیوتیک با باکتری‌های روده و معده شما که سبب بروز اسهال شده‌اند، مبارزه کرده و آنها را از بین می‌برند‌.
   در نتیجه مصرف ماست و لبنیات حاوی پروبیوتیک در درمان این عارضه بسیار موثر است.
3. هیدراته بمانید. مصرف آب و هیدراته ماندن نیز به درمان اسهال در بارداری بسیار کمک‌ می‌کند. همچنین اسهال سبب دفع مایعات زیادی شده و به احتمال زیاد با کم آبی بدن همراه خواهد بود.
   حال اگر آب کافی بنوشید، کمبود آب بدنتان جبران می‌شود‌. بهتر است در طول روز هر دو ساعت یک لیوان آب مصرف کنید تا علائم اسهال برطر ف شوند.
4. پرخوری ممنوع! اگر به اسهال دچار شده‌اید، معده‌اتان نباید خالی بماند. اما مصرف بیش از حد غذا و پرخوری هم اصلا توصیه نمی‌شود. چون سبب تشدید اسهال خواهد شد. در مقابل سعی کنید از وعده‌های سبک و زودهضم استفاده نمایید.
5. از ترکیب آب و عسل استفاده کنید. دیگر روش درمان اسهال در بارداری استفاده از محلول آب و عسل است. عسل برای دستگاه گوارش شما بسیار مفید بوده و مصرف آن به رشد جنین نیز کمک می‌کند.
   بهتر است عسل را در یک لیوان آب جوش مخلوط کرده و در مواقع بروز اسهال میل نمایید. اما قبل از افزودن این ترکیب به برنامه غذایی روزانه‌اتان با پزشک مشورت نمایید.
6. جوشانده زنجبیل مصرف کنید. زنجبیل نه تنها برای درمان اسهال مفید است بلکه حالت تهوع و استفراغ را نیز بهبود می‌بخشد.
   چرا که زنجبیل خاصیت آنتی باکتریال داشته و در از بین بردن باکتری‌های ایجاد کننده اسهال بسیار موثر است. پس روزانه ‌مقدار کمی از زنجبیل را درون آب جوشانده و مصرف کنید.
   گرچه زنجبیل هیچ خطری برای شما به همراه ندارد اما برای احتیاط بیشتر توصیه می‌کنیم در این خصوص نیز با پزشک مشورت کنید.
7. فعالیت بدنی‌تان را کاهش دهید. داشتن تحرک برای خانم‌های باردار بسیار واجب و ضروری است. اما هنگام بروز اسهال در بارداری توصیه می‌کنیم فعالیت بدنی‌تان را چند روزی کاهش دهید.
   اگر بیش از حد ورزش کرده یا تحرک داشته باشید ممکن است به شکم و دستگاه گوارش فشار وارد شود. در این‌ صورت عارضه اسهال تشدید خواهد شد.
   همچنین اسهال به خودی خود آب زیادی را از بدنتان دفع می‌کند. حال اگر ورزش کنید مقدار دفع آب به واسطه تعریق بیشتری شده و این می‌تواند خطرناک باشد‌. پس در حالت کلی داشتن استراحت کوتاه چند روزه برای درمان این عارضه بسیار مفید است.

عوارض اسهال در بارداری

اسهال کوتاه مدت معمولا خطری ایجاد نخواهد کرد. اما نوع حاد و طولانی مدت این بیماری با عوارض زیر همراه خواهد بود:

1. کم آبی شدید بدن
2. سردرد
3. دل درد
4. بروز بواسیر یا هموروئید
5. ضعف و خستگی
6. خشکی پوست
7. خشک شدن دهان
8. عفونت روده
9. تب
10. سقط جنین (در موارد بسیار نادر)

سوالات متداول

1. آیا اسهال در بارداری با جنسیت جنین ارتباط دارد؟

   خیر، از لحاظ علمی میان جنسیت جنین و بروز اسهال ارتباط خاصی دیده نشده است.

2. آیا مصرف دارو برای درمان اسهال در بارداری مجاز است؟

   بله، اما این کار باید حتما تحت نظر و صلاحدید پزشک صورت گیرد.

3. آیا اسهال در بارداری ممکن است نشانه مشکل جدی باشد؟

   بله، نوع حاد آن ممکن است نشانه بروز مسمومیت، سقط جنین، اختلالات گوارشی و... باشد. به همین دلیل نباید نسبت به درمان آن بی‌توجه بود‌‌.

4. برای اسهال در حاملگی به چه دکتری مراجعه کنم؟

   برای درمان این عارضه می‌توانید به پزشک زنان، متخصص تغذیه و متخصص داخلی مراجعه نمایید‌.