آیا این مطلب برای شما مفید است؟
بارداری قطعا حساس‌ترین دوره زندگی خانم‌ها تلقی می‌شود. چرا که باید علاوه بر سلامت بدن خود به محافظت از جنین و رشد او نیز اهمیت بدهند.
حال در زمان حاملگی خانم‌ها با مشکلاتی مواجه می‌شوند که شاید قبلا حتی یک بار نیز آنها را تجربه نکرده باشند.
یکی از عارضه‌هایی که در زمان بارداری بروز پیدا میکند، درد سیاتیک در بارداری است. درد ناشی از عصب سیاتیک بسیار آزاردهنده و غیر قابل تحمل خواهد بود.
حال این عارضه چه علائمی دارد؟ چگونه سیاتیک در دوران حاملگی را درمان کنیم؟ چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در ادامه با ما همراه باشید تا با ارائه توضیحات مفید و جامع در خصوص سیاتیک در بارداری، به تمامی این پرسش‌ها پاسخ دهیم.
درد سیاتیک چیست؟
سیاتیک بزرگترین عصب در بدن انسان است که از ناحیه کمر تا انتهای ران‌ها امتداد دارد. این عصب باعث ایجاد حس در پاها شده و در حرکت دادن آنها نقش مهمی دارد. حال برخی عوامل وجود دارند که می‌توانند سبب ایجاد فشار برروی سیاتیک شوند.
اینگونه این عصب دچار التهاب گردیده و تحریک می‌شود. در چنین مواقعی سیاتیک درد شدیدی در ناحیه کمر، باسن و پاها ایجاد میکند. درد سیاتیک معمولا یک طرفه است. اما گاهی نیز هر دو پا را درگیر میکند.
آیا درد سیاتیک در دوران بارداری خطرناک است؟
بروز سیاتیک در بارداری بسیار شایع است. چرا که در این دوران وزن جنین روز به روز بیشتر می‌شود. از طرفی مادران نیز به طور طبیعی دچار افزایش وزن می‌شوند.
در نتیجه وزن جنین و بدن مادر به سیاتیک فشار وارد میکند. به همین دلیل این عصب ممکن است تحریک شود و درد شدیدی را ایجاد کند. حال درد سیاتیک گرچه بسیار آزاردهنده و ناخوشایند است، اما خوشبختانه برای جنین مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند.
به همین دلیل جز عوامل خطر در دوران بارداری شناخته نمی‌شود. تنها مشکلی که این عارضه ایجاد میکند، کاهش دامنه حرکتی بدن مادر است.
اینگونه ممکن است فرد نتواند به علت بروز درد تحرک کافی داشته باشد و همین مسئله مشکلات دیگری را نیز پدید آورد.
علائم سیاتیک در بارداری
نشانه‌های بروز سیاتیک در هر فرد با دیگری متفاوت است. چرا که علائم این عارضه بستگی به شدید یا خفیف بودن آن دارند.
در حالت کلی اصلی‌ترین علائم سیاتیک در حاملگی عبارت‌اند از:
- درد درد ابتدایی‌ترین علامت بروز سیاتیک محسوب می‌شود. درد ناشی از این عارضه از ناحیه کمر شروع شده و به قسمت ران‌ها منتقل می‌شود. همچنین درد هنگام سرفه، عسطه، نشستن طولانی مدت و ... شدیدتر می‌شود.
- احساس گزگز و سوزش دومین علامت سیاتیک در بارداری احساس گزگز و سوزش در ناحیه کمر است. البته این حس به مرور تبدیل به درد شدید می‌شود.
- گرما سیاتیک شدید می‌تواند سبب ایجاد گرما شود. در این صورت اگر به پوست کمر دست بزنید گرمای غیر طبیعی را احساس خواهید کرد.
- گرفتگی عضلات درد سیاتیک در حاملگی برروی عضلات تاثیر منفی داشته و می‌تواند سبب گرفتگی آنها شود.
- بی‌حسی همانطور که گفتیم سیاتیک باعث ایجاد حس در پاها می‌شود. حال اگر این عصب دچار التهاب شود، قطعا نمی‌تواند عملکرد مطلوبی داشته باشد. در این صورت فرد ممکن است در ناحیه کمر و پاها دچار بی‌حسی موقتی شود.
- ضعف در کنترل مثانه سیاتیک در بارداری کنترل مثانه را نیز دشوار میکند. به همین دلیل احتمال بروز مشکلات ادراری نیز وجود دارد.
- تورم اگر عصب سیاتیک به شدت دچار التهاب شود، بدن به این مسئله واکنش نشان خواهد داد. اینگونه ممکن است شاهد تجمع مایعات و بروز تورم نیز باشیم. البته این مورد نادر است.
علل درد سیاتیک در بارداری
درد سیاتیک در دوران بارداری علت‌های مختلفی دارد. مهمترین دلایل بروز این عارضه عبارت‌اند از:
- بزرگ شدن جنین با رشد جنین وزن او نیز به شکل قابل توجهی افزایش پیدا میکند. این افزایش وزن می‌تواند با ایجاد فشار بر ستون فقرات درد سیاتیک را به همراه بیاورد.
- انقباض عضلات در ۳ ماهه دوم بارداری شکم بسیار بزرگتر می‌شود. به همین دلیل افراد در هنگام ایستادن بدن خود را جلوتر برده تا فشاری به ناحیه شکمشان وارد نشود. در این صورت با جلو دادن شکم عضلات لگن و باسن منقبض می‌شوند. با این انقباض مسیر عبور عصب سیاتیک تنگ‌تر می‌شود. در نتیجه فشار زیادی به آن وارد شده و درد شدیدی ایجاد خواهد شد.
- چرخیدن جنین دیگر علت بروز سیاتیک در بارداری حرکات جنین است. جنین در ۳ ماهه سوم بارداری رشد زیادی کرده است. به همین دلیل به راحتی می‌تواند درون شکم مادر بچرخد و حرکت کند.
حال گاهی جنین در هنگام چرخش در وضعیت نامناسبی قرار گرفته و سر او مستقیما به عصب سیاتیک فشار وارد میکند. - ترشح هورمون‌ها در دوران بارداری بدن شروع به تولید هورمون‌های مختلفی میکند. یکی از آنها هورمون ریلکسین است. این هورمون سبب می‌شود رباط‌های ناحیه لکن شل شوند.
در واقع اینگونه لگن برای زایمان طبیعی آماده خواهد شد. حال شل شدن رباط‌ها نیز می‌تواند فشار زیادی برروی سیاتیک ایجاد کرده و سبب بروز التهاب شود. - دیابت برخی مطالعات نشان می‌دهند که دیابت نیز می‌تواند سبب بروز سیاتیک در بارداری شود. چرا که یک عارضه سیستماتیک بوده و بر تمامی اعصاب بدن تاثیر دارد.
- آسیب در ناحیه لگن اگر لگن دچار خونریزی و آبسه شود یا در این قسمت رشد تومور اتفاق بیفتد، به احتمال زیاد به سیاتیک نیز آسیب وارد خواهد شد.
نحوه تشخیص سیاتیک در بارداری
تشخیص سیاتیک در دوران حاملگی کار دشواری نیست. چون دردی که این نوع عارضه ایجاد میکند کاملا متفاوت است. حال پزشکان معمولا سعی می‌کنند با بررسی سوابق بیمار و علائمی که دارد سیاتیک را تشخیص دهند.
همچنین معاینه فیزیکی ناحیه کمر نیز در تشخیص دقیق‌تر به آنها کمک میکند. در حالت عادی افراد می‌توانند برای تشخیص سیاتیک از روش‌های مختلف عکسبرداری مثل ام آر آی، سی تی اسکن و ... استفاده کنند.
اما این روش‌ها چون برای جنین مضر هستند، در دوران بارداری مجاز نخواهند بود. با این حال گاها ممکن است پزشکان در موارد حاد با احتیاط کامل و استفاده از تجهیزات خاص، برای مادران باردار نیز از این روش‌ها استفاده کنند.
روش‌های درمان سیاتیک در بارداری
درد سیاتیک در دوران بارداری اصولا غیر قابل تحمل نیست. اما اگر این عارضه به شکل حاد رخ داده و افراد را با مشکلات جدی روبرو کند، می‌بايست درمان فورا آغاز شود.
در زیر به بررسی بهترین روش‌های درمان سیاتیک در حاملگی پرداخته‌ایم:
-
مصرف دارو
سیاتیک حاد در اکثر مواقع تنها با دارو بهبود می‌یابد. پزشک ممکن است برخی داروهای مسکن و شل‌کننده عضلات را برایتان تجویز کند. این داروها درد ناشی از سیاتیک را در مدت زمان کوتاهی بهبود می‌بخشند.
البته توصیه می‌کنیم تا حد امکان با روش‌های خانگی این عارضه را بهبود بخشیده و به سراغ داروها نروید. همچنین تحت هیچ شرایطی بدون مشورت با پزشک دارو (حتی یک مسکن ساده) مصرف نکنید. -
طب سوزنی
برخی مطالعات نشان می‌دهد که طب‌سوزنی نیز در تسکین کمردرد ناشی از سیاتیک در بارداری موثر است. در این روش برای از بین بردن درد از برخی سوزن‌های ریز استفاده می‌شود. -
طب سنتی
مصرف برخی داروهای گیاهی طب سنتی نیز می‌تواند دردهای عضلانی ناشی از سیاتیک را کاهش دهد. اما در این مورد حتما با پزشک مشورت نمایید. -
استفاده از ساپورت کمر یا بستن حوله
ساپورت طبی کمر سبب پشتیبانی و ثبات عضلات می‌شود. حال ممکن است استفاده از ساپورت یا گن کمر در زمان بارداری مجاز نباشد.
در این صورت می‌توانید با پیچاندن یک حوله نرم به دور کمر نیز از آن به عنوان ساپورت استفاده کنید. این کار بهتر است شب‌ها هنگام خواب انجام شود. -
کایروپرکتیک
دیگر روش درمان سیاتیک در بارداری کایروپرکتیک است. این روش مهره‌ورزی نیز نامیده می‌شود. متخصصین کایروپرکتیک با دستکاری عضلات و ستون فقرات، سعی می‌کنند درد سیاتیک را بهبود ببخشند.
این کار مشابه ماساژ درمانی است اما به شیوه متفاوتی صورت می‌گیرد. کایروپرکتیک معمولا برای زنان باردار ایمن تلقی می‌شود. اما بهتر است قبل از انجام آن با پزشک مشورت کنید.
چه زمانی برای درد سیاتیک در بارداری به دکتر مراجعه کنم؟
در اکثر مواقع درد سیاتیک به طور خود به خود و پس از چند روز برطرف می‌شود. به همین دلیل معمولا در اینگونه موارد نیاز به مراجعه به پزشک نیست.
اما اگر نشانه‌ها و علائم نگران‌کننده زیر را مشاهده کردید، باید بدون فوت وقت به پزشک مراجعه نمایید:
- درد ریتمیک را تجربه می‌کنید. درد ریتمیک از نشانه‌های زایمان زودرس است.
- درد غیر قابل تحملی دارید که در حال تشدید شدن است.
- در ناحیه کمر تورم شدیدی را مشاهده می‌کنید.
- دارو مصرف کرده‌اید و روش‌های خانگی را انجام داده‌اید، اما درد هنوز بهبود نیافته است.
- دچار بی‌حسی در پاها شده‌اید.
- دچار اختلالات ادراری شده‌اید.
- کمردرد شما به صورت ناگهانی آغاز شده است.
برای درد سیاتیک در بارداری به چه دکتری مراجعه کنم؟
برای درمان سیاتیک در دوران حاملگی می‌بايست حتما به پزشکی مراجعه نمایید که در این زمینه دارای تخصص باشد. در درجه اول توصیه می‌کنیم به پزشک زنان مراجعه کنید.
اینگونه شرایط کلی بدنتان هم مورد بررسی قرار می‌گیرد. اما برای درمان سیاتیک حاد می‌بايست به یک متخصص مغز و اعصاب نیز رجوع نمایید.
چگونه از درد سیاتیک در بارداری پیشگیری کنیم؟
هیچ روش خاصی برای جلوگیری از بروز سیاتیک در حاملگی وجود ندارد. با این وجود انجام اقدامات زیر می‌تواند احتمال بروز این عارضه را کاهش دهد:
- تحرک کافی داشته باشید و تمرینات کششی انجام دهید.
- از شکم بندهای مناسب( با تجویز پزشک) استفاده کنید.
- حالت ستون فقرات در هنگام نشستن و ایستادن باید کاملا صاف باشد.
- در کلاس‌های یوگا( مخصوص خانم‌های باردار) شرکت کنید.
- در کلاس‌های شنا( مخصوص خانم‌های باردار) شرکت کنید.
- از انجام هرگونه فعالیت سنگین که به ناحیه کمر فشار وارد کند اجتناب نمایید.
روش‌های خانگی برای درمان درد سیاتیک در بارداری
برخی روش‌های خانگی نیز وجود دارند که در درمان درد سیاتیک حاملگی بسیار موثرند. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- دوش آب گرم بگیرید.
- از پد حرارتی استفاده کنید تا عضلات شل شوند.
- از کمپرس سرد یا گرم در ناحیه کمر و ران استفاده کنید. چون التهاب عصب سیاتیک را کاهش می‌دهند.
- چند روزی را استراحت کنید.
- پس از مدتی استراحت بهتر است فعالیت بدنی سبک را آغاز کنید.
- از روش ماساژدرمانی استفاده کنید. ماساژ نه تنها جریان خون در عضلات کمر را افزایش می‌دهد بلکه در کاهش استرس و ایجاد تعادل هورمونی نیز موثر است.
- به پهلو بخوابید. به پهلو خوابیدن فشار را از روی عصب سیاتیک بر می‌دارد.
تمرینات ورزشی برای کاهش درد سیاتیک در بارداری
ورزش یکی از بهترین راه‌های کاهش درد سیاتیک در دوران باراری است. چرا که تمرینات ورزشی به توانبخشی عضلات ناحیه کمر کمک کرده و با افزایش جریان خون التهاب عصب سیاتیک را نیز کاهش می‌دهند.
در ادامه به معرفی ۳ تمرین ورزشی تاثیرگذار در بهبود درد سیاتیک حاملگی، پرداخته‌ایم:
- حرکت کششی با میز این حرکت می‌تواند کشش زیادی در ناحیه باسن و ران‌ها ایجاد کند. برای انجام آن می‌بايست در مقابل یک میز قرار بگیرید. حالا دست‌هایتان را برروی لبه میز قرار داده و کمرتان را خم کنید. سپس ناحیه باسن را تا حد امکان از میز دور کنید.
اینگونه کشسانی زیادی را تجربه خواهید کرد. حال اگر باسن را به سمت چپ و راست حرکت دهید و مکث کنید، میزان کشش افزایش می‌یابد. این حرکت را در مدت زمان یک دقیقه انجام دهید. بهتر است در طول روز نیز چند مرتبه آن را تکرار کنید. - حرکت کششی ژست کودک دیگر تمرین ورزشی مناسب سیاتیک در بارداری ژست کودک نام دارد. این حرکت جز تمرینات اصلی یوگا بوده و کشش زیادی در ناحیه کمر ایجاد میکند. برای انجام آن می‌بايست برروی زمین زانو بزنید. سپس کمی پاهایتان را باز کنید.
حالا در میان هردوپایتان خم شوید و پیشانی‌اتان را برروی زمین قرار دهید. سپس دست‌ها را نیز در امتداد سر دراز کرده و روی زمین بگذارید. در این مرحله چند ثانیه نفستان را حبس کنید. بعد سرتان را بالا بیاورید و بازدم انجام دهید. - حرکت پیریفورمیس در عمق باسن عضله‌ای بزرگ وجود دارد که به آن پیریفورمیس گفته می‌شود. این عضله در صورت عدم تحرک درد سیاتیک در بارداری را تشدید میکند. پس باید با انجام یک تمرین مناسب در آن کشش ایجاد کنید. برای ایجاد کشش در این عضله ابتدا برروی یک صندلی بنشینید.
حالا پای راست رو بالا بیاورید و مچ آن را روی زانوی پای چپ قرار دهید. حالا به جلو خم شده و ۳۰ ثانیه مکث کنید. کمرتان هم باید کاملا صاف باشد. سپس این حرکت را با پای چپ انجام دهید. این حرکت را ۳ الی ۵ مرتبه در طول روز تکرار کنید.
نکات مهم هنگام انجام تمرینات ورزشی برای درد سیاتیک
اگر شما نیز قصد دارید با انجام تمرینات ورزشی درد سیاتیک در بارداری را بهبود بخشید، می‌بايست به برخی نکات مهم توجه نمایید. رعایت این نکات به اثربخشی هرچه بیشتر تمرینات و جلوگیری از بروز آسیب‌های احتمالی کمک میکند.
حال این نکات عبارت‌اند از:
- در انتخاب تمرینات ورزشی دقت کنید، چون قطعا همه تمرینات برای خانم‌های باردار مناسب نیستند.
- از یک فیزیوتراپیست یا مربی ورزشی حرفه‌ای کمک بگیرید.
- اگر هنگام ورزش احساس درد شدید داشتید، فورا انجام تمرینات را متوقف کنید.
- قبل از ورزش یک پارچه یا حوله نرم را به دور کمر خود به شکل شل ببنید.
- اگر قصد دارید قبل از تمرینات ورزشی برای درمان سیاتیک در بارداری از کمپرس یخ استفاده کنید، تایم آن نباید بیش از ۲۰ دقیقه باشد.
- در هنگام ورزش کردن آب زیادی بنوشید.
- بهتر است تایم ورزش کوتاه باشد؛ اما تمرینات به شکل مکرر تکرار شوند.
سوالات متداول
-
آیا در دوران بارداری می‌توان برای درد سیاتیک دارو مصرف کرد؟
بله، اما این کار باید حتما تحت نظر و صلاحدید پزشک صورت گیرد. -
آیا درد سیاتیک در دوران حاملگی، بعد از زایمان از بین می‌رود؟
در اکثر موارد بله، اما گاهی ممکن است در اثر بروز آن عضلات کمر ضعیف شوند و درد سیاتیک حتی پس از زایمان نیز برطرف نشود. -
آیا درد سیاتیک در بارداری به جنین آسیب می‌رساند؟
خیر، این نوع درد گرچه آزاردهنده است؛ اما خطری برای جنین به همراه ندارد. -
آیا پادرد می‌تواند به علت درد سیاتیک در دوران بارداری باشد؟
بله، مخصوصا اگر در پای چپ رخ دهد. چون درد سیاتیک پای چپ در بارداری شایع‌تر است. اما گاها ممکن است پادرد علت‌های دیگری نیز داشته باشد. -
درد سیاتیک در بارداری معمولا از چه زمانی شروع می‌شود؟
درد سیاتیک معمولا در اواخر ۳ ماهه دوم و اوایل ۳ ماهه سوم بارداری آغاز می‌شود. چون در این زمان رشد جنین به بالاترین میزان خود رسیده و وزن او به کمر فشار وارد میکند. اما در برخی موارد نیز درد سیاتیک در اوایل بارداری رخ می‌دهد.
