مراقبت‌های 3 ماه دوم بارداری

آیا این مطلب برای شما مفید است؟

وقتی از مراقبت‌های ۳ ماه دوم بارداری صحبت می‌کنیم، روی صحبت ما با خانم‌های بارداری است که در هفته‌های ۱۳ تا ۲۷ بارداری قرار دارند. دوره‌ای که بدن آنها به بارداری عادت کرده و مشکلات کمتری را هم تجربه می‌کنند. اینجا باید به شما بگوییم که اگر در ۳ ماه دوم بارداری خود هستید، شما وارد راحت‌ترین ۳ ماه بارداری شده‌اید. اما با این حال این دوره نیز به مراقبت‌های مخصوص به خود نیاز دارد.
حال این مراقبت‌ها شامل چه مواردی هستند؟
اصلا چرا باید به رعایت آنها اهمیت داد؟
موارد ممنوعه در این دوره چه چیزهایی هستند؟
در این مطلب با ما همراه باشید تا به تمام آنچه که می‌خواهید در این باره بدانید، دست یابید.

چرا توجه به مراقبت‌های ۳ ماه دوم بارداری مهم است؟

مراقبت‌های دوران بارداری، بیشتر مراقبت‌های پزشکی است که یک زن در دوران بارداری دریافت می‌کند. زیرا مراقبت‌های اولیه و منظم قبل از زایمان می‌تواند به سلامت مادران آینده و نوزادان آنها کمک کند. همچنین ویزیت‌های منظم به پزشکان این امکان را می‌دهد که هر مشکلی را در اسرع وقت پیدا کرده و درمان کنند. اما با این حال آنچه سبب می‌شود تا به اهمیت توجه به مراقبت‌های ۳ ماه دوم بارداری اشاره کنیم، مشکلاتی است که این عدم توجه ممکن است برای زنان باردار در ۳ ماه دوم بارداری پیش بیاورد.
در دوره ۳ ماه دوم بارداری خطر سقط جنین دیگر وجود ندارد، اما همچنان مشکل زایمان زودرس وجود خواهد داشت. به علاوه می‌تواند بروز علائمی مثل خونریزی واژینال، درد حین ادرار یا درد شکم و حتی ورم دست و پا ایجاد شود که خطرناک باشند و این می‌طلبد که به مراقبت‌های ۳ ماه دوم بارداری که از آن به عنوان دوره راحت حاملگی یاد می‌شود، توجه کنیم.

مراقبت‌های ۳ ماه دوم بارداری شامل چه مواردی هستند؟

توجه به مراقبت‌های ۳ ماه دوم بارداری سبب خواهد شد تا سلامت مادران و نوزادان آنها به بهترین شکل تامین گردد. همچنین هرچند که ۳ ماه دوم بارداری به عنوان دوره راحت بارداری شناخته می‌شود، اما همچنان نیازمند مراقبت‌های مختلفی است که برخی از مهمترین آنها عبارت است از:

1. مراجعه مرتب به متخصص زنان و زایمان در ۳ ماه دوم بارداری

   زنان باید در ۳ ماه دوم بارداری تحت نظارت پزشک باشند تا مرتبا سلامت جسمی و روحی آنها بررسی شود. زیرا این به سلامت مادر و کودک او کمک می‌کند. بر این اساس پزشکان موارد زیادی را بررسی خواهند کرد که برخی از مهمترین آنها عبارت است از:

   • بررسی فشار خون و دیابت

     فشار خون بارداری مشکلی است که معمولا در میان حدود ۱۰ درصد از زنان باردار دیده می‌شود. لذا پزشکان این مورد را همواره بررسی می‌کنند. بالا بودن فشار خون در زنان باردار باعث مشکلاتی نظیر تولد زودرس، محدودیت رشد داخل رحمی، مرگ نوزاد قبل از پایان بارداری و غیره می‌گردد. در نوع خفیف فشارخون بارداری، با چند روز تحت نظر قرار داشتن خانم باردار، مشکل حل می‌شود. اما در فشار خون بالای بارداری که عدد فشار خون به ۱۶۰/۱۱۰ برسد، دارو تجویز می‌شود و خانم باردار نیز تا پایان بارداری بستری شده و تحت مراقبت قرار خواهد گرفت.
     و اما خانم‌های باردار به لحاظ وجود دیابت نیز آزمایش می‌شوند. زیرا خانم‌ها در دوره بارداری ممکن است به دیابت بارداری هم مبتلا شوند. معمولا آزمایش قند خون و تحمل گلوکز برای دیابت بارداری در هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام می‌شود که اواخر ۳ ماهه دوم بارداری است و ابتلا به آن در این فاصله شایع‌تر است. با اینحال افزایش قند خون در خانم باردار می‌تواند موجب افزایش جثه و وزن جنین و سطح پایین گلوکز باعث مشکلات تنفسی گردد.

   • بررسی وضعیت رشد جنین

     برای بررسی وضعیت رشد جنین که معمولا در فاصله بین هفته ۱۸ تا ۲۳ بارداری از ۳ ماهه دوم بارداری صورت می‌پذیرد، می‌بایست سونوگرافی انجام دهید. طی آزمایش سونوگرافی رشد و پیشرفت جنین بررسی می‌شود.
     این بررسی شامل اندازه گیری قسمت بالایی رحم تا استخوان ناحیه تناسلی است.

   • گوش دادن به صدای قلب جنین

     صدای قلب جنین معمولا در بین هفته های ۱۸ تا ۲۰ بارداری که ۳ ماه دوم بارداری است، آنقدر قوی می‌شود که قابل شنیدن است. اما با اینحال قلب جنین از هفته ششم بارداری است که می‌تپد.
     در حقیقت یکی از معاینات معمول، بررسی همین صدای قلب جنین است. یک جنین سالم می‌بایست دارای ضربان قلب ۱۲۰ تا ۱۸۰ ضربه در دقیقه باشد و کم و زیاد بودن این عدد به معنای وجود یک مشکل قلبی خواهد بود.

2. انجام آزمایشات و سونوگرافی‌های لازم در زمان مقرر

   

   حتما لازم است تا یک سری از آزمایشات و سونوگرافی‌های‌ لازم را در ۳ ماهه دوم بارداری انجام دهید تا از سلامت خود و نوزاد اطمینان حاصل کنید. مثلا تست غربالگری سه ماه دوم بارداری یکی از آنها است که در بین هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ بارداری انجام می‌گردد و طی آن از خون نمونه برداری می‌شود. با نمونه برداری از خون، سطح AFT آن اندازه گیری می‌شود که اگر غیر طبیعی باشد، می‌تواند بیانگر مشکلاتی اعم از وجود نقص در دیواره شکم جنین، نقص در لوله عصبی، محاسبه اشتباه تاریخ زایمان، سندرم داون و دیگر مشکلات کروموزومی و غیره باشد.
   به علاوه انجام سونوگرافی لازم در ۳ ماه دوم بارداری به شما کمک می‌کند تا اولا از زمان تاریخ زایمان اطمینان حاصل کنید و مهر تاییدی بر آن باشد و ثانیا آناتومی جنین را از نظر ناهنجاری بررسی کنید. ضمن اینکه سونوگرافی می‌تواند برای مواردی مثل بررسی ساختار جفت و تعیین تعداد جنین یا مشاهده رفتار و فعالیت آن، بررسی میزان مایع آمنیوتیک، بررسی الگوهای جریان خون، اندازه گیری طول دهانه رحم و نظارت بر رشد جنین و غیره بسیار مفید واقع شود. همچنین سونوگرافی می‌تواند شامل سونوگرافی ترانس واژینال یا سونوگرافی شکمی باشد.

3. توجه به تغییرات روحی در ۳ ماهه دوم بارداری

   یکی از اولین مسائلی که در ۳ ماهه دوم بارداری باید به آن توجه شود، تغییرات روحی است. بنابرآنچه که مکررا در این مقاله به آن اشاره کردیم، در۳ ماهه دوم بارداری حس بهتری دارید. اما با اینحال شاید کمی نامنظم و فراموش کارتر شوید. ضمن اینکه بزرگ شدن شکم و سنگینی یا حس کردن بچه در شکم می‌تواند باعث بروز نگرانی‌ها یا اضطراب و استرس در خانم باردار شود.
   هرچند ممکن است که خانم‌های باردار، استرس و اضطراب یا نگرانی‌های این دوره را که بروز آن طبیعی است نادیده بگیرند یا توجهی به آن نداشته باشند، اما باید بگوییم که عدم توجه به آن می‌تواند برای سلامت مادر خطرساز باشد و حتی سبب ایجاد فشارخون بالا یا تولد زودرس نوزاد با وزن کم گردد.

4. توجه به تغییرات بدن و علائم ناشی از آن

   اگر در دوره ۳ ماه دوم بارداری هستید، دوره‌ای است که شکم شما بزرگتر می‌شود و حرکت‌های جنین را احساس می‌کنید. همچنین این دوره با تغییرات پوستی، خون دماغ، عفونت دستگاه ادرار، ورم و خونریزی لثه، کمردرد و غیره همراه است.
   حتی ممکن است با مشکلاتی نظیر سرگیجه یا گرفتگی و ورم نیز مواجه شوید که لازم است با بروز هر یک از این موارد به پزشک خود مراجعه کنید.

5. استراحت کافی در ۳ ماهه دوم بارداری

   استراحت یکی از توصیه‌هایی است که معمولا به خانم‌های باردار می‌شود. زیرا استراحت در دوران بارداری باعث بهبود جریان خون جفت می‌شود و همینطور موجب می‌گردد تا مواد مغذی و اکسیژن بیشتری به جنین برسد. علاوه بر این باعث جلوگیری از زایمان زودرس، ابتلا به بیماری‌های خاص و غیره می‌گردد.

6. ورزش کردن در ۳ ماهه دوم بارداری

   خانم‌هایی که در وضعیت ۳ ماه دوم بارداری قرار دارند، ممکن است تصور کنند که با توجه به بزرگ شدن شکم، نباید ورزش کنند. این در حالی است که ورزش کردن در این دوره، اگر در حد اعتدال باشد، بلامانع است.
   ورزش باعث می‌شود تا بتوانید وزن و تعادل خود را حفظ کنید و در معرض دیابت و بدخوابی یا دردهای عضلانی شایع در ۳ ماه دوم بارداری قرار نگیرید. و اما ورزش‌هایی که می‌توانید در این دوره در حد اعتدال انجام دهید، اعم از پیاده روی و دویدن آهسته، یوگا، شنا و غیره هستند.

7. توجه به تغذیه در ۳ ماهه دوم بارداری

   

   ممکن است برخی خانم های باردار از ارزش و اهمیت تغذیه مناسب در دوره ۳ ماه دوم بارداری مطلع نباشند. این در صورتی است که در این دوره بدن به کار بیشتری نیاز دارد و می‌بایست تغذیه بهتر و مناسب‌تری داشته باشید.
   تغذیه مناسب در این دوره که حاوی دریافت کافی ویتامین‌ها، پروتئین‌ها، مواد معدنی یا چربی و کربوهیدرات‌ها باشد، سبب می‌گردد تا با مشکلاتی نظیر پره اکلامپسی و فشار خون بالا یا تولد زودرس نوزاد مواجه نشوید.
   لذا برای تغذیه مناسب با توجه به اهمیت آن در دوران بارداری و شرایط هر یک از خانم‌های باردار، بهتر است تا با دکتر مشورت کنید.

8. رابطه جنسی در ۳ ماهه دوم بارداری

   خانم‌های بارداری که در دوره ۳ ماه دوم بارداری قرار دارند، شاید با توجه به بزرگ شدن شکم و رشد جنین اینطور تصور کنند که نمی‌توانند با شریک خود رابطه جنسی برقرار کنند و آن را مضر بدانند. این در حالی است که رابطه جنسی در این دوره مضر نیست و فقط باید از پوزیشن‌ها و حالت‌هایی که به شکم و سینه‌ها فشار وارد می‌آورد، اجتناب کرد.
   از این رو بهترین حالت برای برقراری رابطه جنسی به صورت قرار گرفتن در وضعیت پهلو است. ضمن اینکه بافت‌های اطراف واژن ملتهب است و ارگاسم در خانم‌ها نیز در این دوره از بارداری به صورت کامل انجام نمی‌گیرد.

9. پوشیدن لباس‌های گشاد در ۳ ماهه دوم بارداری

   به جهت بزرگ شدن شکم در ۳ ماهه دوم بارداری بهتر است که از پوشیدن لباس های تنگ و چسبان خودداری کنید. چون می‌توانند باعث بروز برخی از مشکلات نظیر ابتلا به بیماری‌های عفونی، اختلال در گردش خون، درد در ناحیه شکم یا قفسه سینه و حتی سوزش معده و غیره شوند.
   همچنین باید در نظر داشته باشید که پوشیدن و در آوردن لباس راحت باشد و با بند بر روی شکم بسته نشود که بر روی آن فشار زیاد وارد کند.

10. توجه به پوست و مراقبت از آن

    دوران بارداری می‌تواند دربردارنده یک دوره مراقبت شخصی هم باشد. دورانی که نباید یک زن باردار از تمام زیبایی و مراقبت خود چشم پوشی کند. یکی از این موارد که می‌تواند زیبایی یک زن را در دوره بارداری تهدید کند، پوست او خواهد بود.
    پوست در دوران بارداری می‌تواند ترک بخورد و همچنین محیط بسیار مناسبی برای زندگی باکتری‌ها و قارچ‌ها باشد. لذا برای جلوگیری از آن می‌بایست همواره پوست را مرطوب نگه دارید. حال اینکه باید به این نکته هم توجه داشته باشید که علت ترک پوست در دوران بارداری به خاطر نوع کلاژن یا ژنتیک فرد است. اما با این حال استفاده از کرم‌ها و روغن‌ها در ۳ ماه دوم بارداری می‌تواند تا حد زیادی به جلوگیری از این حالت کمک کند.

11. توجه کردن به حرکات جنین در ۳ ماه دوم بارداری

    در حقیقت وقتی یک جنین فعالیت و تحرک مناسب از خود نشان می‌دهد، بیانگر این واقعیت است که جنین سالم است. اما اگر تا هفته ۲۴ام هیچ حرکتی را احساس نکردید، حتما به پزشک یا ماما مراجعه نمایید.
    معمولا کاهش خون رسانی به جنین، اختلالات رحم و جفت یا حتی پیچیدن بند ناف به دور گردن جنین می‌تواند از دلایل کم تحرکی جنین باشد. اصولا اولین حرکت‌های جنین را در ۳ ماه دوم بارداری، بین هفته های ۱۸ تا ۲۲ بارداری تجربه خواهید کرد.

12. توجه به بهداشت دهان و دندان در ۳ ماهه دوم بارداری

    

    بیماری لثه و پوسیدگی دندان از جمله مسائلی است که می‌تواند بر روی سلامت مادر و جنین تاثیر بگذارد. مثلا اگر مادر باردار به بهداشت دهان و دندان خود توجه نداشته باشد و با مشکلات بیماری لثه یا پوسیدگی دندان مواجه شود، امکان زایمان زودرس و وزن کم جنین وجود خواهد داشت.
    لذا برای اطمینان از سلامت دهان و دندان خود می‌توانید در قبل یا حین بارداری به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید و از سلامت آنها اطمینان حاصل کنید.

موارد ممنوع در ۳ ماهه دوم بارداری

دوره بارداری، دوران حساس و با اهمیتی است که اگر با یک رویکرد غیر محتاطانه با آن مواجه شوید، ممکن است به خود یا نوزادتان آسیب وارد کنید. اما اگر به خوبی بدانید که در دوران بارداری باید از چه چیزهایی اجتناب کنید، خطر یا آسیبی شما و نوزادتان را تهدید نخواهد کرد.
بر این اساس ما برخی از مهمترین موارد ممنوع در ۳ ماهه دوم بارداری را لیست کرده‌ایم که برخی از آنها عبارت است از:

1. سیگار نکشید. سیگار کشیدن می‌تواند به مادر و نوزادش آسیب جدی برساند و مشکلاتی را برای قلب یا ریه آنان ایجاد کند. بسیاری از آسیب‌های جدی مثل شکاف کام یا لب، سقط جنین، تولد زودرس و غیره از جمله این آسیب‌ها هستند. لذا نه سیگار بکشید و نه در معرض دود سیگار قرار بگیرید.
2. اجسام سنگین بلند نکنید. وقتی در ۳ ماه دوم بارداری قرار دارید و اجسام سنگین بلند می‌کنید، به عضلات خود فشار وارد می‌آورید که این باعث کشیده شدن عضلات می‌گردد. همچنین فشار حاصل از بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند باعث بروز فتق، وزن پایین نوزاد متولد شده، زایمان زودرس و حتی سقط جنین شود.
3. نوشیدنی‌های الکلی نخورید. نوشیدنی‌های الکلی به راحتی می‌توانند باعث ایجاد اختلالات در جنین شوند. زیرا به راحتی از جفت عبور کرده و روی جنین به لحاظ مغزی و فیزیکی اثر می‌گذارند. همچنین بروز اختلالاتی نظیر ناتوانی ذهنی، تشنج، رشد نافص جنین و مشکلات جسمی و غیره به سبب مصرف الکل رخ می‌دهند. لذا از خوردن الکل در دوره بارداری اجتناب کنید.
4. مواد مخدر مصرف نکنید. مصرف مواد مخدر نیز می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در خانم‌های باردار شود که از آن جمله می‌توان به دچار شدن جنین به NAS اشاره کرد. حالتی که سر نوزاد کوچکتر از سر بقیه نوزادان سالم است. همچنین در مصرف مواد مخدر، امکان زایمان زودرس و کاهش توانایی بارداری نیز وجود دارد.
5. به صورت خودسرانه دارو مصرف نکنید. همچنین مصرف دارو در دوران بارداری برای جنین بسیار مضر است. حتی داروهای رایج و معمولی مثل داروهای گیاهی، سرماخوردگی، ضد التهابی و... بدون تجویز پزشک ضرر دارد.
6. ورزش یا فعالیت شدید بدنی نداشته باشید. ورزش‌های سخت یا فعالیت بدنی شدید در ۳ ماهه دوم بارداری می‌تواند باعث جدایی زود هنگام جفت از دیواره رحم شود و در نتیجه مشکلاتی مثل زایمان زودرس یا سقط جنین را به همراه آورد. از اینرو از اینگونه فعالیت‌ها یا ورزش‌ها مثل بوکس و فوتبال یا آنهایی که با سقوط همراه است و مستعد آسیب به جنین می‌شوند اجتناب کنید.

سوالات متداول

1. آیا در 3 ماه دوم بارداری می‌توان دارو مصرف کرد؟

   بله، منتها مصرف هر نوع دارویی در ۳ ماهه دوم بارداری باید با تجویز پزشک باشد. حتی برای خوردن قرص‌های سرماخوردگی یا داروهای گیاهی و مواردی از این دست نیز باید با تجویز پزشک عمل کنید.

2. آیا کار کردن مادر باردار در 3 ماهه دوم بارداری مشکلی به وجود نمی‌آورد؟

   در این دوره از بارداری باید بدانید که کار فیزیکی سخت و سرپا ایستادن‌های طولانی مناسب خانم‌های بارداری نیست که در دوره ۳ ماه دوم بارداری هستند. زیرا ممکن است باعث زایمان زودرس یا حتی سقط جنین شود.
   اما کارهای خیلی سبک که نیاز به قدرت بدنی بالا یا سرپا ایستادن‌های زیاد ندارد، بلامانع است.

3. آیا مراقبت از خود و جنین مختص ۳ ماه دوم بارداری است؟

   خیر، ضرورت مراقبت از خود و جنین در طول کل دوران بارداری وجود دارد. منتها هر دوره از فرایند بارداری به مراقبت‌های مختص خود نیاز دارد.