آیا این مطلب برای شما مفید است؟
بارداری را می‌توان از شیرین ترین و البته دشوارترین دوره‌های زندگی خانم ها دانست. چرا که در زمان بارداری زنان با مشکلات متعددی روبرو می‌شوند. یکی از مشکلاتی که در زنان باردار شایع است، اختلالات خواب میباشد.
حال آیا اختلال خواب در بارداری طبیعی است؟ چه علائمی دارد؟ چگونه تشخیص داده می‌شود؟ آیا درمان دارد؟
حتما این سوالات مدت‌هاست که ذهن شما را به عنوان یک مادر باردار به خود مشغول کرده‌اند. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با ارائه توضیحات مفید و جامع، به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.
اختلالات خواب در دوران بارداری! آیا طبیعی است؟
اختلال خواب را می‌توان از نشانه‌ها یا عوارض دوران بارداری دانست. در زمان حاملگی زنان معمولا تمایل دارند در طول روز به خواب بروند. به طوری که ممکن است ساعت‌ها خواب روزانه داشته باشند. همین مسئله سبب می‌شود که در شب‌ها دچار بی خوابی شده و کیفیت خواب آن‌ها نیز کاهش یابد. یا گاهی هم در هنگام شب به قدر کافی خوابیده‌اند.
اما با این وجود بازهم در طول روز احساس خستگی و خواب آلودگی شدید دارند. اختلالات خواب در بارداری کاملا طبیعی هستند و در بسیاری از زنان دیده می‌شوند. طبق تحقیقات بیش از ۷۰ درصد از زنان باردار دچار اختلال خواب می‌شوند. بدن در دوران بارداری دچار تغییرات گسترده‌ای می‌شود. این تحولات می‌توانند نظم خواب زنان حامله را نیز برهم زده و کیفیت خواب آن‌ها را کاهش دهند.
پس در حالت کلی اگر این علامت را مشاهده کرده‌اید جای نگرانی نیست. اما گاهی این مشکل به قدری حاد می‌شود که عوارضی جدی را به همراه دارد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم در صورت بروز اختلالات خواب در بارداری به پزشک مراجعه کرده تا بررسی‌های دقیق‌تری صورت گیرد.
علل اختلالات خواب در بارداری
اختلال خواب در زمان حاملگی علت‌های مختلفی دارد. مهمترین دلایل بروز این مشکل عبارت‌اند از:
-
تغییرات هورمونی
یکی از مهمترین دلایل اختلال خواب در زنان باردار تغییرات هورمونی میباشد. بدن در طول بارداری شروع به تولید هورمون پروژسترون می‌کند. این هورمون می‌تواند خواب مادران باردار را مختل کند. تولید این هورمون ممکن است سبب خروپف هنگام خواب شود و در طول روز نیز فرد مدام احساس کسلی و خستگی خواهد داشت. -
استرس
دیگر دلیل اختلالات خواب در بارداری استرس و اضطراب مادران میباشد. بسیاری از مادران به دلیل ترس از زایمان، نگرانی در خصوص سلامت جنین و مواردی از این قبیل استرس زیادی را در طول بارداری تجربه می‌کنند. معمولا شدت استرس در زنانی که برای بار اول باردار شده‌اند بیشتر است. حال همین مسئله می‌تواند سبب بی خوابی شود. -
آپنه خواب
آپنه خواب یکی از مشکلات خطرناکی است که گاها در طول بارداری رخ می‌دهد. به علت بروز آپنه مجرای هوایی بینی و ریه برای مدت کوتاهی مسدود می‌شوند. در نتیجه مادر نمی‌تواند به خوبی نفس بکشد و همین سبب بیدار شدن ناگهانی او هنگام خواب می‌شود.
در حین بروز آپنه فرد احساس خفگی کرده و پس از بیدار شدن نیز نفس نفس زدن شدید را تجربه می‌کند. این مشکل بیشتر در افرادی رخ می‌دهد که دچار اضافه وزن هستند. آپنه می‌تواند بسیار خطرناک باشد و مشکلاتی جدی ایجاد کند. -
بزرگ شدن شکم
چهارمین دلیل اختلالت خواب در بارداری بزرگ شدن شکم است. با رشد جنین شکم روز به روز بزرگتر شده و حجم بیشتری خواهد داشت. در این صورت خانم‌های باردار نمی‌توانند به راحتی دراز بکشند. در نتیجه همین مسئله سبب می‌شود که فرو رفتن به خواب عمیق برای آن‌ها دشوار شود. این مشکل در ۳ ماهه دوم و سوم بارداری رخ می‌دهد و می‌تواند بی خوابی مداوم را به همراه داشته باشد. -
تکرر ادرار
تکرر ادرار نیز در خانم‌های باردار بسیار شایع است. در زمان حاملگی حجم خون بدن افزایش می‌یابد. در نتیجه این مسئله سبب می‌شود کلیه‌ها برای تصفیه این حجم از خون بیشتر از قبل فعالیت کنند. حال اینگونه کلیه‌ها ادرار بیشتری تولید خواهند کرد. علاوه بر این در سه ماهه دوم جنین رشد کرده و باعث ایجاد فشار بر روی مثانه می‌شود.
تمامی این دلایل سبب بروز تکرار ادرار شده و باید در طول شب به دفعات زیاد برای دفع ادرار از خواب بیدار شوید. در نهایت همین مسئله سبب بی خوابی و بر هم خوردن نظم خواب شما می‌شود. -
تنگی نفس
در سه ماهه دوم بارداری جنین رشد می‌کند و نیاز به فضای بیشتری خواهد بود. در این صورت شکم بزرگتر شده و به دیافراگم فشار زیادی وارد می‌کند. همین مسئله سبب می‌شود که خانم‌های باردار تنگی نفس شدیدی را تجربه کرده و در طول شب مرتبا از خواب بیدار شوند. -
گرفتگی عضلات
هفتمین دلیل اختلالات خواب در بارداری گرفتگی عضلات است. در زمان حاملگی به علت افزایش وزن و تغییرات هورمونی افراد دچار گرفتگی عضلات می‌شوند. حال این مشکل بیشتر در شب رخ داده و سبب بدخواب شدن مادران باردار می‌شود. -
سوزش معده
سوزش معده که تحت عنوان سوزش سردل نیز شناخته می‌شود، از مهمترین عوارض بارداری میباشد. در اثر حاملگی دستگاه گوارش بسیار کند عمل کرده و غذا ساعت‌ها درون روده و معده باقی می‌ماند. این مسئله سبب سوزش معده و بروز یبوست خواهد شد. در نتیجه در خواب افراد نیز اختلال ایجاد خواهد کرد. این مشکل در ۳ ماهه دوم بارداری شدیدتر می‌شود. -
کابوس
برخی از زنان باردار نیز به علت استرس و اضطرابی که تجربه می‌کنند، کابوس می‌بینند. در نتیجه همین مسئله سبب بی خوابی و اختلالات خواب در بارداری می‌شود. -
گرفتگی بینی
تولید برخی هورمون‌ها در بدن سبب افزایش حجم خون می‌شود. اینگونه ممکن است عروق بینی نیز دچار تورم و التهاب شوند. در این صورت احتمال گرفتگی بینی وجود دارد. در نتیجه نفس کشیدن برای افراد دشوار شده و مرتبا از خواب بیدار می‌شوند. -
سندرم پای بی قرار
سندرم پای بی قرار آخرین علت اختلالات خواب در بارداری میباشد. در اثر بروز این عارضه خانم‌های باردار علائمی مثل خارش، پرش ناگهانی و درد شدید را در ناحیه پاها احساس می‌کنند. این مسئله موجب می‌شود که استراحت کردن برای آن‌ها دشوار شده و نتوانند خواب عمیق داشته باشند. علت اصلی سندرم پای بی قرار در بارداری فقر آهن است.
علل اختلالات خواب در ماه‌های مختلف بارداری
اختلال خواب می‌تواند در هر یک از ماه‌های بارداری علت‌های متفاوتی داشته باشد که در زیر به آن ها اشاره نموده‌ایم:
-
در 3 ماه اول بارداری
- تولید هورمون
- استرس
- سوزش معده
-
در 3 ماه دوم بارداری
- فقر آهن
- کابوس های شبانه
- آپنه خواب
- گرفتگی عضلات
- افزایش حرکت جنین
-
در 3 ماه سوم بارداری
- تکرر ادرار
- سندرم پای بی قرار
- احتقان بینی
- بزرگ شدن شکم
- استرس
روش‌های تشخیص علل اختلال خواب در بارداری
دلایل اختلالات خواب در بارداری به راحتی قابل تشخیص هستند. پزشکان برای تشخیص علت این عارضه از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
- معاینه فیزیکی در درجه اول معاینه فیزیکی به پزشک کمک می‌کند که میزان رشد جنین و حجم شکم را بررسی نماید. چون بزرگ شدن شکم از دلایل اصلی اختلال خواب در زمان حاملگی است.
- بررسی سوابق بیمار در روش دوم پزشک سوابق بیمار را بررسی می‌کند تا علت دقیق اختلال در خواب را تشخیص دهد. به عنوان مثال اگر فرد قبلا سابقه کم خونی داشته باشد، ممکن است علت اختلال خواب او فقر آهن و سندرم پای بی قرار باشد.
همچنین در این مرحله پزشک از بیمار سوالاتی را می‌پرسد تا با توجه به پاسخشان بداند که بیمار چه علائمی را مشاهده کرده است. سپس بر اساس این علائم اخلال در خواب را علت یابی می‌کند. - آزمایش خون دیگر روش تشخیص علل اختلالات خواب در بارداری آزمایش خون میباشد. گاهی بی خوابی به علت تولید هورمون و افزایش سطح خون رخ می‌دهد. در نتیجه پزشک با انجام آزمایش خون این مسئله را مورد سنجش قرار می‌دهد.
روش‌های درمان اختلالات خواب در بارداری
درمان اختلال خواب در بارداری کمی چالش برانگیز است. چرا که این عارضه به علت فرایند طبیعی بدن بعد از باردار شدن رخ می‌دهد. اما درمان آن غیر ممکن نیست. روش‌های زیر تا حد زیادی در بهبود این عارضه موثر هستند:
-
مصرف دارو
یکی از بهترین روش‌های رفع اختلالات خواب در زمان حاملگی درمان دارویی است. اما این کار باید حتما با مشورت و صلاحدید پزشک انجام شود. چرا که گاهی برخی داروها می‌توانند عوارضی را به همراه داشته باشند. اما در حالت کلی پزشکان داروهای ضد استرس و آرام بخش را برای مادران باردار تجویز می‌کنند تا بتوانند خواب آسوده‌تری داشته باشند. -
مصرف وعده‌های غذایی کوچک
دیکر راهکاری که در درمان اختلالات خواب در بارداری موثر است، مصرف وعده‌های کوچک‌تر میباشد. اینگونه به معده زمان بیشتری می‌دهید تا غذا را به خوبی هضم کند. در نتیجه دیگر دچار سوزش سر دل و در پی آن اختلالات خواب نخواهید شد. -
تغذیه سالم
سومین روش بهبود اختلال خواب در حاملگی تغذیه سالم میباشد. مواد غذایی تند، چرب و شیرین می‌توانند سبب بروز رفلاکس معده و سوزش سردل شوند. پس مصرف آن‌ها را محدود کنید تا مشکلات گوارشی نظم خواب شبانه شما را مختل نکنند. -
عدم مصرف آب قبل از خواب
یکی از دلایل مهم اختلالات خواب در بارداری تکرر ادرار است. گرچه مصرف آب برای زنان باردار بسیار مفید است اما می‌تواند سبب تکرر ادرار شود. به همین دلیل توصیه می‌کنیم در طول روز ۸ لیوان آب مصرف کنید تا در شب‌ها نیازی به نوشیدن آب نباشد.
بهتر است دو الی سه ساعت پیش خواب از نوشیدن مایعات دست بکشید. چون نوشیدن آب باعث می‌شود در طول شب مرتبا نیاز به دفع ادرار داشته باشید و بارها و بارها از خواب بیدار شوید. -
ورزش کردن
پنجمین روش درمان اختلالات خواب در بارداری ورزش کردن میباشد. فعالیت بدنی سبب خسته شدن بدن شده و در نتیجه اینگونه راحت‌تر به خواب می‌روید. مخصوصا اگر سندرم پای بی قرار دارید می‌توانید با انجام برخی تمرینات کششی در ناحیه پا آن را بهبود بخشید. پس در طول روز حداقل ۳۰ دقیقه ورزش سبک انجام دهید.
برای اختلالات خواب در بارداری به چه دکتری مراجعه کنم؟
برای بهبود اختلال خواب در بارداری می‌بايست به متخصص زنان مراجعه کنید. اما چون این عارضه با اعصاب و روان مرتبط است، احتمال دارد پزشک زنان شما را به متخصص مغز و اعصاب نیز ارجاع دهد تا بررسی‌های دقیق‌تری صورت گیرد.
توصیه‌هایی برای داشتن خواب بهتر و راحت در بارداری
اختلالات خواب در بارداری بسیار آزاردهنده بوده و در برخی موارد می‌توانند خطراتی را نیز به همراه داشته باشند. به همین دلیل بهتر است با رعایت برخی نکات و توصیه های طلایی از بروز این مشکل جلوگیری کرده و خوابی راحت و آسوده داشته باشید. برای داشتن خوابی آرام در طول بارداری به توصیه زیر توجه نمایید:
- مصرف کافین را محدود کنید، چون سبب بی خوابی می‌شود.
- اگر بر روی شکم می‌خوابید این عادت را هرچه سریع‌تر ترک کنید. بهتر است به پهلوی چپ بخوابید.
- در ۳ ماهه سوم بهتر است هنگام خواب بالاتنه بالاتر از پایین تنه باشد. برای این کار می‌توانید ارتفاع بالشت خود را افزایش دهید. این کار سوزش سردل را نیز کمتر می‌کند.
- برای رفع اختلالات خواب در بارداری که به علت گرفتگی عضلات رخ می‌دهند، توصیه می‌کنیم ناحیه پاها را کمی پاساژ دهید. اگر به علت گرفتگی عضله از خواب بیدار شدید بهتر است بلند شده و کمی قدم بزنید.
- از مصرف سیگار، الکل و موارد از این قبیل اجتناب نمایید.
- بهتر است شامتان سبک باشد و حداقل دو ساعت پیش از خواب میل شود.
- در وعده شام از مصرف مواد غذایی اسیدی مثل گوجه فرنگی خودداری کنید.
- مصرف مواد غذایی نفاخ در وعده شام توصیه نمی‌شود. چون سبب سوهاضمه و سوزش معده می‌شوند.
- در وعده شام از سبزیجات، شیر، قارچ و ...استفاده کنید. چون سبب می‌شوند آسان‌تر به خواب بروید.
- خوردن یک فنجان شیر به همراه عسل در هنگام شب می‌تواند برای جلوگیری از اختلالات خواب در بارداری موثر باشد.
- اگر اضافه وزن دارید پیش از بارداری وزن خود را کاهش دهید. اینگونه احتمال تنگی نفس و در پی آن بدخوابی در بارداری کاهش می‌یابد.
- در طول روز بیش از حد فعالیت بدنی نداشته باشید. چون ضربان قلب را افزایش داده و سبب بی خوابی در شب می‌شود.
- ساعت خواب منظمی داشته و هر شب در یک زمان مشخص بخوابید.
- پیش از خواب دوش آب گرم بگیرید.
عوارض اختلالات خواب در بارداری
اختلال خواب اگر در نوع خفیف باشد مشکل خاصی ایجاد نکرده و نگران کننده نیست. اما اگر مداوم باشد و در مدت زمان‌های طولانی خواب کافی نداشته باشید، ممکن است این نوع اختلال برخی خطرات را برای شما به همراه داشته باشد. عوارض ناشی از اختلالات خواب عبارت‌اند از:
- فشار خون
- افزایش ضربان قلب
- افسردگی
- دیابت
- کاهش اکسیژن رسانی به جنین
- زایمان زودرس
آیا اختلالات خواب در بارداری به سلامت جنین آسیب می‌رساند؟
اگر اختلال خواب مکرر بوده و مادر نتواند حداقل هشت ساعت خواب شبانه داشته باشد، ممکن است جنین نیز در معرض خطر قرار گیرد. چون گاهی در اثر اختلالات خواب خونرسانی به جفت کاهش می‌یابد. اینگونه جنین قادر به جذب اکسیژن کافی نیست و احتمالا رشد مناسبی نیز نخواهد داشت.
آیا اختلالات خواب در بارداری ارتباطی با جنسیت جنین دارد؟
برخی از افراد بر این باورند که اختلال خواب نشانه پسر بودن جنین است. اما این ادعا صحت علمی ندارد. چون از دیدگاه پزشکان اختلال خواب هیچ ارتباط خاصی با جنسیت جنین ندارد. در نتیجه چه جنین شما دختر باشد و چه پسر، این مشکل شایع را تجربه خواهید کرد.
سوالات متداول
-
آیا همه مادران به اختلالات خواب در بارداری دچار می‌شوند؟
خیر، تنها ۷۰ درصد مادران این عارضه را تجربه می‌کنند و حدود ۳۰ درصد نیز دچار چنین مشکلی نخواهند شد. -
آیا اختلالات خواب در بارداری خطرناک است؟
بله، اگر این مشکل به صورت مکرر رخ دهد می‌تواند عوارض و خطراتی را نیز به همراه داشته باشد. -
دلیل بهم ریختن خواب مادران در بارداری چیست؟
دلایل متعددی دارد که در متن مقاله به آن‌ها اشاره نموده‌ایم. -
درمان بی خوابی در بارداری چیست؟
بیشتر از درمان دارویی استفاده می‌شود. برخی روش‌های خانگی نیز در بهبود این مشکل موثر هستند. -
آیا بی خوابی در هفته‌های اول بارداری طبیعی است؟
بله، بی خوابی یا بیدار شدن مکرر از خواب در سه ماهه اول بارداری کاملا طبیعی است. -
دلیل بی خوابی در ماه هشتم بارداری چیست؟
اصلی‌ترین دلایل این مشکل در ۳ ماهه سوم رشد جنین و بزرگ شدن شکم، تکرر ادرار، استرس و ... هستند.
