در این مطلب چه چیزی مطالعه خواهید کرد؟
بارداری یکی از زیباترین و شاید هیجان انگیزترین دوره‌هایی است که به عنوان یک زن تجربه می‌کنید.
به هر حال قرار است یک موجود زیبا و دوست داشتنی را به دنیا بیاورید. اما این دوره علیرغم شیرین بودن و لذت‌هایی که دارد، دشواری‌های خاص خود را نیز به همراه خواهد داشت.
یکی از چالش‌هایی که ممکن است در زمان حاملگی با آن مواجه شوید دیسک کمر است. این عارضه می‌تواند بسیار دردناک و آزاردهنده باشد. به همین دلیل درمان زودهنگام آن ضرورت فراوانی دارد.
حال دیسک کمر در بارداری چه علائمی دارد؟ چگونه تشخیص داده می‌شود؟ آیا دیسک کمر در دوران بارداری خطرناک است؟
بیایید در ادامه این مطلب عارضه دیسک کمر در دوران بارداری را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم و پاسخ این پرسش‌ها را نیز بیابیم.
بیرون زدگی و پارگی دیسک کمر در دوران بارداری
دیسک کمر یکی از شایع‌ترین عارضه‌هایی است که در دوران بارداری بروز پیدا می‌کند. همانطور که می‌دانید ستون فقرات از مهره‌های استخوانی تشکیل شده است.
میان هر یک از این مهره‌ها قطعات انعطاف پذیری وجود دارند که به آنها دیسک گفته می‌شود. دیسک هنگام حرکت دادن بدن فشار را به خود جذب می‌کند تا به مهره‌ها هیچ آسیبی وارد نشود.
گاهی در اثر فشار زیاد، آسیب دیدگی یا هر عامل دیگری، دیسک‌ها بسیار فشرده شده و ساختار آنها آسیب می‌بیند یا از جای خود خارج می‌شوند.
اینگونه دیسک ممکن است به اعصاب مجاور خود فشار وارد کرده و درد بسیار شدیدی ایجاد کند. در نتیجه می‌توان گفت که فرد به عارضه دیسک کمر در بارداری مبتلا شده است.
به گفته بسیاری از پزشکان بعید است که بارداری سبب بروز دیسک کمر شود. مگر اینکه مادران باردار به پوکی استخوان مبتلا بوده یا ناحیه کمر آنها دچار آسیب دیدگی فیزیکی شود.
در برخی موارد نادر نیز بارداری به طور مستقیم سبب بروز این عارضه می‌شود. دیسک کمر معمولا در هفته ۱۲ بارداری بروز پیدا کرده و درد زیادی ایجاد می‌کند.
آیا دیسک کمر در بارداری خطرناک است؟
معمولا دیسک کمر در دوران حاملگی خطرناک تلقی نمی‌شود. اما اگر در نوع حاد رخ دهد، می‌تواند برخی عوارض را به همراه داشته باشد. در این صورت جزء عوامل خطر به حساب آمده و باید فورا برای درمان اقدام شود.
برای مثال گاهی دیسک کمر حاد سبب آسیب دیدگی دائمی اعصاب و نخاع می‌شود. همچنین با درد شدیدی که ایجاد می‌کند به مادر امکان حرکت کردن را نمی‌دهد. اینگونه فرد نمی‌تواند تحرک کافی در طول روز داشته باشد.
در حالی که حرکت و فعالیت بدنی برای زنان باردار بسیار ضرورت دارد. همچنین دیسک کمر در دوران بارداری می‌تواند با فشردگی اعصاب سیگنال‌هایی را به عروق و عضلات ناحیه لگن و واژن ارسال کند.
در این صورت ممکن است عروق قسمت لگن و واژن تنگ‌تر شده و خونرسانی به جنین نیز با اخلال روبرو شود.
مواردی که گفتیم تنها مربوط به دیسک کمر حاد هستند و قطعا همه مادران باردار مبتلا به دیسک، اینگونه عوارض را تجربه نخواهند کرد.
علائم دیسک کمر در حاملگی چیست؟
دیسک کمر در بارداری با علائم زیادی همراه است که عبارت‌اند از:
- درد شدید درد شدید در ناحیه کمر اولین علامت بروز این عارضه است. معمولا درد دیسک کمر با درد ناشی از سیاتیک اشتباه گرفته می‌شود. اما درد دیسک متفاوت‌تر بوده و در مدت زمان طولانی هم بهبود نمی‌یابد. همچنین درد آن از ناحیه کمر شروع شده و به قسمت ران‌ها نیز منتقل می‌شود.
- گزگز و سوزن سوزن شدن اگر دیسک کمر در نوع حاد رخ داده و سبب آسیب دیدگی اعصاب شود، با گز گز و سوزن سوزن شدن پوست ناحیه کمر نیز همراه خواهد بود.
- کاهش دامنه حرکتی دیسک کمر در بارداری با دردی که ایجاد می‌کند حرکت کردن را دشوار خواهد کرد. به طوری که حتی راه رفتن، خم و راست شدن و ... نیز برای مادر سخت و طاقت فرسا می‌شود.
- ضعف عضلات در اثر بروز دیسک کمر عضلات این ناحیه نیز ضعیف می‌شوند. با ضعیف شدن عضلات فرد حتی در انجام امور روزمره نیز ناتوان خواهد بود.
- بی‌حسی گاهی این عارضه در عملکرد اعصاب اختلال ایجاد می‌کند. در نتیجه فرد دچار بی‌حسی موقت در قسمت عضلات خواهد شد.
- تورم اگر دیسک کمر در حاملگی حاد و شدید باشد، شاهد تجمع مایعات در ناحیه کمر خواهیم بود. در این صورت احتمال بروز تورم هم وجود دارد. البته در اکثر مواقع تورم ایجاد نخواهد شد.
علل دیسک کمر در دوران بارداری چیست؟
دیسک کمر حاملگی علت‌های مختلفی دارد که در زیر به بررسی آنها پرداخته‌ایم:
- تغییرات هورمونی در دوران بارداری بدن شروع به تولید هورمون‌های جدید کرده تا شرایط زایمان را فراهم کند. حال برخی از این هورمون‌ها برای آماده سازی لگن اقدام به شل کردن رباط‌های ناحیه کمر می‌کنند. اگر رباط‌ها شل شوند فشار وارده از سوی عضلات به ستون مهره بیشتر می‌شود. در نتیجه همین مسئله ممکن است سبب بروز دیسک کمر شود.
- بالا بودن وزن دیگر علت دیسک کمر در بارداری بالا بودن وزن است. افزایش وزن در این دوران بسیار طبیعی است. حال هرچقدر که وزن افراد بالاتر برود در هنگام حرکت فشار بیشتری به ستون فقرات آنها وارد خواهد شد. در نهایت همین مسئله می‌تواند پارگی دیسک‌ها را به همراه داشته باشد.
- رشد جنین در دوران بارداری جنین روز به روز رشد کرده و حجم بیشتری را اشغال می‌کند. حال با بزرگ شدن جنین شکم مادر به سمت پایین منحرف شده و همین می‌تواند سیب ایجاد فشار برروی ستون فقرات ناحیه کمر شود. در نتیجه مادر به کمر درد شدید یا پارگی دیسک دچار خواهد شد.
- کم تحرکی دیسک کمر در بارداری گاها به علت کم تحرکی رخ می‌دهد. زنان باردار می‌بایست در طول روز تحرک و فعالیت بدنی کافی ( حتی یک پیاده‌روی کوتاه) داشته باشند. در غیر این صورت نیز احتمال آسیب دیدگی دیسک ناحیه کمر وجود دارد.
- فعالیت سنگین گفتیم که زنان باردار نباید بی‌تحرک باشند. اما فعالیت سنگین و بیش از حد نیز برای آنها مفید نیست. برای مثال بلند کردن اجسام سنگین، انجام فعالیت‌های ورزشی نامناسب و ... می‌توانند سبب بروز ناگهانی دیسک کمر شوند. پس یک زن باردار می‌بايست در انجام فعالیت‌های مختلف بسیار محتاطانه عمل کند.
- آسیب دیدگی فیزیکی ششمین علت دیسک کمر در دوران حاملگی آسیب دیدگی فیزیکی است. برای مثال ممکن است افراد هنگام زمین خوردن، سقوط از ارتفاع و ... دچار چنین آسیب‌هایی در ناحیه کمر شوند. در این صورت نیز ممکن است دیسک کمر دچار پارگی شود.
- بالا بودن سن مطالعات نشان می‌دهد که احتمال بروز دیسک کمر در مادران بالای ۳۵ سال نسبت به سایرین بیشتر است. پس بالا بودن سن نیز می‌تواند از عوامل بروز دیسک کمر به شمار رود.
- سابقه دیسک کمر پیش از بارداری اگر قبل از بارداری به دیسک کمر دچار شده باشید، احتمال اینکه در طول حاملگی نیز آن را تجربه کنید بسیار بالاست. حتی اگر این عارضه را پیش از باردار شدن درمان کرده باشید بازهم احتمال عود آن در حاملگی وجود دارد.
روش‌های تشخیص دیسک کمر در بارداری
تشخیص دیسک کمر در دوران بارداری کمی دشوار است. چون معمولا علائم آن شباهت زیادی به سیاتیک و دیگر عارضه‌ها دارند.
اما در حالت کلی پزشکان برای تشخیص دقیق این بیماری از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
- بررسی سوابق بیمار پزشک در درجه اول سوابق بیمار را بررسی می‌کند. برای مثال ممکن است سوال کند که او قبل از بارداری به دیسک کمر مبتلا بوده یا همزمان با حاملگی به آن دچار شده است. همچنین پزشک سوابق خانوادگی بیمار را نیز مورد سنجش قرار خواهد داد.
- معاینه فیزیکی دومین روش تشخیص دیسک کمر در بارداری معاینه فیزیکی است. در این روش پزشک ممکن است به ناحیه کمر فشار کمی وارد کند تا میزان درد را متوجه شود. همچنین تورم و برآمدگی‌های ناشی از دیسک کمر را بررسی خواهد کرد. در مرحله آخر نیز ممکن است سوالاتی در خصوص علائم این عارضه از بیمار بپرسد.
- سونوگرافی بهترین و البته کم خطرترین روش برای تشخیص این عارضه سونوگرافی است. هنگام انجام سونوگرافی پزشک می‌تواند تصاویری از ناحیه کمر مادران باردار را تهیه و مشاهده کند. سپس بر اساس آنها پارگی دیسک کمر در بارداری را تشخیص خواهد داد.
- ام آر آی همانطور که می‌دانید عکسبرداری به روش‌هایی که در آنها از اشعه استفاده می‌شود برای مادران باردار مجاز نیست . اما ام آر آی نسبت به روش‌های دیگر مثل عکسبرداری با اشعه ایکس ایمن‌تر است.
به همین دلیل گاهی ممکن است پزشک انجام آن را به مادران باردار مبتلا به دیسک کمر توصیه کند. البته در هنگام انجام آن از محافظ و تجهیزاتی خاص استفاده می‌شود تا مشکلی برای جنین و مادر به وجود نیاید.
پزشکان با بررسی تصاویر ام آر آی می‌توانند به طور قطعی این عارضه را تشخیص دهند. - آزمایش خون یا ادرار گاهی علائم دیسک کمر در بارداری شباهت زیادی به دیگر عارضه‌های ستون فقرات دارند. در این صورت پزشک برای رد احتمال بروز بیماری‌های دیگر و تشخیص قطعی دیسک کمر، آزمایش خون یا ادرار را تجویز خواهد کرد.
البته در اکثر مواقع دیسک کمر با روش‌های بالا تشخیص داده شده و نیاز به انجام اینگونه آزمایشات نیست.
روش‌های درمان دیسک کمر در دوران بارداری
معمولا درمان دیسک کمر در بارداری ساده نیست. چون زنان باردار برای درمان با محدودیت‌های زیادی روبرو هستند و پزشک باید بسیار محتاطانه عمل کند.
اما در حالت کلی بهترین روش‌های بهبود این عارضه عبارت‌اند از:
-
مصرف دارو
دارو درمانی یکی از بهترین روش‌های بهبود دیسک کمر محسوب می‌شود. البته این روش پارگی دیسک را درمان نمی‌کند، بلکه درد آن را کاهش می‌دهد.
پزشک ممکن است برخی داروهای مسکن را برای بیمار تجویز کند تا درد را تسکین دهد. دوز داروها نیز بسیار کم بوده و خطری به همراه ندارند. با این حال در دورام حاملگی به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک اقدام به مصرف داروهای مسکن نکنید. -
طب سوزنی
برخی روش‌ها در طب سوزنی وجود دارند که درد ناشی از دیسک کمر در بارداری را بهبود می‌بخشند. در این روش سوزن‌های ریز درون پوست فرو رفته و درد و التهاب را کاهش می‌دهند. البته پیش از انجام طب سوزنی نیز باید حتما با پزشک خود مشورت نمایید. -
استفاده از کمربندهای حاملگی
احتمال دارد پزشک برخی کمربندهای مخصوص بارداری را برایتان تجویز کند. این کمربندها باعث ثبات ستون فقرات در ناحیه کمر می‌شوند.
به همین دلیل فشار وارده برروی این قسمت را کاهش داده و در بهبود پارگی دیسک نیز بسیار موثر عمل می‌کنند. این کمربندها به صورت سفارشی آماده می‌شوند و برای شیوه بستن و استفاده آنها نیز می‌بایست با پزشک مشورت کنید. -
فیزیوتراپی
چهارمین روش بهبود دیسک کمر در بارداری فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی شامل درمان‌های مختلفی مثل تمرینات توان بخشی عضلات، شوک الکتریکی و ... می‌شود. در این روش نیز باید از یک فیزیوتراپیست حرفه‌ای کمک بگیرید. -
جراحی
اگر پارگی دیسک کمر در نوع حاد رخ دهد، تنها راه درمان آن جراحی خواهد بود. البته انجام این جراحی در دوران بارداری امکان‌پذیر نیست.
به همین دلیل پزشک آماده سازی‌های لازم برای انجام جراحی بعد از زایمان را انجام خواهد داد. این جراحی با بیهوشی عمومی یا بی حسی انجام می‌گیرد.
سپس برشی در ناحیه کمر ایجاد شده و دیسک آسیب دیده ترمیم می‌شود. در مرحله آخر پوست این قسمت بخیه خورده و جراحی به پایان می‌رسد.
این عمل تهاجمی بوده و دوره نقاهت طولانی مدت خواهد داشت. گاهی نیز ممکن است جراحی به روش‌های دیگر انجام شود.
برای دیسک کمر در بارداری به چه دکتری مراجعه کنم؟
برای درمان دیسک کمر می‌بايست به پزشکانی مراجعه کنید که دارای تخصص کافی در این زمینه باشند. پس باید برای تشخیص و درمان این عارضه به متخصصین ارتوپدی و جراحان ستون فقرات مراجعه کنید. مراجعه به پزشک زنان هم برای بررسی وضعیت کلی بدنتان توصیه می‌شود.
روش‌های خانگی برای کمک به بهبود کمردرد ناشی از آسیب دیسک کمر در بارداری
اگر به دیسک کمر در دوران حاملگی دچار شده‌اید برخی روش‌های خانگی وجود دارند که درد شما را تا حد زیادی تسکین می‌بخشند. این روش‌ها را در زیر نام برده‌ایم:
- استراحت کنید. یک استراحت چند روزه می‌تواند در کاهش درد ناشی از پارگی دیسک بسیار موثر باشد. پس بهتر است فعالیت بدنی خود را برای مدتی کاهش داده و از تحرک زیاد اجتناب کنید.
- ماساژ درمانی را دست کم نگیرید. ماساژ دادن نیز به بهبود دیسک کمر در بارداری بسیار کمک می‌کند. وقتی ناحیه کمر ماساژ داده شود جریان خون در آن افزایش می‌یابد. اینگونه التهاب عضلات کاهش یافته و درد نیز کم کم برطرف می‌شود. اما ماساژ دادن می‌بايست حتما به شیوه اصولی انجام گرفته تا تاثیر مطلوبی داشته باشد.
- شیوه خوابیدنتان را اصلاح کنید. بهتر است هنگام استراحت به پهلو بخوابید. چون اینگونه فشار از روی کمر برداشته می‌شود. پس حتما شیوه خوابیدن خود را اصلاح کنید.
- گرما و سرما درمانی را امتحان کنید. برای بهبود دیسک کمر در بارداری می‌توانید از دو روش گرما و سرما درمانی استفاده کنید. ابتدا کمپرس سرد( یخ بسته بندی شده) را درون یک حوله گذاشته و در ناحیه کمر قرار دهید.
پس از بیست دقیقه آن را بردارید. سرما سبب کاهش التهاب و درد کمر می‌شود. اگر از این مورد نتیجه نگرفتید گرما درمانی را هم امتحان کنید.
در روش گرما‌درمانی باید کمپرس گرم را درون حوله قرار داده و برروی کمر بگذارید. - به تغذیه خود اهمیت دهید. مصرف برخی مواد غذایی سبب توان بخشی و تقویت عضلات ناحیه کمر می‌شود. به همین دلیل اگر آنها را در رژیم غذایی خود جای دهید، درد ناشی از دیسک کمر در بارداری را نیز کاهش می‌دهند. این مواد غذایی شامل ماهی سالمون، سبزیجات، گوشت قرمز، شیر، تخم مرغ و... می‌شوند.
روش‌های پیشگیری از بیرون زدگی دیسک کمر در بارداری
دیسک کمر در حاملگی با انجام برخی روش‌ها قابل پیشگیری است. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- ورزش کنید. ورزش کردن باعث تقویت عضلات ناحیه کمر می‌شود. اینگونه احتمال پارگی دیسک نیز کاهش می‌یابد. اما در انتخاب حرکات ورزشی بسیار دقت کنید.
چون همه حرکات و تمرینات برای بانوان باردار مناسب نیستند. بهتر است در این زمینه از یک مربی حرفه‌ای کمک گرفته یا با پزشک مشورت کنید. - از کفش پاشنه کوتاه استفاده کنید. برای پیشگیری از دیسک کمر در بارداری از کفش‌های پاشنه کوتاه استفاده کنید. چون این کفش‌ها به خوبی از ناحیه کمر پشتیبانی می‌کنند. همچنین از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و بدون پاشنه نیز خودداری کنید.
- فعالیت سنگین ممنوع! انجام هرگونه فعالیت سنگینی که به کمر فشار وارد کند برای شما ممنوع است. برای مثال بالا رفتن از نردبان، حلقه زدن، راه رفتن روی سطح شیب دار و... اصلا توصیه نمی‌شود. همچنین تحت هیچ شرایطی اقدام به بلند کردن اجسام سنگین نکنید.
- وزن خود را کاهش دهید. داشتن اضافه وزن یکی از اصلی‌ترین عوامل دیسک کمر در بارداری است. پس اگر وزن بالایی دارید، با داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش کردن به وزن ایده‌آل خود دست یابید.
- سیگار نکشید. اگر استعمال سیگار و دخانیات داشته باشید، دیسک ناحیه کمر سریع‌تر تحلیل رفته و در معرض پارگی قرار می‌گیرد. پس بهتر است هرچه سریع‌تر برای ترک سیگار اقدام کنید. علاوه بر این، به طور کلی مصرف سیگار در دوران بارداری غیر مجاز است؛ زیرا سلامت جنین را به خطر می‌اندازد.
ورزش‌های مناسب برای دیسک کمر در حاملگی
گفتیم که ورزش کردن برای پیشگیری و همچنین درمان دیسک کمر در بارداری بسیار مفید است. اما چیزی که مهم‌تر است، انتخاب ورزش‌های مناسب خواهد بود.
به همین دلیل در زیر به معرفی بهترین تمرینات ورزشی برای دیسک کمر پرداخته‌ایم:
- پیاده‌روی در آب پیاده‌روی در آب یکی از سبک‌ترین ورزش‌هایی است که به کاهش درد دیسک شما کمک می‌کند. داشتن حداقل نیم ساعت پیاده‌روی در آب استخر در طول روز می‌تواند تاثیر بسیار خوبی بر کاهش درد ناشی از دیسک کمر در این دوران داشته باشد.
- شنا کردن شنا کردن نیز یک ورزش فوق العاده برای زنان باردار محسوب می‌شود. حال توصیه می‌کنیم برای بهبود درد دیسک کمر، در آب به آرامی راه بروید.
این کار در توانبخشی عضلات کمر بسیار کمک کننده است. شنا برای بانوان باردار هیچ منعی ندارد. اما پیش از انجام آن جهت اطمینان بیشتر با پزشک مشورت کنید. - یوگا تمرینات یوگا نیز برای درمان دیسک کمر در بارداری بسیار موثر هستند. چون هم انعطاف‌پذیری عضلات کمر را افزایش داده و هم به قوی‌تر شدن آنها کمک می‌کنند.
اما در این خصوص حتما از یک مربی حرفه‌ای کمک بگیرید. همچنین از انجام هرگونه تمرین یوگا که سبب خمیدگی بیش از حد کمر شود، خودداری کنید.
آیا می‌توان برای تسکین درد دیسک کمر در بارداری دارو مصرف کرد؟
پزشکان برای درمان دیسک کمر برخی داروهای مسکن و شل کننده عضلات را تجویز خواهند کرد. پس می‌توان گفت مصرف دارو برای مادران باردار مبتلا به دیسک کمر منعی ندارد.
اما مصرف دارو( حتی یک مسکن ساده) بدون مشورت با پزشک به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. چرا که همه داروها برای بانوان باردار ایمن نیستند و گاهی ممکن است برخی عوارض جانبی را به همراه داشته باشند.
سوالات متداول
-
آیا ممکن است دیسک کمر منجر به سقط جنین شود؟
خیر، معمولأ خطر جدی برای جنین به همراه ندارد. -
آیا ممکن است بارداری باعث آسیب به دیسک کمر شود؟
در اکثر مواقع خیر، اما گاها نیز به علت تغییرات بدن در بارداری شاهد بروز دیسک کمر خواهیم بود. -
آیا زنانی که دیسک کمر دارند، می‌توانند باردار شوند؟
بله، اما توصیه می‌شود قبل از بارداری برای درمان این عارضه اقدام کنند تا دوران حاملگی را بدون خطر پشت سر بگذارند. -
آیا دیسک کمر در بارداری بر سلامت جنین تاثیر می‌گذارد؟
بله نوع حاد آن می‌تواند برخی عوارض خفیف را برای جنین به همراه داشته باشد. -
آیا مادران باردار مبتلا به دیسک کمر می‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند؟
بله، در این خصوص هیچ مشکلی وجود ندارد. اما در برخی موارد پزشک تشخیص می‌دهد که سزارین گزینه بهتری است. -
آیا مادران بارداری که دیسک کمر دارند، می‌توانند ورزش کنند؟
بله، ورزش به درمان هرچه سریع‌تر آنها بسیار کمک می‌کند. اما انتخاب تمرینات ورزشی باید با مشورت پزشک یا فیزیوتراپیست صورت گیرد.
