شرایط روانی زوجین پیش از بارداری

آیا این مطلب برای شما مفید است؟ 

بچه‌دار شدن یکی از مهم‌ترین نقاط عطف در زندگی هر انسانی است. تولد فرزند می‌تواند تغییرات زیادی در اولویت‌ها، عادات و انتظارات شما ایجاد ‌‌کند. بنابراین زوجین قبل از اقدام به بارداری، علاوه بر تقویت و بهبود شرایط جسمی، نیاز به آمادگی‌های روحی و روانی هم دارند. اما آیا می‌دانید:
منظور از آمادگی روحی و روانی برای بچه‌دار شدن چیست؟
چه راه‌هایی برای ایجاد این آمادگی وجود دارد؟
عدم آمادگی روانی زوجین قبل از بارداری چه عوارضی می‌تواند ایجاد کند؟
ما در این مقاله اطلاعات کامل و مفیدی درباره شرایط روانی زوجین پیش از بارداری، راه‌های ایجاد آمادگی روحی و روانی و عوارض عدم توجه به آن ارائه خواهیم داد. پس با ما همراه باشید.

اهمیت شرایط روانی زوجین پیش از بارداری

دوره بارداری برای هر خانمی دوره حساسی است. بسیاری از آسیب‌ها و تنش‌های روحی و جسمی وارد شده به مادر در این دوره می‌تواند موجب بروز اختلالات روانی در کودک شده و تا بزرگسالی هم ادامه یابد. علاوه بر این، پدر و مادری که از همه نظر به بلوغ لازم برای پرورش فرزند نرسیده باشند، در نهایت نمی‌توانند در تربیت کودک خود موفق بوده و حتی به لحاظ عاطفی او را تأمین کنند.
در کنار همه اینها، یکی از ضروریات مراجعه به مشاور، درمان اختلالات رفتاری زوجین است. اضطراب، افسردگی، پرخاشگری و... همه از اختلالات رفتاری است که در صورت عدم درمان می‌تواند به فرزند منتقل شود. آمادگی ذهنی و عاطفی قبل از بارداری همچنین می‌تواند خطر ابتلا به اختلالات خلقی (مانند اضطراب و افسردگی پس از زایمان) را کاهش دهد.

راه‌هایی برای ایجاد آمادگی روحی و روانی برای بچه‌دارشدن

بچه‌دار شدن مانند هر تغییر دیگری در زندگی، می‌تواند طیف وسیعی از احساسات را به همراه داشته باشد. مهم‌ترین شرط ورود به این مسیر، همراهی و همدلی همه‌جانبه زوجین است؛ بنابراین لازم است که آنها با آمادگی کامل روحی، جسمی، روانی و اجتماعی برای آن اقدام کرده و خانواده خود را گسترش دهند. راه‌های زیر برای ایجاد آمادگی روحی و روانی پیش از بارداری مفید هستند:

1. گفتگوی صادقانه

   زوجین باید با در نظر گرفتن شرایط یکدیگر به ‌صورت واضح و صادقانه درباره بچه‌دار شدن صحبت کنند. از جمله مواردی که در این گفتگوی صادقانه باید مطرح شود، یکی درباره زمان مناسب بارداری است به‌طوری‌که هر دو طرف باید آمادگی آن را داشته باشند. مورد دیگر، تعداد فرزندان و نحوه تربیت آنها است چرا که صحبت در مورد جزئیات تربیت فرزند گام مهمی است و نشانه بلوغ شما نیز می‌باشد.

2. روابط عاطفی مستحکم بین زوجین

   قبل از تصمیم برای بارداری لازم است به این سؤال پاسخ دهید: آیا رابطه شما در وضعیت با ثباتی قرار دارد؟ بسیاری از افراد تصور می‌کنند تولد فرزند می‌تواند باعث بهبود روابط زوجین شده و مثل یک داروی شفابخش برای آنان عمل کند!
   مطمئن باشید که اضافه‌شدن فرزند به زندگی که دچار آشفتگی عاطفی است، نه‌تنها مشکلات شما را کم نمی‌کند؛ بلکه به تعارضات شما دامن خواهد زد. مهم‌تر از همه، اینکه فرزند خود را در معرض انواع مشکلات روحی و روانی قرار خواهید داد.

3. گوش‌کردن و احترام به یکدیگر

   توجه داشته باشید که بچه‌دار شدن باید یک تصمیم مشترک باشد. اگر نظر همسرتان با شما تفاوت دارد، ابتدا با احترام و سکوت به تمام صحبت‌هایش گوش کنید، سپس با لحنی آرام و صمیمی دلایل خود را بیان کنید. اگر هم منظور او را متوجه نشدید، سؤال کنید تا دچار سوء تفاهم نشوید.
   برای متقاعد کردن همسرتان خیلی بحث نکنید. برای تصمیم‌گیری به او زمان کافی بدهید. او در این مدت، فرصت پیدا می‌کند تا به صحبت‌های شما فکر کند. اگر باز هم در این تصمیم تردید داشت، می‌توانید از مشاور کمک بگیرید.

4. افزایش آگاهی و اطلاعات

   بچه‌دار شدن یکی از بزرگ‌ترین اتفاقات زندگی است پس قبل از تصمیم‌گیری و اقدام، باید اطلاعات لازم را برای اخذ یک تصمیم آگاهانه کسب کرد. برای این منظور، می‌توانید از منابعی همچون کتاب‌ها و سایت‌های معتبری که در این زمینه فعالیت دارند، استفاده کنید.
   مطالعه این منابع، علاوه بر افزایش آگاهی، موجب درک بهتر چالش‌های بارداری و خطرات آن خواهد شد. حتی توصیه می‌شود علاوه بر کتاب‌هایی در رابطه‌ با بارداری، کتاب‌هایی با موضوعات دوران کودکی را نیز در برنامه مطالعاتی خویش قرار دهید.

5. در نظر گرفتن شرایط مالی

   بی‌ثباتی شرایط مالی، یکی از دلایل اصلی تردید زوجین در زمان تصمیم‌گیری برای بارداری است. چرا که مشکلات اقتصادی می‌تواند یکی از دلایل عدم آمادگی روانی برای بارداری باشد.
   بنابراین درباره جزئیات مالی به طور واضح صحبت و برنامه‌ریزی کنید؛ زیرا ممکن است در آینده به دلیل نگهداری از فرزند، شما یا همسرتان تا مدتی نتوانید سر کار بروید و احتمالاً با چالش‌های مالی مواجه خواهید شد. برای مدیریت این شرایط، می‌توانید قبل از اقدام به بارداری تخمینی از هزینه‌ها داشته باشید و اقدام به رفع آن کنید.

6. نظارت بر افکار و احساسات

   برای اینکه بتوانید در مدت ‌زمان مشخصی تغییرات احساسی خود را بررسی کنید، می‌توانید از یادداشت ‌کردن کمک بگیرید. یک دفترچه را برای ثبت تمامی احساسات مرتبط با بارداری، از تصمیم برای بچه‌دار شدن تا تولد فرزند در نظر بگیرید.
   این دفترچه می‌تواند شامل موارد بسیاری ازجمله بیان احساسات، جمع‌بندی افکار شما پس از مطالعه منابع و حتی ثبت اطلاعاتی که از صحبت با خانواده و دوستان خود به دست آورده‌اید، باشد. در آینده می‌توانید از نوشته‌های خود راجع به کودک و مسائل پزشکی استفاده کنید.

7. خود ارزیابی

   در یک دفترچه تمام سؤالاتی که در مورد بارداری دارید ازجمله نگرانی‌ها، آرزوها و یا سؤالات عمومی را بنویسید. این پرسش‌نامه می‌تواند به آمادگی روانی شما برای بارداری کمک کند. این سؤالات می‌تواند شامل این موارد باشد:
   • به چه علت می‌خواهید کودکی را به دنیا آورید؟ آیا این تصمیم خودتان بوده یا تحت‌فشار دیگران و یا جامعه می‌خواهید باردار شوید؟
   • درباره سیستم حمایتی خود فکر کنید. آیا اعضای خانواده یا دوستان شما امکان همراهی و حمایت از شما در دوران بارداری و پس از آن را دارند؟
   • آیا آمادگی این را دارید که برنامه شغلی خود را تغییر دهید؟ آیا تمایل به کار پاره‌وقت دارید؟

   پس از تکمیل این پرسش‌نامه، شروع به نوشتن پاسخ‌هایتان کنید. از همسرتان نیز بخواهید پرسش‌نامه‌ای را برای خودش تنظیم و تکمیل کند.

8. تهیه جدول زمان‌بندی برای بارداری

   از آنجایی که یکی از رایج‌ترین دلایل عدم آمادگی روانی برای بارداری، حاملگی ناخواسته است، توصیه می‌شود زوجین تا زمانی که آمادگی لازم برای بچه‌دار شدن را پیدا کنند، با توافق هم از یک روش مناسب برای پیشگیری از بارداری استفاده کنند.
   با انتخاب روشی مطمئن جهت جلوگیری از بارداری و برنامه‌ریزی برای زمان اقدام به بارداری، می‌توانید از نگرانی حاملگی ناخواسته و عدم آمادگی برای بارداری رها شوید. برای پیشگیری از بارداری می‌توانید از روش‌های مختلفی مانند کاندوم، دیافراگم، IUD، قرص و ... با مشورت پزشک استفاده کنید تا عوارضی برای باروری آینده شما ایجاد نشود.

9. تغییر سبک زندگی

   بخش مهمی از آمادگی روانی برای بارداری، فکر کردن به تغییراتی است که این دوره در تمام جوانب زندگی از ذهن و بدن گرفته تا وضعیت مالی ایجاد خواهد کرد.
   در دوره بارداری ممکن است انرژی لازم برای انجام برنامه‌های روزمره خود را نداشته باشید. به ‌ویژه در شروع و مراحل پایانی بارداری این احساس خستگی می‌تواند بیشتر شود. ممکن است همسرتان نیز نیاز به تغییر برنامه خود داشته باشد.
   همچنین در دوران بارداری ممکن است از نظر فیزیکی توانایی سفر کردن نداشته باشید. علاوه بر این، شما باید اسباب مراقبت را نیز فراهم کنید و برنامه‌ای برای تربیت کودکتان داشته باشید. درباره سبک زندگی فعلی خود و نحوه تعیین زمان اضافه برای فرزند برنامه‌ریزی کنید.

برای مشاوره و ارزیابی شرایط روانی زوجین قبل از بارداری باید با چه کسی مشورت کرد؟

برای مشاوره و ارزیابی شرایط روانی زوجین باید حداقل سه ماه قبل از بارداری با یک روانشناس یا مشاور خانواده قرار ملاقات تعیین کنید. زوجین می‌توانند در جلسات مشاوره پیش از بارداری، درباره نگرانی‌ها و اضطراب‌هایشان با پزشک صحبت کنند و از بروز تروما یا مشکلات عصبی احتمالی در دوران بارداری پیشگیری کنند.
در این جلسات، مشاور، سلامت روان شما از چندین نظر بررسی می‌کند تا مطمئن شود آمادگی روانی لازم برای بارداری را دارید. پزشک، جلسه را با طرح پرسش‌هایی درباره سابقه روانی شما و خانواده‌تان آغاز می‌کند. اگر قبلاً سابقه مشکلات روانی داشته‌اید و درمان شده‌اید، در دوران بارداری امکان بازگشت مشکل یا بیماری وجود دارد، بنابراین حتماً باید تحت ‌نظر مشاور باشید.

عوارض نداشتن شرایط روانی مناسب زوجین برای بچه‌دار شدن

شرایط روانی زوجین پیش از بارداری و آمادگی آنها برای ورود به این مرحله از زندگی به‌ قدری مهم است که عدم توجه به آن می‌تواند عوارض قابل ‌توجهی به همراه داشته باشد. این عوارض می‌توانند شامل:

1. کاهش باروری

   اول‌ از همه باید بدانید که استرس و عدم آمادگی روانی می‌تواند باعث کاهش باروری مرد و زن شود. استرس‌های‌ روانی با تغییر سطح هورمون‌های تولید مثل می‌تواند تخمک‌گذاری را به تأخیر بیندازد و در مردان هم غلظت و حرکت اسپرم را کاهش دهد.

2. اضطراب و پشیمانی

   عدم اطلاع یا داشتن اطلاعات نادرست و ناقص در مورد دوران بارداری و تغییراتی که با آمدن بچه در تمام جوانب زندگی از مسائل مادی گرفته تا اولویت‌ها و انتظارات، ایجاد می‌شود، می‌تواند موجب بروز هیجان‌ها، آشفتگی‌های روانی و حتی احساس پشیمانی شود.

3. افزایش عوارض بارداری و زایمان زودرس

   استرس و اضطراب مادر به دلیل عدم آمادگی روانی، می‌تواند برای جنین بسیار مضر باشد؛ زیرا مطالعات نشان می‌دهد که از ابتدای بارداری، اضطراب و هیجان‌های زن باردار تأثیر مستقیمی بر روی جنین خواهد داشت.
   میزان آسیب‌پذیری جنین در سه‌ماهه اول بارداری، به ‌مراتب بیشتر است. تحقیقات نشان می‌دهند، بالا بودن سطح استرس‌های روانی در این دوران، با افزایش خطر عوارضی همچون زایمان زودرس و در نتیجه تولد نوزاد کم وزن همراه است.

4. اختلالات روانی در کودک

   استرس‌های روانی با مشکلات و عوارضی که در دوره بارداری و حتی زایمان ایجاد می‌کنند، می‌توانند تأثیر منفی روی فرایند رشد و تکامل ذهنی و روانی جنین داشته و زمینه اختلال‌های رفتاری در دوران کودکی را ایجاد کنند. ضمن اینکه اختلالات رفتاری درمان نشده والدین نیز قابل ‌انتقال به فرزند است.

سؤالات متداول

1. زمان مناسب برای بچه‌دار شدن از نظر روانشناسی چه موقع است؟

   زمان مناسب برای بچه‌دار شدن برای هر زوج متفاوت است. بستگی به بلوغ عقلی و آمادگی روانی زوجین دارد. برخی از روانشناسان و محققان می‌گویند که ۳ تا ۵ سال اول زندگی بهترین وقت برای بچه‌دار شدن است. اما در واقع چیزی که باید بدانید این است که هیچ‌کس نمی‌تواند زمان خاصی را برای شما معین کند. تمامی زوجین باید بنا به شرایط و توافق طرف مقابلشان صاحب فرزند شوند.

2. کدام ترس‌ها و نگرانی‌های پیش از بارداری نیاز به مراجعه به مشاور دارند؟

   اضطراب و نگرانی‌های مختلفی به علت تغییرات جسمی و مشکلات مربوط به نقش مادری وجود دارد. این ترس‌ها و نگرانی‌ها می‌تواند شامل ترس از موارد زیر باشد:
   • درد زایمان
   • مرگ
   • پیامدهای اقتصادی بارداری
   • بی‌کفایتی در اجرای وظیفه مادری و پدری
   • فقدان استقلال و جذابیت و نگرانی از تأثیر نوزاد بر روابط زوجین

   تمامی این نگرانی‌ها و مشکلات با مراجعه به یک مشاور مجرب، کنترل شده و شما با اطمینان قلبی بیشتری برای این دوران شیرین آماده می‌شوید.