در این مطلب چه چیزی مطالعه خواهید کرد؟
شاید وقتی صحبت از بارداری بشود هراس و استرس سرو پای بسیاری از خانم‌ها را فرا بگیرد. کاملا طبیعی است. چون بارداری می‌تواند چالش برانگیزترین و البته مشکل سازترین دوره زندگی یک زن به حساب بیاید.
یکی از عوارض و مشکلاتی که سلامت زنان را در دوران بارداری تهدید می‌کند، پره اکلامپسی است. این عارضه ممکن است در نوع خفیف یا حاد رخ داده و خطر جانی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد.
حال آیا پره اکلامپسی در دوران حاملگی درمان دارد؟
چگونه تشخیص داده می‌شود؟
علائم پره اکلامپسی در دوران بارداری چیست؟
بیایید تا با بررسی دقیق‌تر پره اکلامپسی در بارداری به این سوالات پاسخ دهیم. در ادامه با ما همراه باشید.
پره اکلامپسی چیست؟
پره اکلامپسی، توکسمی یا مسمویت بارداری نوعی فشار خون بالا بوده که در زمان حاملگی رخ میدهد. این عارضه بسیاری از ارگان‌های بدن را درگیر کرده و می‌تواند تهدید کننده سلامت مادر و جنین باشد.
چرا که پره اکلامپسی گاها با تشنج همراه است و کاملا خطرناک خواهد بود. پره اکلامپسی می‌تواند در نوع خفیف یا شدید رخ دهد. همچنین این اختلال ممکن است بعد از حاملگی نیز ایجاد شده و سلامت مادر را به خطر بیندازد.
علائم پره اکلامپسی در دوران بارداری
پره اکلامپسی در بارداری با علائم و نشانه‌های زیادی همراه است. برخی از علائم آن عبارت‌اند از:
- کاهش وزن کاهش وزن ناگهانی در زمان بارداری می‌تواند از نشانه‌های پره اکلامپسی باشد. این نوع کاهش وزن به صورت ناگهانی در چند روز اتفاق می‌افتد و دلیل بروز آن تجمع مایعات در بدن است.
- درد شکم درد شکم در نوع شدید رخ داده و بیشتر در سمت راست و قسمت بالا احساس می‌شود.
- سردرد پره اکلامپسی می‌تواند تاثیرات مخربی بر عروق مغزی داشته و سبب بروز سردردهای ناگهانی و حاد شود. اگر سردرد طولانی مدت بوده و به صورت مکرر رخ دهد می‌تواند از نشانه‌های اصلی این عارضه باشد. همچنین سردرد ممکن است با سرگیجه نیز همراه باشد.
- کاهش ادرار پره اکلامپسی در بارداری با توجه به اختلالی که در عملکرد کلیه‌ها ایجاد می‌کند می‌تواند سبب کاهش ادرار شود. حتی نوع حاد آن ممکن است باعث قطع شدن ادرار شده و عمل دفع را دشوار کند.
- حالت تهوع و استفراغ این عارضه در عملکرد دستگاه گوارش نیز مشکلاتی ایجاد کرده و ممکن است سبب بروز حالت تهوع و استفراغ شود. البته تهوع و استفراغ ناشی از پره اکلامپسی با بیماری طبحگاهی کاملا متفاوت است.
- مشکلات بینایی دیگر علامت این بیماری مشکلات بینایی است. فرد مبتلا ممکن است دچار تاری دید شده و هاله‌های نور را مشاهده کند.
- تنگی نفس پره اکلامپسی می‌تواند سبب تجمع مایعات در ناحیه ریه شود. اینگونه فرد احتمالا تنگی نفس شدید را نیز تجربه خواهد کرد.
علائم پره اکلامپسی در بارداری از چه زمانی ظاهر می‌شوند؟
این عارضه معمولا از هفته بیستم بارداری بروز پیدا می‌کند. علائم آن نیز در هفته‌های ۲۰ تا ۳۵ بارداری مشاهده می‌شوند. اما اگر پره الامپسی بعد از بارداری رخ دهد، معمولأ نشانه‌های آن تا چند روز پس از زایمان مشاهده می‌شوند.
علل پره اکلامپسی در بارداری
با وجود تحقیقات زیادی که انجام گرفته، هنوز هم علت بروز این عارضه به طور دقیق مشخص نیست. اما بسیاری از پزشکان بر این باورند که مهمترین علل بروز مسمویت بارداری عملکرد نامناسب جفت است.
جفت عضوی است که عمل خونرسانی به جنین را انجام میدهد. در واقع جنین در تمام طول بارداری از طریق جفت تغذیه می‌کند. حال در زمان بارداری عروق و رگ‌های جدیدی اطراف جفت پدید می‌آیند تا عمل خونرسانی سریع‌تر انجام گیرد. اما این عروق بسیار کوچک بوده و در انتقال خون ضعیف عمل می‌کنند.
همین مسئله می‌تواند سبب افزایش فشار خون و بروز پره اکلامپسی در بارداری شود. برخی عوامل نیز وجود دارند که می‌توانند سبب تشدید و حاد شدن این عارضه شوند. این عوامل عبارت‌اند از:
- اختلالات فشار خون
- داشتن ژن خاص
- ضعیف شدن سیستم ایمنی
- عدم خونرسانی کافی به ناحیه رحم
- آسیب دیدگی عروق خونی
کدام مادران باردار بیشتر در معرض پره اکلامپسی هستند؟
برخی از مادران باردار به علت شرایط خاصی که دارند، بیش از سایرین مستعد ابتلا به پره اکلامپسی هستند. این دسته از مادران شامل موارد زیر می‌شوند:
- داشتن سابقه خانوادگی اگر قبلا در خانواده‌اتان سابقه بروز پره اکلامپسی وجود داشته باشد، احتمال اینکه شما نیز به آن دچار شوید بسیار بالاست. چون این بیماری از طریق ژن نیز منتقل می‌شود.
- دو قلوزایی اگر دوقلو باردار باشید هم ممکن است بیش از سایرین به این عارضه دچار شوید.
- فاصله سنی فرزندان چنانچه نوزادانتان کمتر از دو سال یا بیش از ده سال با یکدیگر اختلاف سن داشته باشند، احتمال بروز پره اکلامپسی در شما افزایش می‌یابد. پره اکلامپسی در بارداری بیشتر کسانی را درگیر می‌کند که با فاصله سنی زیاد اقدام به فرزند آوری می‌کنند.
- فشار خون مزمن فشار خون مزمن نیز می‌تواند ایجاد کننده پره اکلامپسی باشد. اگر قبل از بارداری فشار خون داشته باشید، این مشکل در دوران حاملگی نیز با شما همراه بوده و می‌تواند سبب بروز پره اکلامپسی شود.
- اولین تجربه بارداری افرادی که برای اولین بار بارداری را تجربه می‌کنند نیز بیش از سایرین به این نوع اختلال دچار می‌شوند.
- سن سن نیز دیگر عاملی است که می‌تواند سبب بروز پره اکلامپسی در بارداری شود. اگر سن مادر کمتر از ۲۰ سال یا بالاتر از ۳۵ سال باشد، احتمال ابتلای او بیش از سایرین خواهد بود.
- ابتلا به بیماری های خاص برخی از مادران باردار به بیماریهای خاصی مثل دیابت، میگرن و ... دچار هستند. این دسته از مادران نیز به احتمال زیاد پره اکلامپسی را تجربه خواهند کرد.
- افزایش وزن معمولا افزایش وزن بسیار زیاد در طول دوران بارداری خطر آفرین است. یکی از مشکلات ناشی از بالا رفتن وزن در بارداری، بروز پره اکلامپسی است.
- لقاح آزمایشگاهی بسیاری از افراد از روش‌های مختلف لقاح آزمایشگاهی مثل آی وی اف برای بارداری استفاده می‌کنند. اگر بارداری با لقاح آزمایشگاهی صورت گیرد، احتمال ابتلای مادر به این عارضه نیز بیشتر خواهد بود.
پره اکلامپسی در حاملگی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پره اکلامپسی در بارداری علائم زیادی دارد. به همین دلیل پزشک معمولا با بررسی سوابق بیمار و شرح حال او نیز می‌تواند این عارضه را تشخیص دهد. اما برای تشخیص دقیق‌تر از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
- آزمایش خون اگر فردی مبتلا به مسمومیت بارداری باشد فشار خون او افزایش یافته و سطح پلاکت‌ها نیز تغییر می‌کند. حال پزشک برای بررسی این موارد در همان مرحله اول آزمایش خون را تجویز خواهد کرد.
- آزمایش ادرار با بروز پره اکلامپسی در بارداری دفع پروتئین در ادرار افزایش می‌یابد. به همین دلیل انجام آزمایش ادرار و بررسی سطح پروتئین نیز از دیگر روش‌های تشخیص این مشکل به حساب می‌آید.
- سونوگرافی مسمویت بارداری می‌تواند رشد جنین را کاهش دهد. چون در صورت بروز آن جنین قادر به دریافت موادمغذی از طریق جفت نیست. حال پزشک احتمالا برای تشخیص انجام سونوگرافی را توصیه می‌کند. پزشک با بررسی نتایج این آزمایش رشد جنین و سطح و میزان مایع آمنیوتیک را می‌سنجد.
- تست مشخصات بیوفیزیکی آخرین روش تشخیص پره اکلامپسی در بارداری تست مشخصات بیوفیزیک است. در این تست ضربان قلب جنین، حرکات، تنفس و سطح مایع آمنیوتیک او مورد بررسی قرار می‌گیرد.
روش‌های درمان پره اکلامپسی در بارداری
معمولا درمان پره اکلامپسی در بارداری با چالش‌های زیادی همراه است. از یک طرف به خاطر سلامت جنین نمی‌توانید هر دارویی را مصرف کنید. از طرف دیگر نیز این عارضه بسیار خطرناک بوده و باید فورا بهبود یابد. به همین دلیل گاها پزشکان توصیه می‌کنند مادران باردار مدتی را در بیمارستان بستری شده و برای درمان تحت نظر باشند.
حال در زیر به بررسی بهترین روش‌های درمان این عارضه پرداخته‌ایم:
-
مصرف دارو
برخی داروهای ضد تشنج و کاهش دهنده فشار خون وجود دارند که پزشک ممکن است با احتیاط بسیار آن‌ها را برایتان تجویز کند. این داروها می‌توانند پره اکلامپسی خفیف را درمان کرده و علائم آن را کاهش دهند. البته بدون مشورت با پزشک نباید هیچ دارویی مصرف شود. -
زایمان
گاهی پره اکلامپسی در بارداری در هفته‌های پایانی رخ میدهد. اینگونه چون جنین شما رشد کافی داشته است، احتمال دارد پزشک زایمان به روش سزارین را توصیه کند. چون با تولد نوزاد مسمومیت بارداری نیز درمان می‌شود. -
سقط جنین
اگر در هفته‌های اول بارداری بوده و به مسمویت حاد و خطرناک دچار شوید، احتمال اینکه پزشک انجام سقط جنین را توصیه نماید نیز بسیار بالاست. چون در این حالت رشد جنین کافی نبوده و امکان انجام سزارین وجود ندارد. از طرفی نیز مادر در وضعیت خطرناکی قرار گرفته و باید حتما جنین از بدن خارج شود. -
استراحت کردن
استراحت کردن نیز برای درمان پره اکلامپسی در بارداری موثر خواهد بود. همچنین بیشتر باید به پهلوی چپ بخوابید. اما توجه داشته باشید که استراحت بیش از حد در دوران ابتلا به این بیماری اصلا توصیه نمی‌شود. چون ممکن است سبب ایجاد لخته خون در بدن شود.
عوارض پره اکلامپسی در بارداری
گفتیم که پره اکلامپسی مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. حال هرچقدر که این عارضه زودتر و در حالت حاد‌تر رخ دهد، قطعا خطرناک‌تر خواهد بود. برخی از مهمترین عوارض این نوع اختلال عبارت‌اند از:
- محدودیت رشد جنین پره اکلامپسی در فرآیند خونرسانی به جنین اخلال ایجاد می‌کند. اینگونه جنین قادر به دریافت موادمغذی و اکسیژن نخواهد بود. در نتیجه همین مسئله سبب می‌شود جنین رشد کافی نداشته و وزن او به شکل غیر عادی کم باشد.
- زایمان زودرس زایمان زودرس از دیگر عوارض پره اکلامپسی در بارداری است. پزشک برای اینکه از بروز خطرات جدی جلوگیری کند انجام زایمان زودتر از موعد را تجویز خواهد کرد. حال زایمان زودرس نیز مشکلات خاص خود را ایجاد می‌کند.
- جدا شدن جفت گاهی در اثر بروز پره اکلامپسی جفت از دیواره رحم جدا می‌شود. قطع یا جدا شدن جفت می‌تواند سبب بروز خونریزی شدید شده و سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد.
- سندرم همولیز مسمویت بارداری درصد ابتلای مادر به سندرم همولیز را نیز افزایش میدهد. در این صورت کبد آنزیم‌های بیشتری تولید کرده و در مقابل تعداد پلاکت‌های خون بسیار کاهش می‌یابد. در نتیجه همین مسئله نیز می‌تواند سلامت مادر را تهدید کند.
- غش کردن بروز پره اکلامپسی در بارداری ممکن است باعث غش یا بیهوشی مادر شود. این مشکل زمانی رخ میدهد که فرد تشنج حاد را تجربه کند.
- آسیب دیدگی بخش‌های مختلف بدن در اثر مسمویت بارداری فشار خون به شدت افزایش می‌یابد. این مسئله می‌تواند سبب آسیب دیدگی شدید کبد، کلیه و چشم‌ها شود. چون عروق این بخش‌ها دچار تورم و التهاب خواهند شد.
- بیماریهای قلبی و عروقی پره اکلامپسی خطر ابتلای مادر به بیماریهای قلبی را نیز افزایش میدهد. چرا که با افزایش فشار خون عملکرد قلب نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. برای مثال احتمال بروز سکته قلبی نیز وجود خواهد داشت.
- کوری موقتی این عارضه اگر در نوع حاد رخ دهد سبب تاری دید و کوری موقتی می‌شود. اما پس از درمان وضعیت بینایی به حالت سابق باز می‌گردد.
روش‌های پیشگیری از پره اکلامپسی در بارداری
پره اکلامپسی می‌تواند از مشکل سازترین عارضه‌هایی باشد که خانم‌های باردار را درگیر می‌کند. به همین دلیل بهترین کار پیشگیری و جلوگیری از بروز این بیماری خطرناک خواهد بود. برای پیشگیری به نکات زیر توجه نمایید:
- تعادل وزنی داشته باشید. اگر وزن بالایی دارید سعی کنید با یک رژیم مناسب به وزن مناسب و سالم دست یابید. چون بالا بودن وزن از فاکتورهای اصلی بروز این بیماری به شمار می‌رود.
- سیگار را ترک کنید. سیگار نیز می‌توانند خطر ابتلا به پره اکلامپسی را افزایش دهد. به همین دلیل اگر سیگار مصرف می‌کنید حتما برای ترک اقدام کنید.
- ورزش منظم داشته باشید. داشتن فعالیت بدنی و ورزش منظم نیز در پیشگیری از پره اکلامپسی در بارداری موثر است. بهتر است در طول بارداری فعالیت‌های ورزشی سبک مثل پیاده روی داشته باشید.
- چکاپ منظم انجام دهید. توصیه می‌کنیم ماهی یک مرتبه برای انجام چکاپ بدنی به پزشک مراجعه کنید. در این چکاپ‌ها میزان فشار و قند خون شما اندازه گیری و کنترل می‌شود.
- داشتن رژیم‌غذایی مناسب فراموش نشود. داشتن یک رژیم‌غذایی اصولی در دوران حاملگی بسیار اهمیت دارد. بهتر است در رژیم خود از برخی مواد غذایی که فشار خون را افزایش می‌دهند استفاده نکنید. این مواد غذایی شامل نمک، شیرینی جات، سرخ کردنی‌ها و ... می‌شوند.
- دارو مصرف کنید. اگر پزشک تشخیص دهد که احتمال ابتلای شما به پره اکلامپسی بالا است، ممکن است برای پیشگیری برخی داروها را تجویز کند. البته این داروها در دوز بسیار کم مصرف می‌شوند تا عوارضی به همراه نداشته باشند. همچنین مصرف دارو به صورت خودسرانه و بدون مشورت با پزشک به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
پره اکلامپسی در بارداری چه تفاوتی با فشار خون بالا در بارداری دارد؟
در دوران بارداری حجم خون بدن افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل فشار خون نیز در هفته ۲۰ به بعد بالا می‌رود. اینگونه می‌توان گفت که فرد به فشار خون ناشی از بارداری دچار شده است.
اما اگر در چند روز آینده شاهد دفع پروتئین از طریق ادرار باشیم، به احتمال زیاد فشار خون مربوط به حاملگی نیست و در اثر بروز پره الامپسی رخ داده است.
پس اصلی‌ترین تفاوت این دو عارضه دفع پروتئین در ادرار است. همچنین در بیماری پره اکلامپسی شاهد بروز عوارض بسیار شدیدتری نسبت به فشار خون بالا در بارداری هستیم.
سوالات متداول
-
آیا ابتلا به پره اکلامپسی ارتباطی با جنسیت جنین دارد؟
برخی بر این باورند که داشتن جنینی با جنسیت خاص احتمال ابتلا به پره اکلامپسی در بارداری را افزایش میدهد. اما این مسئله از نظر علمی تایید نشده و نیاز به بررسی‌های دقیق‌تری دارد. -
آیا پره اکلامپسی باعث سقط جنین می‌شود؟
بله، اگر در نوع حاد رخ دهد می‌تواند سبب مرگ یا سقط جنین شود. -
برای درمان پره اکلامپسی به چه دکتری مراجعه کنم؟
برای درمان باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. در صورت نیاز ممکن است پزشک شما را به متخصص دیگری نیز ارجاع دهد. -
آیا پره اکلامپسی دوران حاملگی، بعد از زایمان از بین می‌رود؟
بله در اکثر مواقع با تولد نوزاد این عارضه نیز از بین می‌رود. اما در برخی موارد نادر ممکن است بعد از حاملگی نیز وجود داشته باشد. -
آیا ابتلا به پره اکلامپسی در بارداری ارتباطی با داشتن فشار خون بالا پیش از حاملگی دارد؟
بله، اگر قبل از بارداری فشار خون شما بالا باشد احتمال ابتلا به پره اکلامپسی نیز افزایش می‌یابد.
