فشار خون بالا در بارداری

آیا این مطلب برای شما مفید است؟

بارداری از زیباترین دوره‌هایی است که شما به عنوان یک زن تجربه می‌کنید. به طوری که مثبت شدن جواب آزمایش بارداری برای بسیاری از زنان خبری خوشحال کننده تلقی می‌شود.‌
اما بارداری همانطور که لذت بخش و شیرین است، سختی‌هایی را نیز به همراه دارد.‌ یکی از چالش‌هایی که ممکن است در این دوران تجربه کنید، فشار خون بالا در حاملگی خواهد بود.
فشار خون بالا در بارداری گرچه قابل کنترل است، اما می‌تواند خطراتی را نیز به همراه داشته باشد.
حال علت بالا رفتن فشار خون در دوران بارداری چیست؟ چه علائمی دارد؟ چگونه آن را تشخیص دهیم؟
در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با ارائه توضیحات دقیق و جامع به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.

فشار خون بارداری چیست؟

فشار خون بالا عارضه‌ای طبیعی در دوران بارداری است‌ که‌ بسیاری از زنان آن را تجربه می‌کنند.‌ همانطور که می‌دانید قلب انسان وظیفه خونرسانی به تمامی سلول‌ها و ارگان‌های بدن را بر عهده دارد.
قلب خون‌ را درون رگ‌ها پمپاژ کرده تا به این واسطه آن را در بدن پخش کند. حال به نیرویی که خون به دیواره رگ‌ها وارد می‌کند، فشار خون گفته می‌شود. اگر این نیرو بیش از حد زیاد باشد می‌توان گفت که فرد به فشار خون بالا مبتلا شده است.
حال چرا در دوران بارداری دچار فشار خون می‌شویم؟ در زمان بارداری حجم خون بدن بسیار افزایش می‌یابد. قلب نیز برای اینکه بتواند خون را سریع به سلول‌ها برساند آن را با فشار بیشتری پمپاژ کرده و در نتیجه همین سبب بالا رفتن فشار خون می‌شود.
فشار خون بالا در دوران حاملگی یک عارضه خطرناک تلقی می‌شود. چرا که می‌تواند برای جنین و مادر عوارضی حاد به همراه داشته باشد. اما خبر خوش این است که این عارضه قابل درمان بوده و کنترل آن دشوار نخواهد بود.

فشار خون بارداری کی ایجاد می‌شود؟

فشار خون بالا معمولا در هفته ۲۰ بارداری و ۳ ماهه دوم ایجاد می‌شود. چون از زمان شروع ۳ ماهه دوم حجم خون مادر روز به روز بیشتر می‌شود. حال اگر فشار خون بالا در بارداری از هفته‌های ابتدایی ایجاد شود می‌توان گفت که مربوط به حاملگی نیست.
چون ممکن است نشان دهنده فشار خون مزمن در فرد باشد. یعنی فرد قبل از حاملگی نیز فشار خون داشته است. اگر هم این عارضه در هفته‌های پایانی حاملگی رخ دهد بسیار خطرناک است.

انواع فشار خون بالا در بارداری

فشار خون در دوران بارداری انواع مختلفی داشته که شامل موارد زیر می‌شوند:

1. فشار خون مزمن

   برخی از مادران پیش از بارداری به فشار خون بالا مبتلا بوده‌اند و در دوران حاملگی نیز همچنان درگیر این عارضه هستند. این نوع فشارخون مزمن تلقی می‌شود.
   مادرانی که به این عارضه دچار هستند باید تحت مراقبت‌های ویژه‌ای قرار بگیرند تا بتوانند بارداری کم خطری داشته باشند. همچنین پزشکان توصیه می‌کنند این دسته از افراد قبل از کنترل فشار خونشان اقدام به باردار شدن نکنند‌.

2. فشار خون بارداری

   این نوع فشار خون‌ بالا در بارداری از گذشته وجود نداشته و با ورود به دوره حاملگی ایجاد شده است. فشار خون حاملگی معمولا بعد از هفته بیستم آغاز شده و پس از زایمان از بین می‌رود.
   افرادی که این عارضه را تجربه می‌کنند ممکن است مرتبا احساس وضع حمل کاذب داشته باشند.

3. فشار خون ناشی از پره اکلامپسی

   پره اکلامپسی به نوعی مسمومیت در دوران بارداری گفته می‌شود. این عارضه می‌تواند سبب ایجاد فشار خون بالا شود.
   اگر فشار خون به این دلیل رخ دهد با علائمی ناگهانی و نگران کننده همراه بوده و باید فورا برای کنترل آن اقدام شود.

علائم بالا بودن فشار خون در بارداری

فشار خون بالا در بارداری با علائم و نشانه‌های زیر همراه خواهد بود:

1. سردرد شدید اولین علامت فشار خون بالا در دوران بارداری سردردهای شدیدی هستند که شاید قبلا آن‌ها را تجربه نکرده‌اید. معمولا فردی که به این عارضه مبتلاست در پشت سر احساس درد دارد‌. همچنین سردرد ممکن است پس از مصرف وعده‌های شور و چرب شدیدتر شود و در ساعات طولانی ادامه داشته باشد.
2. تغییر رنگ پوست دیگر علامت بروز این عارضه تغییر رنگ پوست است. در اثر ابتلا به فشار خون پوست افراد قرمز یا زرد می‌شود که اصلا طبیعی نیست‌.
3. تورم‌ همه ما می‌دانیم که تورم در دوران بارداری کاملا عادی است. اما تورم ناشی از فشار خون بالا در بارداری به صورت ناگهانی رخ داده و در ناحیه صورت، دست و پاها دیده می‌شود.
   این نوع تورم ‌به قدری شدید می‌شود که حرکت دادن برخی قسمت‌های بدن برای مادر باردار دشوار خواهد شد.
4. تنگی نفس وقتی فشار خون افزایش می‌یابد قلب باید عملکرد سریع‌تری داشته باشد. اینگونه ممکن است در ناحیه قفسه سینه درد احساس شده و فرد دچار تنگی نفس شود.
5. درد شکم و معده فشار خون بالا می‌تواند در عملکرد معده نیز اخلال ایجاد کرده و باعث بروز درد در این قسمت شود.
6. تهوع و استفراغ تهوع و استفراغ ناشی از فشار خون بالا در بارداری معمولا با بیماری صبحگاهی متفاوت است. چرا که در اواسط روز رخ داده و گاها بسیار آزاردهنده است.
7. تغییرات بینایی هفتمین علامت این عارضه بروز تغییرات بینایی است. مادران باردار ممکن است در اثر افزایش فشار خون دچار تاری دید و ضعف بینایی شوند.
8. احساس نکردن حرکات جنین با بروز فشار خون جنین همانند قبل حرکت می‌کند. اما مادر نمی‌تواند حرکات او را مانند گذشته احساس کند.

علل فشار خون بالا در بارداری

فشار خون در حاملگی دلایل مختلفی دارد و علت بروز آن در هر فردی متفاوت‌ خواهد بود. در زیر به بررسی مهمترین علت‌های ابتلا به این عارضه پرداخته‌ایم:

1. سیگار کشیدن سیگار کشیدن اولین عاملی است که می‌تواند فشار خون بالا را به همراه داشته باشد. به همین دلیل استعمال سیگار در دوران بارداری بسیار خطرآفرین تلقی شده است.
2. مصرف الکل نوشیدنی‌های الکلی بر عملکرد قلب در دوران بارداری تاثیر منفی دارند. به همین دایل می‌توانند فشار خون را به صورت ناگهانی افزایش دهند.
3. رژیم غذایی نامناسب دیگر علت ابتلا به فشار خون بالا در بارداری پیروی از رژیم غذایی غیر اصولی است. برای مثال غذاهای چرب و شور می‌توانند فشار خون‌ شما را به شکل ناگهانی افزایش دهند.
4. کم تحرکی داشتن تحرک در دوران بارداری بسیار توصیه می‌شود. چون کم تحرکی نیز از اصلی‌ترین عوامل بروز فشار خون محسوب می‌شود.
   حال یک پیاده روی کوتاه مدت روزانه هم می‌تواند گردش خون در بدن شما را متعادل کرده و از بروز فشار خون جلوگیری کند.
5. سابقه خانوادگی اگر سابقه خانوادگی ابتلا به فشار خون را دارا باشید، ممکن است در دوران بارداری نیز این عارضه را تجربه کنید. چون فشار خون در اثر وراثت و ژنتیک نیز منتقل می‌شود.
6. چاقی چاقی و اضافه وزن هم ششمین علت بروز این عارضه است. معمولا احتمال بروز فشار خون در افرادی که اضافه وزن زیادی دارند نسبت به سایرین بالاتر است.

عواملی که ریسک ابتلا به فشار خون بالا در بارداری را افزایش می‌دهند

علاوه بر دلایل بالا برخی عوامل نیز وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به فشار خون در بارداری را افزایش دهند. این عوامل عبارت‌اند از:

1. چند قلوزایی اگر دو یا چند قلو باردار باشید احتمال ابتلای شما به فشار خون بالاتر می‌رود. چون هر چقدر تعداد جنین‌ها بالاتر باشد، حجم خون بدن نیز بیشتر می‌شود.
2. لقاح آزمایشگاهی افرادی که از طریق لقاح آزمایشگاهی برای بارداری اقدام می‌کنند هم بیش از سایرین به فشار خون مبتلا خواهند شد. برای مثال احتمال بروز فشارخون بالا در کسانی که از روش آی وی اف استفاده کرده‌اند بالاتر است.
3. اولین تجربه بارداری فشار خون بالا در بارداری بیشتر کسانی را درگیر می‌کند که برای اولین بار حاملگی را تجربه می‌کنند. به طوری که در بارداری‌های بعدی احتمال بروز فشار خون بسیار کاهش می‌یابد.
4. سن اگر سن مادر بیش از ۳۵ سال یا کمتر از ۲۰ سال باشد، بیش از سایرین مستعد ابتلا به فشار خون بارداری خواهد بود.
5. دیابت بارداری ابتلا به دیابت بارداری احتمال بروز فشار خون را نیز افزایش می‌دهد.
6. بیماری‌های خود ایمنی بیماری‌های خود ایمنی به علت حمله سیستم ایمنی به نقاط مختلف بدن رخ می‌دهند. این بیماری‌ها شایع نیستند. اما ابتلا به آن‌ها خطر بروز فشار خون را افزایش می‌دهد.

روش‌های تشخیص فشار خون بالا در حاملگی

تشخیص فشار خون بالا در بارداری به ۳ روش انجام می شود که عبارت‌اند از:

1. سونوگرافی فشار خون بر جریان خون جفت که به جنین متصل است تاثیرات منفی دارد. در واقع اینگونه جنین نمی‌تواند مواد مغذی مورد نیاز خود را از طریق جفت دریافت کند. در نتیجه همین مسئله سبب می‌شود جنین رشد کافی نداشته و دچار کاهش وزن شود.
   به همین دلیل پزشک ممکن است انجام سونوگرافی را توصیه کند تا بتواند رشد جنین را مورد بررسی قرار دهد.
2. آزمایش خون آزمایش خون دیگر روش تشخیص فشار خون در بارداری است. با انجام این نوع آزمایش می‌توانید نیروی وارده خون به دیواره سرخرگ‌ها را اندازه گیری کنید.
   اگر فشار خون شما ۱۲ بر روی ۸ باشد نرمال است. اما اگر از ۱۲ فراتر برود به پرفشاری خون مبتلا هستید. این آزمایش در هفته دو الی سه مرتبه انجام می‌شود تا پزشک بتواند از ابتلای شما به فشار خون اطمینان یابد.
3. آزمایش ادرار دیگر روش تشخیص فشار خون بالا در بارداری آزمایش ادرار است. بالا رفتن فشار خون بر ادرار نیز تاثیر دارد.
   اگر خون فشار بالا و غیر طبیعی داشته باشید، سطح پروتئین‌های موجود در ادرار تغییر می‌کند. در نتیجه با انجام یک آزمایش ادرار ساده می‌توان پرفشاری خون در دوران حاملگی را تشخیص داد.

نحوه درمان فشار خون بالا در بارداری

بهترین کار برای درمان فشار خون کنترل آن خواهد بود.‌ پزشکان پیش از هرکاری تلاش می‌کنند با برخی اصلاحات در سبک زندگی بیمار این عارضه را بهبود بخشند.
در واقع اکثر پزشکان تا حد امکان سعی می‌کنند برای مادران باردار دارو تجویز نکنند. چون این داروها عوارضی به همراه داشته و می‌توانند بر سلامت مادر و جنین تاثیرات منفی بگذارند.
اما اگر فشار خون‌ حاد بوده و غیر قابل کنترل باشد، احتمال دارد نیاز به مصرف دارو باشد. البته طیف داروهایی که یک زن باردار می‌تواند برای درمان این عارضه مصرف کند فوق العاده محدود است.
گاها هم ممکن است نیاز باشد خانم‌های بارداری که فشار خون حاد دارند چند روزی را در بیمارستان بستری بوده و تحت نظر باشند. در حالت کلی مصرف هرگونه دارو باید با مشورت و صلاحدید پزشک انجام شود و تحت هیچ شرایطی اقدام به مصرف خودسرانه دارو نکنید.

چه زمانی فشار خون بالا در بارداری خطرناک است؟

بروز فشار خون چه در حالت حاد و چه در حالت خفیف خطرناک محسوب می‌شود. پس هر زمان که نشانه و علائم ابتدایی فشار خون را در خود مشاهده کردید، برای درمان زودهنگام اقدام نمایید.
توصیه می‌کنیم از فشارسنج‌ها در منزل استفاده کرده و اگر فشار خونتان بالا بود، به پزشک خود رجوع کنید. بهتر است با پزشک در خصوص تمام علائمی که دارید، سوابق پزشکی‌اتان، سابقه خانوادگی، داروهایی که مصرف می‌کنید و ... صحبت کرده و شرح حال دقیقی ارائه دهید.
همچنین اگر به علت بالا رفتن فشار خون علائم زیر را مشاهده کردید، بدون فوت وقت پزشک خود را در جریان بگذارید:

1. تنگی نفس شدید
2. درد شدید در قفسه سینه
3. سر دردی که بهبود نمی‌یابد
4. گز گز پاها و انگشتان
5. کاهش حرکات جنین
6. احساس گیجی و منگی

برای فشار خون بالا در حاملگی به چه دکتری مراجعه کنم؟

برای درمان فشار خون بالا در بارداری می‌بايست پیش از هر اقدامی به متخصص زنان مراجعه کنید. پزشک زنان باید وضعیت بدنی شما را مورد بررسی قرار داده تا بتواند علائم خطر یا مشکلات احتمالی را تشخیص دهد.
حال اگر فشار خون در حالت حاد رخ دهد به احتمال زیاد پزشک زنان شما را به متخصص قلب و عروق ارجاع داده تا درمانتان را به صورت جدی آغاز نمایید.

عوارض فشار خون بالا در بارداری

فشار خون بالا می‌تواند عوارض و پی آمدهای جبران ناپذیری برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. مهمترین عوارض ناشی از این عارضه را در زیر ذکر نموده‌ایم:

1. عدم رشد جنین در اثر پرفشاری خون در حاملگی سرعت خونرسانی به جنین کاهش می‌یابد‌. اینگونه جنین نمی‌تواند رشد کافی داشته باشد و ممکن است در معرض خطر عفونت و یا حتی مرگ قرار گیرد.
2. جدا شدن جفت گاهی با بالا رفتن فشار خون جفت از بدن مادر و جنین جدا می‌شود. در این صورت جنین در وضعیت اورژانسی قرار گرفته و مراجعه فوری به پزشک بسیار اهمیت دارد.
3. آسیب به سایر اندام های مادر فشار خون بالا در بارداری در صورتی که کنترل نشود، می‌تواند سبب آسیب به کلیه‌ها، قلب، چشم‌ها، کبد و مغز شود. برای مثال در این حالت احتمال بروز سکته قلبی و مغزی و همچنین التهاب عروق چشمی نیز وجود دارد.
4. زایمان زودرس بالا رفتن فشار خون خطر زایمان زودرس را نیز افزایش می‌دهد. اینگونه ممکن است سلامت مادر و جنین در معرض خطر قرار گیرد.
5. مشکلات بینایی فشار خون ‌به اعصاب و عروق چشمی فشار زیادی وارد کرده و می‌تواند سبب مشکلات بینایی مثل تاری دید شود.

روش‌های پیشگیری از فشار خون بالا در بارداری

برای پیشگیری از بروز فشار خون در دوران حاملگی نکاتی وجود دارد که می‌بایست به آن‌ها توجه کنید. این نکات عبارت‌اند از:

1. مصرف نمک‌ را محدود کنید.
2. ورزش کنید.
3. مصرف کافئین را کاهش دهید.
4. هر هفته فشار خون خود را اندازه گیری کنید.
5. از پرخوری اجتناب کنید تا دچار افزایش وزن نشوید.
6. از مصرف الکل و سیگار در دوران بارداری پرهیز کنید.

روش‌های خانگی درمان فشار خون بالا در بارداری

اگر به فشار خون بالا مبتلا هستید باید حتما به پزشک مراجعه کنید تا شرایط بدنی‌اتان مورد بررسی قرار گیرد. پس تنها به درمان‌های خانگی اکتفا نکنید. اما در حالت کلی روش‌های خانگی زیر نیز می‌توانند در بهبود این‌ عارضه موثر باشند:

1. خواب کافی داشته باشید. در طول شبانه روز حداقل ۸ ساعت را به خواب اختصاص دهید. داشتن استراحت کافی در درمان فشار خون‌ بی‌تاثیر نیست‌.
2. سیگار را ترک کنید. اگر استعمال سیگار یا دخانیات دارید، این کار را هرچه سریع‌تر ترک کنید. ترک سیگار قطعا در کاهش فشار خون اثر گذار خواهد بود.
3. رژیم غذایی مناسب داشته باشید. دیگر درمان خانگی فشار خون بالا در بارداری داشتن رژیم غذایی مناسب است. بهتر است به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید، تا با توجه به شرایط بدنی‌تان، بهترین نوع رژیم را برای شما در نظر بگیرد. بهتر است در رژیم خود مصرف غذاهای سرخ کرده، سوسیس و کالباس، شیرینی‌جات و ... را کاهش دهید.
4. نمک‌ را از سفره‌تان حذف کنید! نمک‌ را می‌توان محرک فشار خون دانست. این ماده غذایی می‌تواند فشار خون شما را به شکل چشمگیری افزایش دهد. پس بهتر است تا مدتی آن را از سفره‌اتان حذف کنید.
5. جوراب‌های مخصوص واریس استفاده کنید. فشار خون بالا در بارداری می‌تواند سبب بروز واریس و جمع شدن خون در پاها شود. با استفاده از جوراب‌های واریس می‌توانید خون جمع شده در پاها را به قلب بازگردانده و فشار خون را نیز بهبود بخشید.
6. وزن خود را کاهش دهید. اگر دچار اضافه وزن هستید می‌بايست با تحرک بیشتر و پیروی از یک رژیم اصولی، وزنتان را نیز کاهش دهید. کاهش وزن علائم فشار خون بالا را تا حد زیادی برطرف می‌کند.
7. استرس و اضطراب خود را مدیریت کنید. قرار گرفتن در محیط‌های پر تنش و استرس زا می‌تواند فشار خون ‌شما را افزایش دهد. پس برای درمان می‌بایست به آرامش خود بیشتر اهمیت داده و از استرس و اضطراب دور بمانید.

برای کاهش فشار خون در دوران حاملگی چه بخوریم؟

برخی مواد غذایی وجود دارند که می‌توانند فشار خون‌ بالا در بارداری را تا حدودی بهبود بخشند. اما در خصوص مصرف آن‌ها نیز می‌بایست حتما با پزشک مشورت کنید. مواد غذایی مفید در درمان فشار خون‌ عبارت‌اند از:

1. میوه هایی مثل هندوانه، گلابی، توت فرنگی، کیوی، انار و ...
2. سبزیجات مثل کلم بروکلی، کلم برگ، اسفناج و نخود سبز
3. حبوبات مثل لوبیا، عدس، ماش و ...
4. مغزیجات مثل پسته، بادام درختی و گردو

سوالات متداول

1. آیا فشار خون بالا در دوران حاملگی، سلامت جنین را به خطر می‌اندازد؟

   بله، اگر در نوع حاد رخ دهد می‌توانند سبب کاهش وزن جنین یا سقط او شود.

2. آیا فشار خون بالا در بارداری ارتباطی با جنسیت جنین دارد؟

   خیر، از لحاظ علمی ارتباط خاصی وجود ندارد.

3. آیا امکان زایمان طبیعی با وجود فشار خون بالا در بارداری وجود دارد؟

   در اکثر موارد خیر، اما اگر فرد درمان شده و شرایط مساعدی داشته باشد امکان زایمان طبیعی نیز وجود خواهد داشت.

4. آیا فشار خون بالا در ماه نهم بارداری خطرناک است؟

   این نوع فشار خون‌ به احتمال‌ زیاد از نوع مزمن است و می‌تواند خطرناک باشد. پس در صورت مشاهده به پزشک مراجعه نمایید‌.

5. آیا فشار خون بالا در بارداری، پس از زایمان از بین می‌رود؟

   بله، اگر مزمن نباشد در اکثر موارد بعد از زایمان از بین خواهد رفت.

6. آیا مصرف داروهای فشار خون در دوران حاملگی مجاز است؟

   بله، اما باید حتما تحت نظر پزشک اقدام به‌ مصرف دارو شود‌.

7. چه عددی نشان دهنده فشار خون بالا در بارداری است؟

   فشار خون ۱۲ روی ۸ طبیعی و نرمال است. اگر فشار خون از عدد ۱۲ فراتر برود و پایین نیاید نشان دهنده پرفشاری خون خواهد بود.

8. آیا فشار خون بالا در بارداری نگران کننده است؟

   بله قطعا، این نوع عارضه می‌تواند خطرات و عوارضی جبران ناپذیر برای مادر و جنین به همراه داشته باشد که در متن مقاله به آن‌ها اشاره نموده‌ایم.

9. کدام مادران بیشتر در معرض بالا رفتن فشار خون در بارداری هستند؟

   مادرانی که شرایط زیر را دارند، بیشتر از سایرین در معرض این عارضه قرار می‌گیرند:
   • بارداری چند قلویی دارند.
   • با استفاده از لقاح آزمایشگاهی باردار شده‌اند.
   • برای اولین بار باردار شده‌اند.
   • در سن کمتر از 20 سالگی یا بالای 35 سالگی باردار شده‌اند.
   • دچار دیابت بارداری هستند.
   • دچار بیماری‌های خود ایمنی هستند.